گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

در طول سال ایامی به عنوان روز زیارت آقا علی بن موسی الرضا علیه السلام وارد شده اما اولیای الهی از همه بیشتر بر روز بیست و سوم ذی القعده تاکید داشتند و مخصوصا مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه آن را به شاگردان سلوکی خود توصیه می کردند؛ نوشتار حاضر به خصوصیات این روز از منظر اولیای الهی و برخی آداب زیارت پرداخته که حجت الاسلام شاهرخ همدانی آن را قلم زده اند.

یکی از سالکان راه خدا نقل می کند: یکبار محضر استاد علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه بودیم، شخصی این شعر معروف را خواند که :

جهاتی در اتّصاف حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام به اسم و صفت غریب و غربت تأثیر دارد که در این مقاله به  نقل از حضرت آقای حاج سید هاشم حداد رحمة الله علیه روایت می شود که یک جهت در بین تمام انبیا و اولیای الهی و حتی مومنین و بندگان خاص خدا مشترک و چهار جهت دیگر خاص حضرت رضا علیه السلام است. 

از مهمترین امور در زیارت معصومین علیهم السلام مودب بودن به آداب است که در این میان روش و سبک اولیاء راستین الهی می تواند اسوه و الگو باشد. مرحوم حداد رحمة الله علیه در سفر به ایران به آستان بوسی علی بن موسی الرضا علیه السلام مشرف می شوند که از آنجایی که فعل اولیاء خدا حجت است و حاوی نکات بسیار مهمی است آن را بر اساس نقل علامه طهرانی اعلی الله مقامه تقدیم می کنیم

جذبات و انوار ملکوتی ساحت مقدس امام علی بن موسی الرضا علیه السلام بر کسی پوشیده نیست و هر کسی را به فراخور سعه و ظرفیت و از طرفی میزان خلوص و صدقش شامل می شود گرچه در این میان جذبات خاصه شامل اولیاء خداست؛ یکی از این جذبات خاصّه که مورد تایید علامه طباطبایی رحمة الله علیه بوده، در مورد علامه طهرانی اعلی الله مقامه است که آن را مرور می کنیم.

همه انسان ها در بهتر بودن خود نیاز به آیین و برنامه و از مهمتر الگو دارند و حق ایشان است که الگوی آنان معصوم و عاری از هر خطائی باشد که این عالیترین احترام به شعور و حقوق انسانی است؛ از این روی الگویی را که خدا معرفی می نماید معصوم است، در این یادداشت برخی از الگوهای رفتاری امام رضا علیه السلام بیان شده است

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم:

مَن أحَبَّ أن یَلقَى اللَّهَ ضاحِکاً مُستَبشِراً فَلیَتَوَلَّ عَلِیَّ ابنَ مُوسَى الرِّضا؛
کسى که دوست دارد خندان و با روى گشاده خداوند را دیدار کند، 

باید از محبّت و ولایت على بن موسى الرضّا علیه السلام بهره‏ مند باشد. 

(بحار الأنوار، ج 36 ، ص 296)

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: وظیفه حکومت و دولت است که راه سفر به مشهد مقدّس و تشرّف به محضر امام رضا علیه السلام را برای عموم مردم مخصوصا کسانی که بضاعت مالی ندارند،

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: زیارت امام رضا علیه السلام اصل و اساس شریعت است و همه احکام و تکالیف به ولایت ایشان بر مى گردد و حرم امام رضا علیه السلام بعنوان مأمن و ملجأ و پناهگاه و کهف همه شیعیان دنیا مطرح است

عارف کامل مرحوم علاّمه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حقیر ... در روز بیست و ششم جمادى الاولى (1400 هجری قمری) به مهاجرت مشهد مقدّس و آستان بوسى و تکحیل کُحل و سرمه خاک پاى زوّار حضرت امام هشتم علىّ بن موسى علیهما و على ءَابآئِهما و أولادِهما جمیعُ صلواتِ الله و ملآئکتهِ المُقرّبین و أنبیآئِه المُرسلین و عبادِه الصّالحین من الأَن إلى قیام یوم الدّین موفّق آمدم،

هنگامى که ماءمون حضرت رضا علیه السلام را از مدینه به خراسان احضار کرد، آن حضرت در مسیر راه ، معجزات و کراماتى را به اذن خداوند متعال به مردم و همراهیان خود ارائه نمود.

