گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

کلمات عرفاى بالله داراى رموز و اشارات و کنایاتى است که فهم آنها اختصاص به خود آنها و همطرازانشان دارد. علامه طهرانی رحمة الله علیه قائل بودند: عرفان حافظ مُخّ اسلام و تشیّع است و بر این مدّعی شعری را از حافظ درباره امام زمان علیه السلام آورده و تفسیر می کنند

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: تشکیل حکومت اسلامى از اوجب واجبات و از أهمّ فرائض است. ما در زمان طاغوت هر چه داشتیم بر اساس (کفر) داشتیم،

انسان علاوه بر اینکه در حیازت و بدست آوردن حقیقت مکلف است، در تبلیغ و نشر آن هم موظف است؛ بر این اساس وقتی انقلاب اسلامی در کشور ما بر محوریت توحید و ولایت بنا نهاده شد و با ایثار و گذشت و رشادت ها و شهادت ها به پیروزی رسید و اسلام و تشیع جانی دوباره گرفت، باید به درستی از آن صیانت کرد و طبق وظیفه نشر رسالات الهی آن را به دیگر نقاط عالم بسط دارد در این مقاله راه کاری بس اساسی برای عالیترین راه نشر انقلاب اسلامی تبیین شده است

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: مرحوم آقای شیخ حسن نوری(همدانی) از نمایندگان مرحوم آیت الله گلپایگانی

یکی از اندیشه های راهبردی اسلام که دارای برکات و آثار زیادی در جذب حدّ اکثری و دمیدن روح امید و رحمت و از طرفی نویدبخش رأفت و محبت اسلام است، مساله عفو و بخشش کریمانه است؛ بر این اساس نظر مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه بر این بود که چقدر مناسب بود روز پیروزی انقلاب اسلامی اعلان عفو عمومی می شد؛ در این مقاله مبانی این اندیشه الهی پیگیری شده است.

یکى از مسائلى که همواره ذهن و فکر علّامه طهرانى ( اعلی الله مقامه الشریف ) را بخود مشغول نموده بود و دائماً در جلسات با علماء و صحبتهاى عمومى و خصوصى آنرا مطرح مى‏ نمودند، مسأله تشکیل حکومت اسلامى بود؛ مقاله جاضر تنها گوشه ای از  نقش محوری ایشان در شکل گیری نهضت اسلامی ایران از بدو آن تا پیروزی آن است.

گرچه حق اولیه تشکیل حکومت الهی، بر دوش نبی و امام معصوم است اما  در زمان غیبت بر عهده صاحبان درایت و بصیرت است که بر محور امر به معروف و نهی از منکر با توجه به شرائط آن، این امر را عملی نمایند. در این مقاله، با تکیه به عبارات عارف کامل حضرت علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه، به تبیین چرائی انقلاب اسلامی می پردازیم.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه مى‌فرمودند: چون انقلاب عظیم ایران بر أساس نهضت اسلام و قرآن روى داده و مردم و جوانان تشنه اسلام و قرآن و معارف آن هستند، بر خود حتم و فرض نموده ‌ام که یک دوره از علوم و معارف اسلام را به زبان فارسى بنگارم، تا هر چه سریع ‌تر بدست مردم مسلمان ایران برسد و روحشان از این علوم أصیله سیراب گردد. بسیارى از جوانان که سابق اهل سینما بودند، 

از جهتی می توان قیام مرحوم شهید نواب صفوی رحمة الله علیه را نظیر قیام زید بن علی دانست که قطعا باید اذعان نمود قیامی از روی هوی و هوس و رسیدن به مطامع دنیایی و ریاست و قدرت نبوده بلکه اقدامی از سر عِرق دینى و غیرت اسلامی بوده است. در این مقاله که به اختصار تقریر یافته کوشیده شده جایگاه قیام بر اساس ادارک واقع و از منظر معصومین علیهم السلام تبیین گردد.

مرحوم علّامه طهرانى انقلاب اسلامى ایران را یک موهبت الهى براى ملّت شیعه اثنى عشرى ایران مى ‏دانستند، و م ى‏فرمودند: «مردم باید قدر این هدیّه الهى را بدانند و خوب از آن پذیرائى کنند. نکات مثبت را تأیید، و در صدد رفع نکات منفى و اصلاح آن برآیند.

مرحوم آیت الله اراکی رضوان الله علیه می فرمودند: شبی خواب امیرکبیر را دیدم، جایگاهی متفاوت و رفیع داشت. پرسیدم چون شهیدی و مظلوم کشته شدی این مرتبت نصیبت گردید؟ با لبخند گفت: خیر. 

