گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

نهم صفر الخیر سالروز ارتحال عارف کامل حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف است، به این بهانه جا دارد جان هایمان را نورانی نماییم به یاد و نامش که رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: هنگام یاد صالحان رحمت الهی نازل می شود؛ حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی شخصیت استادشان علامه طهرانی را اینبار از نگاه اندیشمندان و صاحب نظران بررسی کردند

یکم شهریور ماه، منسوب است به دانشمند بزرگ و طبیب نامدار جهان اسلام، شیخ الرئیس بوعلی سینا است  که به "روز پزشک" نام گرفته و فرصتی است که اندکی از خدمات و زحمات بسیار جامعۀ فرهیخته أطبّاء، تقدیر شود؛ مقالۀ حاضر به این عنوان است.

هنگامی که عارف کامل حضرت علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه مشغول کتابت کتاب روح مجرد یادنامه استادشان حضرت آقای حاج سید هاشم حداد اعلی الله مقامه بودند وقتی به توصیف دلدادگی اولیای الهی و غربت و عدم سنخیتشان به عالم کثرت و انسشان به محبوب ازلی و ابدی می پردازند به یکباره دچاره عارضه ای می شوند و بسیاری از پزشکان خبره برای ادامه مداوا و عملیه جراحی رفتن به خارج را توصیه و اصرار می کنند که با خودداری علامه مواجه می شوند مرحوم علامه تمام جریان را اینچنین به نگارش درآورده و می فرمایند:

زیارت معصومین علیهم السلام از اوجب واجبات است که هر چه مراعات آداب و اعمال وارده بیشتر باشد بهره زائر بیشتر خواهد بود؛ کتاب حاضر به آداب جامع ظاهری و باطنی عتبات عالیات در عراق می پردازد که حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی را بر اساس متن روایات و با برداشت از سیره بزرگان خصوصا حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه به صورت اختصار بیان می کنند.

مقاله پیش روی از منشآت حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که به بررسی جایگاه زیارت در سیر و سلوک الی الله و برخی آداب آن بر اساس منویّات و فرمایشات استادشان علامه طهرانی رحمة الله علیه می پردازد

روز بیست و چهارم ذی‌الحجه روزی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله با مسیحیان نجران، که وی را در توحید و رسالت باور نداشتند، اقدام به مباهله کرد. گرچه مباهله برای اثبات حقانیت رسو خدا در توحید و رسالت بود اما سندی شد بر اثبات ولایت امیر مومنان علیه السلام. مقاله حاضر به این امر می پردازد.

همیشه افرادی بوده و هستند که در مسیر تربیت و تاثیر بر افکار قرار گرفته و منجر به انحرافات فکری و در نتیجه کج روی های رفتاری شده اند که معمولا این افراد کسانی هستند که سبقه ی دینی به خود گرفته اما در مقام براندازی دین بوده اند یکی از کسانی که در دهه های اخیر نقش موثری در تضعییف و تخریب عقاید و معارف مخصوصا جوانان داشته است دکتر علی شریعتی است. مقاله پیش روی به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی، در تبیین هویت و افکار منحرف شریعتی مخصوصا در انظار علمای بالله است.

در طول سال ایامی به عنوان روز زیارت آقا علی بن موسی الرضا علیه السلام وارد شده اما اولیای الهی از همه بیشتر بر روز بیست و سوم ذی القعده تاکید داشتند و مخصوصا مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه آن را به شاگردان سلوکی خود توصیه می کردند؛ نوشتار حاضر به خصوصیات این روز از منظر اولیای الهی و برخی آداب زیارت پرداخته که حجت الاسلام شاهرخ همدانی آن را قلم زده اند.

در این مقاله که از منابع معتبر جمع آوری شده است با حالات و سیرۀ عارف کامل حضرت علامه آیت الله حاج سید محمد حسین طباطبایی رحمة الله علیه، صاحب تفسیر المیزان در رابطه با تشرّف و زیارت حضرت علی بن موسی الرضا علیه ‎السلام آشنا می شویم.