سلام علیکم سوالی داشتم از خدمتتون ممنون میشم جواب بدید بنده در سایتی حرزی از امام رضا علیه السلام دیدم که اسمش بود حرز رقعه الجیب… رقعة الجیب حرز حضرت رضا علیه السّلام است:...ایا بنده با وضو میتوانم این دعا را نوشته و همراه خود داشته باشم؟ یا شرایط خاصی دارد برای نوشتنش؟ پاسخ از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

در این مقاله که از منابع معتبر جمع آوری شده است با حالات و سیرۀ عارف کامل حضرت علامه آیت الله حاج سید محمد حسین طباطبایی رحمة الله علیه، صاحب تفسیر المیزان در رابطه با تشرّف و زیارت حضرت علی بن موسی الرضا علیه ‎السلام آشنا می شویم.

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: وقتی برای زیارت به حرم امام رضا علیه السّلام مشرّف می شوید اگر از زیارت فارغ شدید و هنوز وقت باقی بود، کناری بنشینید و گنبد را تماشا کنید. می فرمودند:

چقدر خوب است امام را از زبان امام بشناسیم؛ امام رضا علیه السلام امام را اینگونه معرفی می فرماید: ... امام همچو ابر پرباران است و چون باران ریزان. امام خورشید درخشنده و زمین هموار (جهت زرع و کشت و برکات) و چشمه جوشان و محلّ تجمّع آبهاى خوشگوار در صحراهاى سوزان و بى ‏پایان است. امام چون باغ مصفّاى دلنشین در کویر بى ‏آب و علف هواها و وساوس شیطانى است. امام امین و رفیق و چون پدرى مهربان و برادرى دلسوز است... 

سلام همانطور که گفته شده طریقت ما عین شریعت ماست پس چگونه است که برخی از سالکین به مقاماتی میرسند که به جای قبله رو به حرم امام رضا نماز میخوانند؟ یا اینکه برخی از سالکین قرائت و تجوید نماز خود را اصلاح نمیکنند اصلا لازم نمیدانند زیرا عرفا فرموده اند که به الفاظ و معانی دقت نکنید؟ شریعت ما عین طریقت ماست را می شود توضیح دهید؟ پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

مرحوم علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه در کتاب گرانسنگ و بی نظیر و نفیس امام شناسی در بیان برخی از ابعاد فرهنگی امام رضا علیه السلام به مساله ترویج علم در زمان ایشان پرداختند و سطوری را قلمی کردند که از محضر شما خوانندگان می گذرد

مرحوم آیت الله حاج شیخ عبد الکریم حائری یزدی موسّس حوزه علمیه قم اعلی الله مقامه الشریف می فرمودند: چشم درد شدیدی به من عارض شد، به حدّی که توان مطالعه و نوشتن را ازمن سلب نمود. مطالعه و نگارش را کنار گذاشتم و به معالجه و درمان پرداختم، ولی این ناراحتی همچنان ادامه داشت، تا آنکه فصل تعطیلی رسید و با قطار عازم زیارت و عتبه بوسی ثامن الحجج حضرت امام رضا علیه السلام شدم 

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حقیر به مهاجرت مشهد مقدس و "آستان بوسی و تکحیل کُحل و سرمه ی خاک پای زوارِ" حضرت امام هشتم علیّ بن موسی (علیهما و علی آبائهما و اولادهما جمیع صلوات الله و ملائکته المقربین و انبیائه المرسلین و عباده الصالحین من الآن الی قیام یوم الدین) موفّق آمدم، و بارِ نیاز خود را یکسره در این عَتَبه ی ملائک پاسبان، فرود آوردم و با "کمال التماس" 