آیت الله حاج سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی نقل می کنند: یادم هست در یک وقتى خدمت مرحوم آقاى حدّاد بودیم گاهگاهى ایشان حکایت‏ هایى را از امیرکبیر نقل میکردند، ایشان هم خیلى معجِب بودند به این شخص و به خصوص به این (خصوصیّاتش)*، در هر صورت ایشان از او به عِنوان شخصى که اقدام بر خیر میکند یاد می‏کردند. 

عارف کامل علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: 

آیة الله حاج آقا حسین قمّى طباطبائى، در وقت کشف حجاب در مشهد مقدّس بود. براى ملاقات پهلوى به طهران آمد. پهلوى اجازه ملاقات نداد، و او را در باغ سراج در حضرت عبد العظیم محصور و ممنوع الملاقات نمود و سپس به عتبات عالیات تبعید کرد. مرحوم استاد، آیة الله حاج شیخ مرتضى حائرى أعلى الله مقامه میفرمود: از آیة الله قمّى بعداً پرسیدند: شما از ملاقات با پهلوى 

حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه یکی از اصول بنیادین صلاح و فساد جامعه را مساله غیرت مردان و حجاب زنان می دانند که با حفظ آن سلامت و صلابت جامعه پابرجا خواهد بود و با سست شدن آن مخالفین و دشمنان اسلام به مقاصد پلید خود می رسند ایشان حجاب را صرفا یک پدیده اجتماعی نمی دانند بلکه آن را از اموری حیاتی در سلامت روحی و معنوی یک جامعه می دانستند

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در حکومت اسلامی باید حجاب را یک حجاب صحیح استاندارد کنند یعنى زنها داراى پوشش صحیح باشند؛ و بتوانند در عین پوشش دنبال کار بروند. بچّه بغل کنند، خرید کنند سوار اتوبوس شوند و چادر از سرشان نیفتد، بدن معلوم نباشد. لباسى با آستین بلند همراه شلوارى بلند و گشاد و داراى

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: برای تفأّل به دیوان خواجه ابتداء فاتحه و صلواتی نثار روح خواجه کنید و

بیست و هفتم آذر تحت عنوان وحدت حوزه و دانشگاه نام گزاری شده است که باید به درستی فهمید مراد از این وحدت چیست و چه هدفی در پس آن دنبال می شود؟ عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه که سطحی و بدون مطالعه از کنار چیزی عبور نمی کردند این مساله را مورد دقت و ارزیابی قرار دادند که به مناسبت این روز به آن پرداخته می شود

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در وقتى که مرحوم آیة الله بروجردى رضوان الله علیه به شهید مظلوم آیت الله سید حسن مدرس گفته بودند:

کتاب در دل خود میراث ماندگار عالمان راستین را به همراه دارد که طالب علم با آن أنس گرفته و با او به صحبت می نشیند و از آن گنجینۀ مکتوب که میراث گذاشتگان است جواهر علوم و معارف و اخلاق را بدست آورده و صید می نماید. حضرت علّامه علامه طهرانی رضوان الله تعلی علیه به کتاب و مطالعۀ آن بسیار علاقمند بوده و هر فرصتی را برای مطالعه و کتابخوانی مُغتنم می شمردند و به آداب برخورد با کتاب بسیار مقید بودند. مقاله ذیل سیره ایشان در امر مطالعه و کتابداری است.

آیت الله حسن زاده آملی در درس خود می‌فرمود: « شبی کشاورزی از آمل میهمان من شد به او شام دادم و رختخواب پهن کردم او خوابید و من به مطالعه مشغول شدم ساعتی گذشت بیدار شد نگاهی به من انداخت و چیزی نگفت. باز مقداری خوابید و

صدّیقۀ کبرى فاطمه زهرا سلام الله علیها، أخبار و روایات پدر بزرگوارش را تحت عنوان مجموعه و کتابی جمع آوری کرده بود، ابن مسعود می گوید: مردى نزد حضرت زهرا علیها السلام رفت و گفت: آیا از پدرت رسول خدا یادگارى دارى که به من عنایت نمائى؟

مفسّر عظیم الشأن قرآن حضرت علامه طباطبایی رضوان الله علیه: گفتار خواجه بر طبق حال است ای کاش کسی میتوانست غزلیات او را بر طبق حالات سلوکی تنظیم کند؛ چه کسی میتواند غزلیات حافظ را شرح کند؟ یا بعبارتی تنها کسی میتواند شعر حافظ را بفهمد که خود به درجات حافظ رسیده باشد. هیچگاه علامه طباطبایی کسی را در کمال شعر و عرفان هم ردیف حافظ نمیدانست.