همه امامزادگان از حیث انتساب به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله دارای احترامند منتهی همه در یک درجه نیستند از این روی عرض ادب و زیارت هر یک باید متناسب با شان و جایگاه آنان باشد. پنجم ذی القعده روز ملّی تجلیل از امامزادگان است

سطور ذیل شرح و ترجمه احوال حضرت آیة الله مرحوم حاج شیخ محمّد جواد انصارى همدانى (ره) است که به قلم عارف کامل حضرت آیت الله علامه حاجّ سیّد محمّد حسین حسینى طهرانى به رشته تحریر در آمده که عین آن به مناسبت 2 ذی القعده سالروز ارتحال آن عارف واصل تقدیم می گردد

روز اول ماه ذی القعده، به یُمن وجود مبارک حضرت کریمانه فاطمه معصومه سلام الله علیها به روز ملّی دختران نام گزاری شده است، آنچه پیش روی شماست نوشتاری به قلم حجت السلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی در گران بودن ارزش و قدر دختران مسلمان است که به برکت غنای فرهنگ قرآن و اسلام اینچنین معظّم و محترم شدند.

یکی از شخصیّت های تاثیرگزار در زندگی پیامبر صلی الله علیه و آله و شکل گیری و توسعه اسلام و اهداف آن، جناب حمزة بن عبدالمطّلب علیه السّلام است شخصیّتی که علاوه بر عمو، برادر رضاعی پیامبر نیز بود؛ در این مختصر صفحاتی را از زندگی آن مرید و دلسوز پیامبر ورق می زنیم

هشتم شوّال مصادف با سالروز هتک حرمت و تخریب قبور ائمۀ بقیع سلام الله علیهم است، جنایت شنیعی که در سال 1344 هجری قمری اتّفاق افتاد که دل هر انسان آزاده‌ ای را به درد می‌آورد، این اتفاق تلخ منجر شد تا بزرگان نسبت به آن حساسیّت فوق العاده نشان دهند و برای دیگران پیام تسلیت مخابره نمایند و مجالس عزا اقامه کنند. مقاله پیش روی دربارۀ ماهیت قبرستان بقیع و فضائل و آثار آن از صدر اسلام تا حال به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی نگاشته شده است.

برای ختم قرآن آدابی است که بکارگیری این آداب به چندبرابر شدن اثر و ثواب آن می انجامد؛ در روایات برای ختم قرآن آدابی است که حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی بر اساس سیره علامه طهرانی رحمة الله علیه در مقاله پیش روی به أهمّ آن اشاره می کنند

بنابراین اگر از آمدن ماه رمضان و روزه و عبادت هاى آن خوشحال باشى و به آن علاقمند بوده و نسبت به انجام اعمالى که در این ماه وارد شده، با توجه و در این جهت جدى و به کرامت، فضل و فایده آن آنگونه که باید معتقد باشى، طبیعى است که از جدایى آن غمگین شده و بسر آمدن آن براى تو سخت است...این عبارت، بخشی از نوشته های عارف کامل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمة الله علیه در کتاب شریف المراقبات درباره وداع با ماه مبارک رمضان است که متن کامل آن را در ادامه مطلب پیگیری می نماییم

بهترین عمل در شب قدر مخصوصا شب بیست و سوم که از مهمترین و با فضیلت ترین لیالی قدر است توجّه به ساحت ولی عصر امام زمان علیه السلام است براستی پیوند شب قدر با وجود امام زمان علیه السلام چیست؟ این سوالی است که جناب حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی در مقاله حاضر بدان پاسخ می دهند.

خرافات، دوری از حق و حقیقت و عین جهل است! یکی از خرافاتی که متاسفانه هر سالی که می گذرد بیشتر به آن دامن زده می شود مساله سیزده بدر رفتن است مرحوم علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه درباره خرافات و مخصوصا سیزده بدر تعبیری بس عجیب دارند که در ادامه می آید

یکی از رسوم ایرانیان تعطیلات عید نوروز و سیزده بدر است که مردم برای از بین بردن و خارج کردن نحوست از منزل خود به بیرون و صحرا می روند. در واکاوی و ریشه یابی این رسم، به روایتی برمی خوریم که به خرافی بودن آن تصریح دارد

مرحوم قاضی رضوان الله تعالی علیه که همه عرفا و سالکان راه خدا از برکات ایشان بهره مندند عالیترین توصیه ها و دستورات سلوکی را برای ماه رجب مبذول داشتند که ما آن را به نقل مرحوم عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه با ترجمه و قدری توضیح تقدیم می کنیم.