عارف کامل مرحوم علاّمه طهرانی رحمة الله علیه در شیراز هرگاه تشریف می بردند به زیارت حضرت شاهچراغ و امام زاده سیّد محمّد عابد و امام زاده سیّد علاء الدّین حسین که بنا بر مشهور هر سه بزگوار از اولاد حضرت موسی بن جعفر علیهماالسّلام هستند مقیّد بودند و زیارت این بزرگواران را بر زیارت دیگر امامزادگان و أولیاء مدفون در شیراز مقدّم می داشتند. (نور مجرد ج 2 ص 425)

همه امامزادگان از حیث انتساب به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله دارای احترامند منتهی همه در یک درجه نیستند از این روی عرض ادب و زیارت هر یک باید متناسب با شان و جایگاه آنان باشد. پنجم ذی القعده روز ملّی تجلیل از امامزادگان است

یکی از عالمان ربّانی که از مفاخر عالَم اسلام و تشیُّع بوده، عالم اخلاقی و مربّی روحانی سیّد‌بن‌طاووس می‌باشد که به جهت اهتمام شدید به مراقبه، او را سیّدِ اهل مراقبه نامیده‌اند، اهتمام سید ‌بن طاووس به خانواد‌ه و تربیت از نکات مشهود‌ د‌ر کتب ایشان می‌باشد‌ که بخشی از آن به مناسبت 5 ذی القعده سالروز ارتحال ایشان تقدیم می گردد.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف در اینباره می نویسند: مرحوم آیة الحقّ و العرفان آیة الله حاج شیخ محمّد جواد انصارى‏ همدانى‏ در سالهاى آخر عمر، و با توارد ضعف شدید و کسالت قلب مسافرتى به پاکستان نمودند که با نبودن وسائل نقلیّه آن زمان به مانند امروز، بسیار مشکل و طاقت فرسا بود.

سطور ذیل شرح و ترجمه احوال حضرت آیة الله مرحوم حاج شیخ محمّد جواد انصارى همدانى (ره) است که به قلم عارف کامل حضرت آیت الله علامه حاجّ سیّد محمّد حسین حسینى طهرانى به رشته تحریر در آمده که عین آن به مناسبت 2 ذی القعده سالروز ارتحال آن عارف واصل تقدیم می گردد

مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه نقل می کردند: مرحوم انصارى در همدان ملجأ دوستان راه خدا و سالکان إلى الله از اطراف و اکناف بود. در همه وقت از فصول سال، شیفتگان معرفت و ولایت از اقصى نقاط براى ادراک محضرش شَدّ رحال نموده چند روزى در منزل ایشان سکونت مى‏ نمودند

عارف کامل مرحوم حضرت آیت الله علامه طهرانی رضوان الله علیه می فرمودند: در منزل ایشان (مرحوم آقای انصاری همدانی) چاه آبى بود که رفقا براى تجدید وضو مى‏بایست از آن چاه، آب بکشند و آن هم با تلمبه که وسیله ‏اى بود در قدیم براى آب بالا کشیدن، و در عین حال بسیارى از اوقات آن تلمبه خراب مى‏ شد و رفقا با مشکل مواجه مى ‏شدند، 

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها دارای شخصیتی رفیع و والا مقام می ‎باشد به طوری که ائمه طاهرین علیهم السّلام از این بانو، با جلالت و تکریم یاد کرده‎اند؛ مقاله پیش روی به احوال آن بانوی محترمه از زبان معصومین و اولیای الهی به قلم حجت الاسلام شاهرخ همدانی اختصاص دارد

روز اول ماه ذی القعده، به یُمن وجود مبارک حضرت کریمانه فاطمه معصومه سلام الله علیها به روز ملّی دختران نام گزاری شده است، آنچه پیش روی شماست نوشتاری به قلم حجت السلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی در گران بودن ارزش و قدر دختران مسلمان است که به برکت غنای فرهنگ قرآن و اسلام اینچنین معظّم و محترم شدند.

مقاله حاضر متن یکی از سخنرانی های حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه درباره اربعین حضرت موسی علیه السلام است که مراقبه و پاسداشت آن مورد تاکید همه اولیای الهی بوده است این مقاله نکاتی بسیار عالی در باب سیر الی الله دارد که به همه مشتاقان علم و معرفت تقدیم می گردد

یکی از ایامی که از آن به ایام الله نام برده می شود و پیامبر و ائمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین و اولیای خدا بر مراقبه آن تاکید فراوان داشتند، ماه ذی القعدة الحرام است که این ماه به انضمام دهه اول ماه ذی الحجه یک اربعین است که از اشرف اربعینیات نزد اهل سیر و سلوک است.