از برجسته ترین شاعران نامی ایران و جهان جناب خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدّین شیرازی ملقب به حافظ است که وی را باید از برترین عرفای شیعه به شمار آورد تا جاییکه حضرت علامه طهرانی ره ایشان را شیخ العرفاء و سند الواصلین‏ می نامیدند؛ مقاله پیش روی به مناسبت روز بزرگداشت حضرت حافظ علیه الرحمة تقدیم می گردد.

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: ایشان (آیت الله خامنه ای) به حمد الله فردى است مجاهد و عامل و مدبّر و متدیّن و بنده گرچه تا به حال (قبل از رهبری) ایشان را ملاقات نکرده ‏ام؛ ولى (در اوائل انقلاب)‏ یک روز که مرحوم شهید مطهّرى آمده بودند به منزل ما، از ایشان سؤال کردم: 

مرحوم قاضى- رضوان الله علیه- مى ‏فرمود: من هشت بار مثنوى‏ مولانا جلال الدّین رومى- قدّس الله سرّه- را مطالعه نمودم و هر بار مطلبى جدید جداى از مطالب پیشین برایم مکشوف شده است. (رساله اجتهاد و تقلید، ص: 41)

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی اعلی الله مقامه می فرمودند: ملّاى رومى یک شیعه محض و خالص بوده است. ما چرا راه دور برویم؟ اینک «مثنوى‏» او در دست است؛ ببینید تا چه سرحدّ مولانا أمیر المؤمنین علیه السّلام را ستوده و از دشمنان آن حضرت مذمّت نموده است. و با اشارات و کنایات، غاصبان خلافت را مذمّت میکند و بعضى جاها با صراحت امّا بعنوان کلّى نه با خصوص لفظ و عبارت، آنان را محکوم می کند و مى ‏کوبد.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: چندین سال (از روی کار آمدن حکومت بعث) می گذرد که أحمد حسن البکر حکومت را به معاون و خویشاوندش صدّام حسین تَکریتى واگذار می کند. از این تاریخ فصل تازه‏ اى در تاریخ عراق پیدا می شود. زیرا در این زمان بود که حکومت انقلابى اسلامى ایران‏ بر پاشده، و گویا بر کنار رفتن أحمد حسن البکر و روى کار آمدن صدّام که مظهر خباثت و سفّاکى و شقاوت است براى اعلان و اقدام جنگ تحمیلى

روزى شهید محراب آیت اللَّه مدنى به خادمش می گوید: هوس کباب کرده ‏ام، مى ‏توانى چلوکباب تهیه کنى؟ البته سعى کن از جایى بخرى که تمیز و غذایش خوشمزه و لذیذ باشد.

مرحوم آیت الله حاج سیّد محسن حسینی طهرانی رحمة الله علیه: روزى به اتّفاق حضرت والد (حضرت علّامه طهرانی) به حضور علّامه آیة الله سیّد محمّدحسین طباطبایى- قدّس الله سرّهما- شرفیاب شدیم.

با گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی به تصریح کارشناسان اسلامی هنوز سیستم بانکداری نامشروع است حقیقتی که حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه همیشه بر آن پافشاری داشتند و امروزه دیگران بدان تصریح می کنند. در این یادداشت به اختصار به تعامل با بانکها از منظر علامه طهرانی نگاه شده است. دهم شهریور روز بانکداری اسلامی است

یکم شهریور ماه، منسوب است به دانشمند بزرگ و طبیب نامدار جهان اسلام، شیخ الرئیس بوعلی سینا است  که به "روز پزشک" نام گرفته و فرصتی است که اندکی از خدمات و زحمات بسیار جامعۀ فرهیخته أطبّاء، تقدیر شود؛ مقالۀ حاضر به این عنوان است.

حضرت علّامه آیت الله حاج سّید محمّد حسین حسینی طهرانی اعلی الله مقامه درباره آزادسازی شهر پاوه می فرمودند: وقتی از رادیو شنیدم که شهید چمران در (پاوه) در محاصره هستند با فرزندان و رفقا به مسجد (مسجد قائم در طهران) رفتیم و برایشان دعا کردیم تا آزاد شوند.