در مورد شخصیت جناب حضرت حربن یزید ریاحی علیه السلام سوالاتی که منشاءش تردید است دیده می شود؛ که جدا افتادن حرم مطهرش را تایید بر آن می دانند.! استاد شاهرخ همدانی در این مقاله به تبیین جایگاه معظم و بی نظیر حضرت حر پرداخته و آن را متبرّک به روضه حضرتش نمودند.

چه راهکاری را باید در دستور قرار داد تا هیجانات افراد یک جامعه خصوصا جوانانشان را مدیریّت کرد تا هم از وجود غرائضشان که از نعمت های خدادادی برای تعالی و تکامل است بهره مند باشند هم از خطرات و آسیب های افراطی و تفریطی آن در امان باشند، مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه راهکاری را برخاسته از متن دستورات دین پیشنهاد می دهند

مرحوم آیت الله آقای بهجت رحمة الله علیه از معدود فقهائی بودند که علاوه بر امتیازات خاصی که در علوم ظاهری داشتند، در مسائل معنوی و سلوک الی الله نیز از محضر بزرگانی چون محروم حضرت آیت الله قاضی رحمة الله علیه استفاده نموده بودند؛ مقاله پیش روی به شخصیت ممتاز ایشان از دیدگاه علامه طهرانی اختصاص دارد. 22 جمادی الاول سالروز رحلت آن سالک وارسته است.

شخصیت و قیام جناب مختار ثقفی در صفحات تاریخ و انظار بزرگان همیشه مورد تضارب آراء و اختلاف بوده است؛ به مناسبت 14 ماه مبارک رمضان که مصادف با شهادت اوست مختصر مطالبی که در نوشتجات حضرت علامه آیت الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی اعلی الله مقامه آمده و توسط حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی گردآوری شده بدون هیچ قضاوتی ارائه می گردد. 

ارتباط عالمان ربانی با قرآن کریم بس عمیق و وثیق است و چیزی که آن را زیباتر و شیرین تر می نماید بجاآوردن آداب تعامل با این کتاب الهی است؛ در این میان ارتباط حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه و برخورد ممتاز ایشان با این امانت نبوی جای دقت و توجه دارد که در ادامه به آن پرداخته شده است

افرادى که در غیبت امام ( زمان علیه السلام ) زندگى میکنند از اکثر فضائل و فواضل بدون تردید محروم‏اند و براى آنکه از موت جاهلى رهائى یابند باید مقدّمات ظهور را فراهم کنند و با عمل به دستورات قرآن و مجاهده در راه خدا و ایتلاف دلها زمینه را براى ظهورش آماده نمایند،

حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی در پاسخ به نامۀ جوانی که در خارج از کشور بسر می برند، جوابی کافی و وافی مبذول داشتند که برای هر طالب راستین حقیّ مفید می نماید، از آنجایی که پاسخ به این نامه مملوّ از ظرائف و دقائق سیر الی الله است عین سوال و پاسخ تقدیم می گردد.

ماه رجب ماه وزیدن نفحات الهی است که از مهمترین ساعات آن شب بیست و هفتم این ماه است که امر به إحیا شده و بزرگان وادی توحید و معرفت بدان تاکید داشتند مقاله حاضر درباره عظمت شب و روز مبعث و سیره بزرگان و آداب آن است.

خدای متعال در قرآن کریم به امر پسندیده اعتکاف اشاره دارد. اعتکاف فرصتی برای خلوت با معبود و به دنبال آن تهذیب نفس و تعالی آن است. مقاله پیش روی به نقش اعتکاف در تعالی انسان به قلم حجت الاسلام شاهرخ همدانی است

امروز اگر پیغمبرى از پیامبران زنده شود مانند عظیمترین آنها همچون حضرت موسى و حضرت عیسى علَى نبیّنا و آله و علَیهما الصّلوةُ و السّلام ما نمى‏توانیم به آنها رجوع کنیم و دستور بخواهیم و در راه سیر و سلوک الهى در تحت ولایتشان درآئیم...

