گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

یکی از وظایفی که حکومت اسلام و در راس آن ولایت فقیه هنگام تشکیل حکومت اسلامی بر عهده دارد و باید آن را مدام رصد نماید مراقبت و مواظبت بر کیفیت زندگی افراد تحت حکومت و برخورداری آنان از تغذیه سالم و اسلامی و در مقابل پرهیز جامعه از اسراف و تبذیر و زندگی اشرافی و تغذیه ناسالم است؛ در این مقاله پربار به نظرات مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه در اینباره پرداخته شده است

بسم الله الرحمن الرحیم

وظیفه حکومت اسلام نسبت به امر تغذیه سالم و زندگی ساده مردم

کتاب وظیفه فرد مسلمان در احیای حکومت اسلام ص 65 پاورقی تالیف علامه طهرانی ره

امروزه در میان بسیارى از مردم، اسراف و تبذیر در زندگى رواج پیدا نموده، و لباس و طعام و مسکن زىّ متجبّرانه جایگزین زندگى سالم و صحیح شده است. زیاده روى ‏هاى گوناگون در مصارف بیهوده و بدون اساس، و معیشت متجمّلانه و کاخ نشینى رو به تزاید مى ‏رود، در حالیکه اینگونه زندگانى درست در جهت خلاف مسیر حقیقى اسلام است...

چه سرمایه ‏هاى بى حساب صرف خریدارى کولاها مى ‏شود. در حالى که مادّه آنرا از خارج مى ‏آوردند. و معلوم نیست از چه مى ‏گیرند؟ بعضى از محقّقین گفته ‏اند: بعضى از مواد آن جز یا الکل قابل حل شدن نیست. و مادّه مُنعش مثل تکوتین به مقدارى در آن موجود است، و ضرر آن براى معده و دستگاه گوارش مسلّم است. مردم هم هجوم مى‏ آورند بر خرید آنها بدون دقت و تأمّل و با قاعده‏ کلّ شَى‏ءٍ لَک طاهرٌ حَتّى تَعْلَمَ أنّه قَذِرٌ و قانون‏ کُلُّ شَى‏ءٍ حَلالٌ تَعْلَمَ أنّه حَرامٌ‏ حکم بطهارت و حلّیّت نموده، و آیه قرآن را که‏ فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ‏ مى باشد فراموش کرده ‏اند. 

حکم به حلّیت و طهارت آن منوط به حاکم شرع و فقیه است، زیرا مانند موضوعات مستنبطه مى ‏باشد که عرف عام را براى تشخیص آن راهى نیست.

بر عهده فقیه است که در مادّه اصلى و ترکیبات آنها و أشباه آنها تحقیق و تفحّص بعمل آورد، و صلاح و فساد آنها را از جهت فرد و اجتماع و اقتصاد و بهداشت در نظر بگیرد؛ و حکم به جواز و یا عدم جواز بنماید.

امروزه مرسوم است که مردم اجناس خود را از خوراکى و پوشاکى در پاکتها و کیسه‏ هاى نایلونى و غیره مى‏ گیرند؛ و پس از مصرف تمام آنها را دور مى ‏ریزند، این اتلاف عظیم و ضرر مالى ‏اى است.

یکى از معلّمین زبان آلمانى ما در مدرسه مى ‏گفت: اینکه که هیتلر بر سر کار است، در تمام کشور آلمان شکلاتهایى را که در زرورق قلعى مى ‏پیچند، مردم پس از استعمال آن ورقه اى قلعى را جمع مى‏ کنند و مجاناً به کارخانه بر مى ‏گردانند و از این راه فقط در سال، هزاران تن قلع خالص عائد آن کشور مى ‏شود و از تبذیر جلوگیرى مى ‏گردد و اقتصاد آن کشور بر اساس موقعیّت فعلى خود که بر علیه دشمنان خود قیام کرده است محفوظ مى ‏ماند. از این قبیل نمونه‏ ها در کشور آلمان موارد بسیارى را براى ما بشمار آورد که حقیقةً مورد تعجّب بود.

... موادّ اوّلیه همچون شیر و پنیر و سرکه و ترشى که در شهر و دهکده یافت مى ‏شود، در کارخانه ‏هاى مخصوص در جاهاى معیّن بسته ‏بندى مى‏ کنند، و با چندین برابر قیمت اوّلیه به اقصى نقاط مملکت با هزینه ‏هاى سنگین حمل و نقل و ترافیک و مصرف و استهلاک ماشینهاى راه و ترابرى مى ‏رسانند، و مصارف هنگفت، ضایع و تباه مى ‏شود. و بلا عوض دور ریخته مى‏ شود و چه ایجاد مشکلات سدّ، جاده و خیابان و تصادف در عبور و مرور و غیره مى‏ نماید؛ بالنتیجه مواد اولیه آن شهر و یا آن قریه را باید به آن کارخانه حمل کنند، و سپس بسته‏ بندى شده از آن کارخانه ‏ها به این محّل عودت دهند. و در این رفت و آمد و تغییر صورت، هزاران فرد انسان نیروهاى خود را بدون عوض مى ‏بازند، و عمر گرامى و عزیز خود را بیهوده مصرف و در راه تجمّل نازیبا، و صورت کریه و زشت تمدّن از دست مى‏ دهند.

در صورتى که اگر در هر شهرى کارخانه صابون پزى و کنسرو سازى و موادّ اولیه بقدر مصرف همان شهر تهیه شود، تمام این مشکلات حل مى ‏شود. اگر محلّ کسب و درآمد همه و یا غالب مردم نزدیک منزلشان باشد، بسیارى از مشکلات غیر قابل حل، حل خواهد شد.

در زمان طاغوت نه تنها به این مسائل بذل توجّهى نمى‏ شد، بلکه توجه بر خلاف بود، و دستگاه عمیق استعمار و برده سازى بود که اینگونه نقشه‏ ها را در کشور عملًا پیاده کرد. و جلوى حیات طبیعى و زندگى سالم و شرف و عزّت مردم را گرفت. این نمونه‏ ها و أمثال آن که بسیار است. 

اینک بر عهده ولى فقیه است که با گماشتن افراد بى غرض و بى مرض، متعهّد و متخصّص در فنون بر سر کار، همه را به نحو احسن صورت دهد، و جامعه را از فَلج و زمین گیرى مزمن نجات دهد.