حجّة الاسلام حاجّ شیخ محمّد شاهرخ همدانی:

حضرت استاد علّامه طهرانی رضوان الله علیه از اخلاص رزمندگان جنگ تحمیلی تجلیل می کردند؛ در این میان مجاهدت های آزادگان را ستایش می کردند و در چند مورد دیده شده بود که در شنیدن خاطراتشان منقلب شده بودند. به یاد دارم که منزل یکی از این آزادگان عزیز در نزدیکی بیت شریف حضرت علّامه بود؛ وقتی خبر دادند که ایشان آزاد شده همراه برخی آقازادگان و دامادها و قلیلی از شاگردانشان به استقبال وی رفتند.

"حاج سعید عاکف" از نویسندگان دفاع مقدّس، کسی است که علامه طهرانی را از تفحّص در زندگی شهدا یافته است. می گوید: هر شهیدی که برایم جذّاب بوده یا حال معنوی خاصّی داشته، بالاخره یک جوری در زندگی اش ردّ پای نفس گرم علّامه طهرانی دیده می شود. می گوید: در طول تمام فعالیت‌ هایم در ارتباط با شهدا، معنوی ترین شخصیّت را  شهید نوجوان

آیت الله حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی فرزند مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیهما نقل می کردند:

حدوداً هشت ساله بودم که در سفرى بعد از ۱۵ خرداد سنه چهل و دو به اتّفاق مرحوم والد (علامه طهرانی)، به مشهد مشرّف شدیم و یکی از آقایان طهران هم با ما بود. آن موقع مرحوم آقا- رضوان الله علیه- هنوز کم‏ و بیش با بعضى از جریانات و افراد وابسته به وقایع سنه چهل و دو من‏جمله آقاى مطهرى ارتباط داشتند و مسائل را تعقیب مى‏ کردند و در بعضى از جلسات شرکت مى‏ کردند. اغلب جلسات بعد از نیمه شب برگزار مى ‏شد.

مجموعۀ حاضر، فصل اول از کتاب "اخلاق محوری در نشریّات" تالیف حجة الاسلام حاج محمد شاهرخ همدانی است، معظّم له در فصل دوم این کتاب، به مبانی و اصول اخلاق خبرنگاری و باید ها و نبایدها در حوزۀ نشر می پردازند. لازم به ذکر است: آنچه در این کتاب گردآوری شده، مجموعۀ گفتارها و سخنرانی های استاد، در کارگاه های تخصّصی نشریّات دانشجویی است که تقدیم همه علاقه مندان علوم و معارف اسلامی خصوصا اهالی نشر و خبرنگاران فرهیخته و متعهّد می گردد. هفدهم مرداد روز خبرنگار است

قرآن عماد و نماد اسلام است حقیقتی که دشمنان اسلام به آن واقف گشتند در نتیجه ضربه زدن به کیان اسلام را در از بین بردن قرآن می دانند و بر این اساس دسیسه های خود را طرح کردند؛ اینها نکاتی است که عارف کامل حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه آن عارف با بصیرت بارها به آن تذکر می داد. نوشته ذیل گویای این امر است.

این ‏گونه تفسیرها بیشتر شباهت به تفسیرهاى مادّیین دارد که از عالم روح و عقل و مثال و تجرّد و ملکوت و سیطره و احاطه عالم ملکوت بر عالم ملک بى ‏خبر بوده ‏اند، و از اعجاز انبیاء مانند مرده زنده ‏کردن عیسى و پرانیدن طیورى که با دست خود گل آن را خمیر نموده و در آن مى ‏دمند، بى‏ اطّلاع بوده ‏اند...

(فرزند دوم مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه می گوید:) روزى در محضر حضرت حدّاد- رضوان الله علیه- بودم، سخن از جریانات و وقایع مصیبت ‏بار و فاجعه کشتار مسجد گوهرشاد (در 21 تیر) در زمان رضاشاه ملعون به میان آمد، و فردى که به واسطه سخنرانى او و تحریک حکومت جبّار پهلوى این فاجعه به وقوع پیوست؛ ایشان درحالی‏که آثار تألّم و تأثّر شدید از وجنات و چهره منوّرشان هویدا بود فرمودند:

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در این سال که سنه 1407 هجرى قمرى است، این حقیر به حجّ مشرّف بوده و خود شاهد قضیّه بوده‏ ام، در روز ششم ماه ذى ‏الحجه (نهم  مرداد 1366 شمسی) در عصر جمعه در شارع مسجد الحرام یعنى در بَلَد حرام، در ماه حرام، و در حرم خدا، بین عمره و حجّ، از شیعیان ایران به جرم برائت از شرک و إعلان اتّحاد مسلمین و فریاد تخلّص از زیر بار آن جبّاران و ستمکاران کافر جهان؛ مردم را محاصره کردند؛ 