این سوال همیشه مطرح بوده و هست که تکلیف این همه از پیروان سایر ادیان مخصوصا مسیحیان چه خواهد شد؟ عاقبت امر آنان در قیامت چگونه است؟ آیا همه به عنوان کفار وارد جهنم می شوند یا راه نجاتی برایشان هست؟ پاسخ این سوال را از کلمات نورانی حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه استفاده می کنیم

کتاب در دل خود میراث ماندگار عالمان راستین را به همراه دارد که طالب علم با آن أنس گرفته و با او به صحبت می نشیند و از آن گنجینۀ مکتوب که میراث گذاشتگان است جواهر علوم و معارف و اخلاق را بدست آورده و صید می نماید. حضرت علّامه علامه طهرانی رضوان الله تعلی علیه به کتاب و مطالعۀ آن بسیار علاقمند بوده و هر فرصتی را برای مطالعه و کتابخوانی مُغتنم می شمردند و به آداب برخورد با کتاب بسیار مقید بودند. مقاله ذیل سیره ایشان در امر مطالعه و کتابداری است.

یکى از مظاهر نبوغ علمى امام جعفر صادق علیه السلام، توصیه او به مادران است به اینکه کودکان شیرخوار را در طرف چپ خود بخوابانند. حکمت این توصیه را در ادامه مطلب ملاحظه نمایید

(شیخ) مفید گفته است: به قدرى علوم حضرت (امام صادق علیه السلام) گسترش پیدا کرد، و از وى نقل گردید که براى اخذ آن قافله ‏ها به راه مى ‏افتاد، و در بلاد انتشار پیدا مى ‏نمود. علماء از احدى از اهل بیت او آن قدر که از وى نقل ‏کرده ‏اند، نقل ننموده ‏اند. زیرا اصحاب حدیث چون اسامى راویان موثّق را که از او روایت کرده‏ اند، با وجود اختلافشان در آراء و مقالات إحصاء نموده‏ اند، چهار هزار مرد یافته ‏اند.

یکی از اموری که نمی توان از تاثیر بسیار زیاد آن در نفس چشم پوشی نمود، خوردنی ها و آشامیدنی هاست که در آیات و روایات ما و کلمات اولیای الهی به آن تاکید بسزائی شده است؛ در مقاله پیش روی به مساله تغذیه و تاثیر آن در سیر و سلوک الی الله بر اساس رهنمودها و سیرۀ حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه پرداخته شده است

یکی از وظایفی که حکومت اسلام و در راس آن ولایت فقیه هنگام تشکیل حکومت اسلامی بر عهده دارد و باید آن را مدام رصد نماید مراقبت و مواظبت بر کیفیت زندگی افراد تحت حکومت و برخورداری آنان از تغذیه سالم و اسلامی و در مقابل پرهیز جامعه از اسراف و تبذیر و زندگی اشرافی و تغذیه ناسالم است؛ در این مقاله پربار به نظرات مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه در اینباره پرداخته شده است

جایگاه تبرّی از دشمنان خدا و اولیائش اگر بیشتر از تولّی نباشد کمتر نیست و تا کسی تبَرِّى را همپایه و هم میزان با تَولّى استوار نداند شیعه نخواهد بود. مقاله حاضر به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی به موضوع تبرّی از غاصبان خلافت اختصاص دارد که به مناسبت نهم ربیع الاولی ایام شادی اهل بیت علیهم السلام تقدیم می گردد.

خداوند متعال طبق آیات قرآن، اطاعت رسول خدا صلی الله علیه و آله را واجب شمرده است. باید دید منظور از اطاعت رسول خدا چیست و در کدام مورد و مصداق باید از او اطاعت نمود؟ مقاله پیش روی در مقام پاسخ به این پرسش است.

همانطور که خورشید را طلوع و غروبی است و هر دو از آیات الهی اند، پایان عمر  بزرگان هم جلوه ای دیگر از جلوات پروردگار و غروبی است که طلوع دیگری را نوید می دهد، به مناسبت نهم ماه صفر سالروز ارتحال حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه نگاهی بر ساعات پایانی عمر با عظمت آن آیت الهی می اندازیم.

اهمیت و ضرورت تربیت آدمی بر کسی پوشیده نیست. همه مکاتب و مذاهب نقش بی بدیل تربیت را؛ که سنگ بنای تحول و دگرگونی انسان را منجر می شود، کتمان نمی کنند. اختلافات نظام های تربیتی در اهداف و روش های تربیتی خلاصه می شود. دین اسلام نیز بر مسئله تربیت به ویژه در دوران کودکی تأکید فراوان داشته و دارد. بخش دوم از این مقاله را تقدیم می کنیم.

