گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

یکی از نفیس ترین مناجات هایی که شیعه از امامان معصوم علیهم السلام در اختیار دارد دعایی است معروف به نام دعای ابوحمزه ثمالی که امام سجاد علیه السلام آن را برای شیعیان خود به یادگار گذاشتند. ابوحمزه ثمالى روایت میکند که حضرت امام زین العابدین علیه السّلام در ماه رمضان‌ بیشتر شب را به نماز مى‌ایستاد و چون سحر مى‌رسید این دعا را تلاوت می‌کردند.

اگر انسان به عنوان بهترین موجود در قالب احسن تقویم خلق شد، آنگاه استعدادهای درونی و قابلیت هایش به فعلیت تامه می رسد که از غار تنهایی خود پایین آمده و در جمعیت و اجتماع حضوری از روی تکلیف پیدا نموده و در این میان خود را بپروراند و پخته کند تا به مقام جامعیت برسد

غلام حضرت سجاد علیه‏ السّلام موقع غذا رفت سینى غذا را از مطبخ براى میهمان ‏ها بیاورد، در راه دستش لرزید و

یکی از محورهای کلامی ائمه اطهار سلام الله علیهم منازعاتی است که یا دشمنان و یا با دوستان و اقرباء خود داشتند یکی از این منازعات منازعه امام سجاد علیه السلام با عمویشان جناب محمد بن حنفیه در باب امامت و ولایت است که ما آن را از کتاب امام شناسی نقل می کنیم

فضایل و کرامات اخلاقى، سیره نیکو و پسندیده، رفتار و منش بزرگوارانه امام سجاد آن چنان ظهور و نمود داشت که دوست و دشمن بر شایستگى و برترى او اعتراف داشت و از هر کس سراغ انسان نمونه و شایسته ‏اى را مى ‏گرفتى، امام‏ سجاد علیه السلام را معرفى مى ‏کرد.

مرحوم علامه آیت الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی اعلی الله مقامه در کتاب امام شناسی حکایت زیبایی را راجع به کتاب نورانی و وحیانی صحیفه سجادیه علیه السلام نقل می کنند که عین آن تقدیم می گردد

معمولا در دعا انسان خواسته اش را مطرح می کند و دنبال حل مشکلات است و برای آن دنبال چاره جویی بوده و دیگر مجالی برای علت نمی بیند اما از آنجایی که به امام سجاد علیه السلام فرصت تربیت مستقیم به عنوان امام مسلمین داده نشده حضرت دعا را تبدیل به یک مکتب درس و تعلیم کرد و در مواردی هم دعا را طرح می کند هم علت استجابت یا عدم استجابت آن را طرح می کند.

به عنوان مثال حضرت در دعای نورانی «ابوحمزه ثمالی» علاوه بر دعا تعلیل آورده و عرضه میدارد:

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: (سالکان الی الله مخصوصا عالمان دینی باید) با تدبّر و تفکّر در صحیفه امام السّاجدین (علیه السلام) قبل از نزول در گور، به فکر خودشان بیفتند، و در فکر علاج و چاره ‏اى برآیند!

بهترین هدیه­ برای حجّ گزار و آرزومند ان با ارزشتر از شنیدن اسرار این عبادت بزرگ نیست و فضیلت هدیه دو چندان خواهد بود آنگاه که این سِرّ از زبان امام و پیشوای حج گزاران و زینت عبادت کنندگان عالم حضرت امام سجاد علیه السلام بازگو شود؛ 

یکی از آداب قرائت و ختم قرآن در سیره معصومین علیهم السلام مختوم نمودن آن به دعاهایی است که از ایشان رسیده است یکی از مشهورترین این دعاها دعای امام سجاد علیه السلام است که در کتاب شریف صحیفۀ سجادیه علیه السلام وارد شده است، متن دعا همراه با ترجمه را درادامه مطلب ملاحظه نمایید.

وجود مقدس سید الساجدین و زین العابدین علیه السلام در وداع با ماه مبارک رمضان نا و نوایی دارد با معبود بی همتای خویش که گویی که با عزیزترین یارش وداع می گوید. در ادامه، متن دعای حضرت با ترجمه ذکر می گردد

سجده با توجه و با حضور قلب، انسان را به خدا نزدیک‌ تر خواهد کرد، و هر چه این زمان طولانی ‌تر باشد، قرب و نزدیکی بیشتری حاصل خواهد شد؛ یکی از بهترین سجده ها سجده آخر نماز و ذکر آن است مرحوم حداد و علامه طهرانی رحمة الله علیهما بر پیروی از امام الساجدین علیه السلام در سجده آخر نمازها بر ذکر خاصی تاکید داشتند...

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:حضرت مهدى از طرف پدر از نسل حسین بن على سیّد الشهداء علیهما السلام و از طرف مادر از نسل امام حسن مجتبى علیه السلام است، چون حضرت سجّاد علیه السلام 

مومن بهشتی جز خدا نمی بیند اصلا برایش بهشتی جز او نیست! برای مؤمن، بهشت و نعمتهای او، دنیا و آخرت با تمام لذائذش، خداوند است و بس؛ همانطور که امام سجّاد علیه السلام محضر خدای متعال عرضه میدارند: یَانَعیمی وَ جَنَّتی و یَا دُنیایَ و آخرَتی...

امام سجّاد علیه السلام در یکی از دعاها می فرماید: خَیْرُکَ إِلَیْنَا نَازِلٌ وَ شَرُّنَا إِلَیْکَ صَاعِدٌ (مصباح‏ المتهجد، ص 58)

بارالها هر آنچه از طرف تو به سمت ما می آید نعمت و خیر محض است و آنچه از طرف ما به سوی تو می آید جز گناه و بدی نیست.

ارزش و اهمّیّت دعا در فرهنگ اسلامى، از سفارشهاى قرآن و معصومین علیه السلام معلوم مى‏شود. این تأکید بسیار زیاد، نشانگر جایگاه ویژه دعا در اسلام است، در مقاله پیش روی به جایگاه دعا و اهم از آداب ظاهری و باطنی آن اشاره شده است