ماه ذی القعده ماه مراقبه است و پیش دستور هر مراقبه ای تصفیه جان و طهارت قلب است بدین منظور دستوری از رسول خدا صلی الله علیه و آله واصل شده که بزرگان معرفت آن را از بهترین آیین ها برای پذیرایی از مالک دلها خدای منان می دانستند و آن دستور توبه در یکشنبه اول این ماه است که تفصیل آن را در ادامه می خوانیم

بسم الله الرّحمن الرّحیم یا علی مددی سلام برادر عزیز این دستور توبه مخصوص روزهای یکشنبه هست یا خیر؟ باتشکر موفق و سربلند إن شاء الله پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

مقاله حاضر، نقدی بر اندیشه و بینش جناب فردوسی است که هر ساله در چنین ایامی برای وی بزرگداشت می گیرند فارغ از اینکه در مکتب اهل بیت بزرگداشت فقط و فقط اختصاص به معصومین علیهم السلام دارد چرا که مصداق اتم انسان کامل هستند و بزرگداشت آنان اعلان کمال و رشد و سعادت و نجات بشریت است اما انسانی که تمام وجودش پر است از نقص و عیب و کمی و کاستی اگر در مقام بزرگداشت و در نتیجه الگوبرداری قرار گیرد آنچه نصیب دیگران می شود ناقص و معیوب خواهد بود و قرآن این مساله را محکوم می کند

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: کسی که در مشهد به طوس برای زیارت قبر فردوسی برود، زیارتش از حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام باطل می گردد.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه (در باب تشخیص درستی و نادرستی روایات شیعه) می فرمودند: متکفّل تشخیص هویّت، و شخصیّت، و مذهب، و نام و نشان، و کیفیّت هریک از راویان را جدا جدا، علم رجال است، که از زمان نجاشى و شیخ طوسى و کشّى و علّامه حلّى، تا برسیم به زمان خودمان که جامع‏ترین و مفیدترین رجال را من حیث المجموع مجتهد خبیر و فقیه بصیر: 

شانزدهم ماه شوّال المکرّم سالروز ارتحال یکی از عالمانی است که خدماتش به جهان اسلام خصوصاً تشیّع بر هیچ اهل تحقیقی پوشیده نیست و تعابیر علامه طهرانی رحمة الله علیه در منزلت وی گویای آن است؛ بدین مناسبت حکایتی از ملاقات مرحوم قاضی رضوان الله علیه با فاضل مامقانی ذکر می گردد.

مرحوم میرزا علی اکبر مرندی عارف گمنامی که مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیهما به مصالحی پرده از آن چهره تابناک برگرفت؛ مرحوم مرندی از روی آن اخلاص و صفا و صداقتی که داشتند فرموده بود: از فردا مردم به اینجا هجوم می آورند و فکر می کنند ما چیزی داریم.  آقا آسید محمدحسین چرا این کار را کردید؟

مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه نقل می کنند: پینه ‏دوزى بود سر کوچه حمّام وزیر که منزل ما در آنجا بود، و ما کفش هاى خود را براى پینه و وصله به او میدادیم. یک روز با حالت گریه به منزل آمد و این قضیّه را براى پدرم که عالم محلّه بود تعریف کرد، و من صغیر بودم و خوب به خاطر دارم.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حقیر که منزلمان در طهران بود، بسیار به زیارت امامزاده حضرت عبد العظیم سلامُ الله علیه مشرّف مى ‏شدیم، من تا به حال یاد ندارم

جناب شیخ مفید (ره) در کتاب خویش پیام جامع، آموزنده وجالبی را از هشتمین امام معصوم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام آورده است که آن بزرگوار آن پیام را به وسیله حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السلام به شیعیان ودوستداران اهل بیت علیهم السلام فرستاده اند.