اهمیت و ضرورت تربیت آدمی بر کسی پوشیده نیست. همه مکاتب و مذاهب نقش بی بدیل تربیت را؛ که سنگ بنای تحول و دگرگونی انسان را منجر می شود، کتمان نمی کنند. اختلافات نظام های تربیتی در اهداف و روش های تربیتی خلاصه می شود. دین اسلام نیز بر مسئله تربیت به ویژه در دوران کودکی تأکید فراوان داشته و دارد.

یکی از زنان عارفه به حق اهل بیت علیهم السلام که از حاضران در صحنه کربلا بوده حضرت رباب علیهاالسلام همسر سیدالشهداء علیه السلام و مادر خانم سکینه و آقا علی اصغر علیهما السلام است. تمام مورخین اسلام این بانوی برازنده را ستودند، از جمله سید محسن أمین در أعـیان الشیعه أوصاف حضرت رباب را این گونه بیان می کند: رباب از برترین زنان زمان خود و بانویی در کمال ادب و فهم و جمال بود

ثمره فتوای بدون فحوای معرفت و عرفان را می توان در داستان مشروطیّت که مُنجرّ به هتک خون مرجع نامی شیعه آیت الله شیخ فضل الله نوری شد، به خوبی مشاهده کرد. این مقاله که به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی نگاشته شده با اقتباس از کلمات علامه طهرانی رحمة الله علیه، به بررسی جریان مشروطیت می پردازد که تقدیم می گردد.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله بارها به زبان فارسی سخن می گفتند و می فرمود: نام ایرانیان را به زشتی یاد نکنید زیرا آنها از یاران ما هستند و از ما حمایت می کنند. مقاله پیش روی نوشتاری بسیار نفیس از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که در آن می خوانیم: نفی هر گونه برتری بر اساس ملّی گرایی - ایرانیان در قرآن و روایات - ایرانیان در قرآن - نظر قرآن درباره آیندۀ ایرانیان – ایرانیان وسیله تهدید اعراب به تصریح قرآن - خدواند ایرانیان را دوست دارد - ایرانیان زمینه ساز حکومت جهانی امام زمان علیه السلام و...

بر اساس آیه إِنَّمَا یَخْشَی اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ (سوره فاطر، آیه28) خشیت برای انسان آگاه یعنی همان مومن است که سه معنا دارد:

عُصاره همه دستورات شرع و اصول سیر و سلوک إلى اللـه عبارت است از عمل صالح و نیّت خالص که نردبان ترقّى به سوى خداوند و وصال و لقاء اوست که همه بدان دعوت شدند ادامه مقاله به قلم حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

دعا در حق خود و والدین و مومنان از برترین تکالیف است اما در مورد افراد گنهکار و بیگانه و حتی دشمنان دچار تردید هستیم که آیا در حق آنان باید دعا کنیم یا نه؟ مخصوصا آنجا که بین انسان و این افراد یک علقه و ارتباطی باشد. در این مقاله بر اساس چند آیه از آیات قرآنی به پاسخ این سوال می رسیم

براى برگزاری مجالس دینی مخصوصا جلسات ذکر و دعا، آداب و شرائطى است؛ چنانچه انسان جلسات را با آن آداب و شرائط بجاى آورد به مراتب به مرحله قبول و قرب نزدیکتر است. جناب حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی بر اساس درخواست یکی از طالبین راه خدا به اهم آداب و شرائط جلسات دینی و ذکر و دعا که مهمترین آن رعایت "خلوتِ دل" است، پرداخته اند.

این ‏گونه تفسیرها بیشتر شباهت به تفسیرهاى مادّیین دارد که از عالم روح و عقل و مثال و تجرّد و ملکوت و سیطره و احاطه عالم ملکوت بر عالم ملک بى ‏خبر بوده ‏اند، و از اعجاز انبیاء مانند مرده زنده ‏کردن عیسى و پرانیدن طیورى که با دست خود گل آن را خمیر نموده و در آن مى ‏دمند، بى‏ اطّلاع بوده ‏اند...