هر قدر دانش بشرى جلو مى‏ رود، ارزش تعالیم اسلام و عظمت رهبران آن نمایان ‏تر مى ‏گردد نوع بشر تازه به خطرات آلوده کردن محیط زیست، و به خصوص زمین و رودخانه و دریا پى برده است اما عقلاى گذشته چون امام صادق علیه السلام در هزار و دویست سال قبل از این پى برده بودند که نوع بشر بایستى طورى زندگى نماید که پیرامون خود را آلوده نکند... مقاله ای به مناسبت روز جهانی محیط زیست از مکتوبات علامه طهرانی رحمة الله علیه

مرحوم شهید چمران همیشه به همسرش خانم جابر میگفت: من شمعم و میسوزم ولی تو به شمس و آفتاب میرسی! همسرشان میگوید: یکبار از او سوال کردم مرادت از این کلام چیست؟ شهید چمران میگوید: تو میرسی به یکی از اولیاء الله که خیلی بزرگ است وقتی به ایشان میرسی

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: من ایشان (مرحوم شهید مصطفی چمران) را هیچ وقت ملاقات نکردم ولی هر وقت اسمش را شنیدم دلم باز شد و با روحش

فرزند ارشد مرحوم علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه  نقل می کردند: خانم جابر أهل‌ بیت مرحوم شهید دکتر چمران أیّدها اللـه، براى حقیر نقل مى‌کردند که: «مرحوم علاّمه قسمتى از عمامه خود را به بنده مرحمت نمودند، و من مقدار کمى از مرحمتى حضرت آقا را به خانمى که سالیان سال بچّه‌ دار نمى‌ شد و علاقه شدید به فرزند داشت، دادم، به برکت آن تکّه از عمامه، آن خانم خیلى زود صاحب فرزند شد.» 

سرکار خانم جابر، همسر دکتر چمران رحمة الله علیه از شاگردان سلوکی حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف بود که همراه عده ای از شیعیان لبنان، از محضر عرفانی علامه استفاده می کردند. به مناسبت سالروز شهادت این شهید والامقام چند خاطره را از زبان همسرشان نقل می کنیم...

همیشه افرادی بوده و هستند که در مسیر تربیت و تاثیر بر افکار قرار گرفته و منجر به انحرافات فکری و در نتیجه کج روی های رفتاری شده اند که معمولا این افراد کسانی هستند که سبقه ی دینی به خود گرفته اما در مقام براندازی دین بوده اند یکی از کسانی که در دهه های اخیر نقش موثری در تضعییف و تخریب عقاید و معارف مخصوصا جوانان داشته است دکتر علی شریعتی است. مقاله پیش روی به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی، در تبیین هویت و افکار منحرف شریعتی مخصوصا در انظار علمای بالله است.

(عارف کامل مرحوم حاج سید هاشم حداد اعلی الله مقامه الشریف) می فرمودند: یک شب که با رفقا به مسجد الخَیف داخل شدیم، دیدم آقاى حاج سیّد احمد (فِهری) زنجانى* با جمیع رفقاى طهرانى و ایرانى گرد هم نشسته، ایشان سخت از وضع طهارت و نجاست حجّاج و مَعابر ناراحت است، و گویا نیز در وقت دخول به مسجد الخَیف ترشّحى از آن آب ها به ایشان شده است، و ایشان را چنان متغیّر نموده بود که: خداوندا! بارالها! می خواهیم دو رکعت نماز با طهارت در مسجد تو به جاى آوریم، ببین مگر این عرب ها و این مردم با این وضع و کیفیّت می گذارند؟!

آیت الله حاج سیّد محسن حسینی طهرانی رحمة الله علیه در درس اسفار می فرمودند: همیشه تا وقتى که منافع اقتضا مى ‏کند همینطور بوده (یعنی افراد از یکدیگر و به هر بهانه ای تعریف و تمجید می کنند) و وقتى که منافع اقتضا نمى ‏کند عیب و ایراد در مى‏ آید و مى ‏جوشد،! یکدفعه من یک مطلبی را در سابق از آقاى خامنه‏ اى‏ شنیدم و خوشم آمد 

مقام معظّم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای حفظه الله در پاسخ یکی از ملاقات کنندگان از بیت مرحوم علامه طهرانی قدّس سرّه که به ایشان گفته بود: متاسفانه بعضی از آقایان، مرحوم علّامه طهرانی را ضّد انقلاب