سجده با توجه و با حضور قلب، انسان را به خدا نزدیک تر خواهد کرد، و هر چه این زمان طولانی تر باشد، قرب و نزدیکی بیشتری حاصل خواهد شد؛ یکی از بهترین سجده ها سجده آخر نماز و ذکر آن است مرحوم حداد و علامه طهرانی رحمة الله علیهما بر پیروی از امام الساجدین علیه السلام در سجده آخر نمازها بر ذکر خاصی تاکید داشتند...
بسم الله الرحمن الرحیم
دستورالعمل سلوکی علامه طهرانی در سجده آخر نماز
منبع: برگرفته از سخنرانی حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
حافظ سجده به ابروى چو محرابش بر که دعائى ز سر صدق جز آنجا نکنى
خدای متعال فرمود: وَلِلَّهِ یَسْجُدُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ ... (سوره نحل، آیه 49)
(و آن چه در آسمان ها و زمین است ، برای خدا سجده می کنند.)
در روایات آمدهاست: نزدیکترین حالت انسان به خداوند مهربان، حالتى است که او در سجده قرار دارد.
امیر المومنین علی علیه السلام درمورد سجده های نماز می فرماید: سجده اول، یعنی این که از خاکم و سربرداشتن از آن، رمز از خاک به دنیا آمدن است. سجده دوم، رمز مردن و به خاک خفتن است، سربرداشتن از آن، رمز برخاستن از قبر در قیامت و محشور شدن است(بحار، ج 82، ص 139)
یکى از نشانه هاى بندگى و تقرب به خداوند باقیماندن اثر سجده بر مواضع سجود مخصوصا پیشانى است. در گذشته، مۆمنان یا صحابه به یکدیگر مىگفتند: «مالی اراک جلحاء»; چرا پیشانیت صاف است؟ کنایه از این که چرا به سجده های واجب اکتفا کرده و سجده های مستحب و طولانی انجام نمی دهی؟
امیرالمۆمنین علیهالسلام نیز مىفرماید: مکروه مى دارم که پیشانى آدمى صاف باشد و هیچ گونه اثر سجده بر آن نباشد. (بحار، ج 68، ص 344)
سجده‌ی با توجه و با حضور قلب، انسان را به خدا نزدیک تر خواهد کرد، و هر چه این زمان طولانی تر باشد، قرب و نزدیکی بیشتری حاصل خواهد شد؛ زیرا انسان هر چه به خاک نزدیک شود به خدا نزدیکتر می شود. امام صادق علیه السلام
فرمودند: نزدیکترین حالت بنده به خدا وقتی است که در حال سجده باشد و گریه کند. (کافی، ج 2، ص 483)
شخصى از امام صادق علیه السلام پرسید: به چه علت خدا ابراهیم را خلیل خود گردانید؟ حضرت فرمود: براى سجده بسیارى که بر زمین مى کرد. (علل الشرایع ، ص 13)
مستحب است مومن و سالک راه خدا سجدۀ آخر نماز را طولانی نماید
یکی از بهترین اذکاری که در سجده (سجده آخر نماز ) مستحبت است گفته شود و از ناحیه مقدسه آقا امام سجاد علیه السلام بدست ما رسیده این ذکر است: إلَهِى عُبَیْدُکَ بِفِنَآئِکَ، مِسْکِینُکَ بِفِنَآئِکَ، فَقِیرُکَ بِفِنَآئِکَ، سَآئِلُکَ بِفِنَآئِکَ
شیخ مفید اعلی الله مقامه الشریف در کتاب ارشاد می گوید:
طاووس یمانی گفت: شبى وارد حجر گردیدم. پس نگریستم که: علىّ بن الحسین علیه السلام داخل شد و ایستاد که نماز بخواند؛ و او تا جائیکه میتوانست نماز گزارد و پس از آن سجده کرد. من با خود گفتم: مرد صالحى است از اهل بیت، بروم و دعایش را بشنوم. چون گوش فرا دادم شنیدم که مىگفت در سجودش: عُبَیْدُکَ بِفِنآئِکَ، مِسْکینُکَ بِفِنائِکَ، فَقیرُکَ بِفِنآئِکَ، سآئِلُکَ بِفِنائِکَ.
این ذکری بوده که مرحوم حداد رضوان الله تعالی علیه آن را در سجده می گفتند و بر آن تاکید داشتند سیدنا الاستاد در اینباره می فرمودند:
مرحوم حداد در سجده آخر نمازها میخواندند: إلَهِى عُبَیْدُکَ بِفِنَآئِکَ، مِسْکِینُکَ بِفِنَآئِکَ، فَقِیرُکَ بِفِنَآئِکَ، سَآئِلُکَ بِفِنَآئِکَ! و حقیر هم به متابعت ایشان، از آن به بعد در سَجَدات آخر صَلَوات این دعاى نیاز را میخواندم.
ولى آنچه بخاطر داشتم در آن عبارت آخر: سَآئِلُکَ بِفِنَآئِکَ نبود. یکبار که در سجده بودم و ایشان شنیدند که آنرا نخواندم، پس از نماز بطور مؤاخذه فرمودند: چرا سَآئِلُکَ بِفِنَآئِکَ را نگفتى؟! عرض کردم: میگویم. و گفتم و مرتّباً مى گفتم. سپس در ضمن مراجعه، معلوم شد که: در بعضى از روایات لفظ سَآئِلُکَ بِفِنَآئِک أیضاً موجود است. (روح مجرد، ص 508)
حقیر که در موارد متعدد در نمازها به سیدنا الاستاد اقتدا می کردم می شنیدم که در سجده آخر این ذکر را می گفتند و هیچگاه ندیدم که از ایشان ترک شود لذا سایر رفقا و شاگردان ایشان و خود حقیر بر این ذکر در سجده آخر مقیّد بودیم.
اللهم صل علی محمد و آل محمد