مرحوم آیت الله بهجت رضوان الله علیه: اهل تهران اگر هفته ای یک مرتبه به زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی نروند، جفا کرده اند. (پایگاه تنظیم و نشر آثار آیت الله بهجت ره)

یکی از شخصیّت های تاثیرگزار در زندگی پیامبر صلی الله علیه و آله و شکل گیری و توسعه اسلام و اهداف آن، جناب حمزة بن عبدالمطّلب علیه السّلام است شخصیّتی که علاوه بر عمو، برادر رضاعی پیامبر نیز بود؛ در این مختصر صفحاتی را از زندگی آن مرید و دلسوز پیامبر ورق می زنیم

حجّت الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی: 

مرحوم علامه طهرانی از مرحوم آیت‌اللـه‌ بروجردى رحمة الله علیه بسیار به عظمت یاد کرده و از سیره عملى و محاسن اخلاقى ایشان مطالب زیادى بیان مى‌کردند و ایشان را مؤمن واقعى مى‌دانستند. 13 شوال روز ارتحال ایشان است

از مهمترین و حتمی ترین لوازم سلوک و طی مدارج عرفان عملی استاد است و مهمتر از آن شناخت استاد است؛ مجموعه پیش روی با نام "همرهیِ خضر" سلسله مقالاتی از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که در سال 1434 هجری قمری تالیف شده و به ضرورت و راه شناخت استاد سلوکی اختصاص دارد که در پنج بخش به مشتاقان سیر و سلوک الی الله تقدیم می گردد.

از مهمترین و حتمی ترین لوازم سلوک و طی مدارج عرفان عملی استاد است و مهمتر از آن شناخت استاد است؛ مجموعه پیش روی با نام "همرهیِ خضر" سلسله مقالاتی از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که در سال 1434 هجری قمری تالیف شده و به ضرورت و راه شناخت استاد سلوکی اختصاص دارد که در پنج بخش به مشتاقان سیر و سلوک الی الله تقدیم می گردد.

از مهمترین و حتمی ترین لوازم سلوک و طی مدارج عرفان عملی استاد است و مهمتر از آن شناخت استاد است؛ مجموعه پیش روی با نام "همرهیِ خضر" سلسله مقالاتی از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که در سال 1434 هجری قمری تالیف شده و به ضرورت و راه شناخت استاد سلوکی اختصاص دارد که در پنج بخش به مشتاقان سیر و سلوک الی الله تقدیم می گردد.

از مهمترین و حتمی ترین لوازم سلوک و طی مدارج عرفان عملی استاد است و مهمتر از آن شناخت استاد است؛ مجموعه پیش روی با نام "همرهیِ خضر" سلسله مقالاتی از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که در سال 1434 هجری قمری تالیف شده و به ضرورت و راه شناخت استاد سلوکی اختصاص دارد که در پنج بخش به مشتاقان سیر و سلوک الی الله تقدیم می گردد.

از مهمترین و حتمی ترین لوازم سلوک و طی مدارج عرفان عملی استاد است و مهمتر از آن شناخت استاد است؛ مجموعه پیش روی با نام "همرهیِ خضر" سلسله مقالاتی از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که در سال 1434 هجری قمری تالیف شده و به ضرورت و راه شناخت استاد سلوکی اختصاص دارد که در پنج بخش به مشتاقان سیر و سلوک الی الله تقدیم می گردد.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه (در زمان حیات استادشان مرحوم حدّاد رضوان الله علیه) می فرمودند: هرچند وقت یکبار بایستی بروم آقای حدّاد را زیارت کنم، اگر نروم اصلاً من از دنیا می روم، نمی توانم، از دنیا می روم، عشق آنقدر قوی هست که ازدنیا می روم.

عارف کامل و عالم ربانی حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند استاد ما (علامه طباطبایی) نسبت به استاد خود مرحوم قاضى علاقه و شیفتگى فراوانى داشت، و حقّاً در مقابل او خود را کوچک می ‏دید؛ و در چهره مرحوم قاضى یک دنیا عظمت و ابَّهت و اسرار و توحید و ملکات و مقامات می ‏جست. من یک روز به ایشان عطر تعارف کردم، ایشان عطر را بدست گرفته، و تأمّلى کردند و گفتند: