گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها دارای شخصیتی رفیع و والا مقام می ‎باشد به طوری که ائمه طاهرین علیهم السّلام از این بانو، با جلالت و تکریم یاد کرده‎اند؛ مقاله پیش روی به احوال آن بانوی محترمه از زبان معصومین و اولیای الهی به قلم حجت الاسلام شاهرخ همدانی اختصاص دارد

بسم الله الرحمن الرحیم

یَا فَاطِمَةُ إشفَعِی لِی فِی الجَنّة

بانوی شفاعت (در فضایل حضرت معصومه سلام الله علیها)

منبع: سلسله مقالات تالیف حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

بر کویر تشنه قم آب دریا آمده                       یا نوید جنت از عرش مُعلّی آمده

حضرت معصومه سلام الله علیها یکی از بانوان با فضیلت و با شخصیت خاندان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السّلام می‎باشد.

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها دارای شخصیتی رفیع و والا مقام می ‎باشد به طوری که ائمه طاهرین علیهم السّلام از این بانو، با جلالت و تکریم یاد کرده‎اند و حتی پیش از ولادت آن حضرت، بلکه پیش از ولادت پدر بزرگوارش، نام او بر لسان بعضی از ائمه علیهم السّلام آمده و از مقام والای او سخن گفته‎اند.

امام صادق علیه السّلام می‎فرمایند: اَلا اِنَّ قم حَرَمی و حرم وَلدی من بعدی...( سفینة البحار، ج 2، ص 276)

(بدانید قم حرم من و حرم فرزندانم پس از من است، زنی از فرزندان من در این شهر در می‎گذرد که او دختر موسی است...)

پدر بزرگوار این بانو حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام، امام هفتم شیعیان می ‎باشد که پیوسته در زندان هارون الرشید بسر مى بردند و سرانجام در همان زندان ، هنگامى که حضرت معصومه سلام الله علیها در سن ده سالگى بود، به شهادت رسیدند و از آن زمان به بعد حضرت معصومه سلام الله علیها تحت مراقبت برادرش بزرگوارشان امام رضا علیه السلام قرار گرفت.

مادر گرامی بی بی فاطمه معصومه علیها السلام، همان مادر امام رضا علیه السّلام است که هر دو در دامان پاک یک مادر بزرگوار به نام حضرت نجمه خاتون که از مهاجران مغرب بود، رشد و پرورش یافته اند که این بانوی بزرگ نیز از بانوان با فضیلت و از اسوه‎های تقوا و شرافت و از مخدّرات کم نظیر تاریخ بشریت است.( عیون الاخبار، ج 1، ص 14)

در یکی از معجزات امام کاظم علیه السلام که حضرت معصومه نیز نقشی دارد، هنگامی که مردی نصرانی می پرسد: شما که هستید؟ می فرماید: انا المعصومه اخت الرضا. (من معصومه، خواهر امام رضا علیه السلام می باشم.)

این تعبیر از محبت سرشار آن حضرت به برادر بزرگوارش امام رضا علیه السلام و از مباهات او به این خواهر برادری سرچشمه می گیرد.

پژوهشگر معاصر، علامه بزرگوار، حاج محمد تقی تستری رضوان الله تعالی علیه، در وصف حضرت معصومه سلام الله علیها می نویسد: درمیان فرزندان امام کاظم علیه السلام با آن همه کثرتشان بعد از امام رضا علیه السلام، کسی همسنگ حضرت معصومه نمی باشد. (قاموس الرجال)

شیخ عباس قمی رحمة الله علیه، به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن جعفر علیه السلام، می نویسد: برحسب آنچه به ما رسیده، أفضل آنها سیده جلیله، فاطمه بنت امام موسی علیه السلام، معروف به حضرت معصومه سلام الله علیهاست. (منتهی الآمال)

القاب و صفات بسیارى که حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها بدان معروف گردیده، نشانه ی سجایاى والاى اخلاقی ایشان است. در یکی از زیارت نامه های آن حضرت، القابى همچون «طاهره»، «حمیده»، «نقیه»، «مرضیه»، «رضیه»، «محدّثه»، «شفیعه» به ایشان اطلاق شده است.

اما مشهورترین لقب آن حضرت، "معصومه" است که طبق روایتی که مرحوم سپهر در کتاب "ناسخ" نقل کرده، این لقب را امام رضا علیه السلام به ایشان إعطا کرده اند؛ آنجا که فرمودند: من زار المعصومة بقم کمن زارنی ( ریاحین الشریعه، ج 5، ص 35)

(کسی که خواهرم معصومه را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است.)

یکی دیگر از اوصاف و القاب حضرت که بسیار در مورد ایشان به کار می رود، این است که از ایشان به "کریمه اهل بیت" علیهم السلام نام برده می شود؛ اما غیر از حقیقتی که در معنا برای اتصاف آن حضرت به این لقب می باشد، تصریحی هم بر اساس رویای صادقه ای که مرحوم آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی رحمة الله علیه از پدر بزرگوارش مرحوم حاج سید محمود مرعشی (متوفای 1338)، وجود دارد.

آن مرحوم (حاج سید محمود مرعشی) در صدد بود که به هر وسیله ای که ممکن باشد، محل دفن حضرت زهرا سلام الله علیها را به دست آورد، به این منظورختم مجرّبی را آغاز می کند و چهل شب آن را ادامه می دهد، تا درشب چهلم در عالم رویا به خدمت حضرت باقر و یا حضرت صادق علیهماالسلام شرفیاب می شود، امام به ایشان می فرماید: «علیک بکریمه اهل البیت» «به دامن کریمه اهلبیت پناه ببرید.» عرض می کند: بلی من هم این ختم را برای این منظور گرفته ام که قبر شریف بی بی را دقیقا بدانم و به زیارتش بروم.

امام علیه السلام می فرماید: منظور من قبر شریف حضرت معصومه درقم می باشد. سپس حضرت ادامه می دهند: برای مصالحی خداوند اراده فرموده که محل دفن حضرت فاطمه سلام الله علیها همواره مخفی بماند و لذا قبر حضرت معصومه را تجلّیگاه قبر آن حضرت قرار داده است. هر جلال و جبروتی که برای قبر شریف حضرت زهرا مقدر بود خداوند متعال همان جلال و جبروت را بر قبر مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها قرار داده است

درباره زمان تولد و وفات فاطمه معصومه سلام الله علیها، آن چه مسلّم است این است که زمان تولد آن حضرت پیش از سال یکصد و هفتاد و نه هجری بوده است زیرا بنابر نقل شیخ کلینی در شوال 179 هارون الرشید امام موسی بن جعفر علیه السّلام پدر حضرت معصومه علیها السّلام را از مدینه به بغداد برد و در آن جا در ماه رجب 183 از دنیا رحلت فرمود.

و بنابر مدت عمر حضرت معصومه که از 23 سال کمتر است، نمی‎تواند بعد از سال 179 باشد چون در آن سال‎ها پدرش در زندان بود. پس تاریخ ولادت آن حضرت به طور دقیق مشخص نیست ولی طبق اسناد به دست آمده ولادت آن حضرت را در مدینه در سال 173 نقل می‎کنند.( مستدرک سفینه، ج 8، ص 257)

بنابراین پس از 25 سال که از تولد حضرت امام رضا علیه السلام گذشته بود، می توان به طور تقریبی گفت که حضرت فاطمه معصومه علیها السلام، ، در اوّلین روز ماه ذى قعده سال 173 هجری قمری، در شهر مدینه منوّره چشم به جهان گشود.

امام صادق علیه السّلام در حدیثی پیش از این که این فرزند گرانقدر متولد شود از فضیلت زیارت و مدفن او سخن می‎گوید و شیعیان را به اهمیت آن توجه می‎دهد و می‎فرماید: شهر قم، حرم ما است و در آن زنی از فرزندان من مدفون می‎شود، به نام فاطمه هر کس او را زیارت کند بهشت برای او ثابت می‎شود... .(بحار الانوار، ج 6، ص 216)

بعضی از خصوصیات بی بی فاطمه معصومه سلام الله علیها

مقام عرفان و ولایت

مقام عرفان و ولایت حضرت معصومه سلام الله علیها در مرحله ای است که در فرازی از زیارتنامه غیر معروف او چنین می خوانیم: السلام علیک یا فاطمه بنت موسی بن جعفر و حجته و امینه.

(سلام بر تو ای فاطمه دختر موسی بن جعفر و حجت و امین از جانب موسی بن جعفر)

و باز می خوانیم: السلام علیک ایتها الطاهرة الحمیدة البرة الرشیدة التقیة الرضیة المرضیة.

(سلام بر تو ای بانو پسندیده نیک سرشت، ای بانوی رشد یافته، پاک طینت، پاک روش، شایسته و پسندیده).

بدین لحاظ و مقامات عالی معنوی آن بانوست که حضرت رضا علیه السلام در فرازی از زیارتنامه معروفش به ما آموخته که در کنار مرقدش خطاب به او بگوییم: یا فاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَاِنَّ لَکِ عِنْدَ اللهِ شَأناً مِنَ الشَّأن.

(ای فاطمه! در بهشت از من شفاعت کن چرا که تو در پیشگاه خداوند دارای مقامی بس ارجمند و والا هستی).

 سالک الی الله مرحوم شیخ اسدالله طیّاره رحمت الله علیه میفرمودند: یکوقت به زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها رفتم؛ چشمم که به ضریح افتاد در مکاشفه دیدم دوش‌هایی نصب است و هر کسی که به زیارت می‌آید، شستشویش می دهند

مرحوم علامه طباطبایی رحمة الله علیه یک وقتی  فرزند یکی از علمای ایرانی که در نجف ساکن بوده و در زمان بعث بسیار مورد آزار و اذیت آن رژیم بود را، می بینند و از حال پدرش جویا می شوند و می فرمایند چرا ایشان این ذلت و مشقت را تحمل می کند و مثل سایر علما به قم کوچ نمی کند؟ فرزند آن شخص می گوید برای ایشان سخت است که از حرم امیر مومنان علیه السلام و تحت ولایت ایشان بیرون رود که علامه برافروخته می شوند اینجا هم حضرت معصومه است و ولایت هم همان ولایت است.

و اتفاقا در روایت هم داریم که قم کوفۀ ثانی است.

امام صادق علیه السلام فرمود: ان للّه حرماً و هو مکه ألا انَّ لرسول اللّه حرماً و هو المدینة ألا وان لامیرالمؤمنین علیه السلام حرماً و هو الکوفه الا و انَّ قم الکوفة الضغیرة ألا ان للجنة ثمانیه ابواب ثلاثه منها الى قم تقبض فیها اموأة من ولدى اسمها فاطمه بنت موسى علیهاالسلام و تدخل بشفاعتها شیعتى الجنة با جمعهم .( بحارالانوار ج 102 ص 267 )

(خداوند حرمى دارد که مکه است پیامبر حرمى دارد و آن مدینه است و حضرت على علیه السلام حرمى دارد و آن کوفه است و قم کوفه کوچک است که از 8 درب بهشت سه درب آن به قم باز مى شود زنى از فرزندان من در قم از دنیا مى رود که اسمش فاطمه دختر موسى علیها السلام است و به شفاعت او همه شیعیان من وارد بهشت مى شوند.)

صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، معروف به ملاصدرا، و صدرالمتألهین از علما و حکما و فلاسفه بزرگ دوره صفویان است، او پس از مرگ پدر، از شیراز به اصفهان آمد و در آنجا ازمحضر درس شیخ بهایی و میرداماد، به ادامه تحصیل پرداخت، و خود اعجوبه زمان و افتخار حکمای دوران گردید، او مدتی از عمر خود را در روستای کهک (که در چند فرسخی قم واقع شده) به سر برد و به تفکرات عمیق پرداخت.

ملاصدرا (حکیم مذکور) هرگاه در مطالب علمی به مشکلات پیچیده برخورد می کرد، از روستای کهک به زیارت حضرت معصومه علیها السلام می آمد، و با توسل به آن بی بی دو عالم، مشکلات علمیش حل می شد، و از منبع فیض وجود مبارک حضرت معصومه علیها السلام مستفیض می گردید. (فواید الرضویه، ص 37)

مرحوم آیه الله العظمی شهاب الدین مرعشی نجفی رحمة الله علیه مکرر می فرمود: هر وقت برای ملاصدرا مشکل علمی یا مطلب مبهمی پیش می آمد، در حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام به بی بی مکرر متوسل شده، و با استمداد از آن بانوی دو عالم، مشکلش، حل و آسان می شد(گنجینه دانشمندان، ج 1، ص 39)

یکی از موثقین می گوید:

روزی مشاهده کردم که علامه طباطبائی رضوان الله تعالی علیه هنگام ورود به حرم حضرت فاطمه معصومه علیها السلام از خاک اطراف درهای صحن به دیدگانش کشید. وقتی علت این کار را از ایشان پرسیدم، فرمودند: ما که لیاقت نداریم از گرد و غباری که بر ضریح مقدس این خانم و اطراف آن نشسته، به چشممان بکشیم!

یکی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه سلام الله علیها زیارتنامه‎ای است که به خصوص، حضرت رضا علیه السّلام در شأن او صادر فرموده است. زیرا بعد از فاطمه زهرا سلام الله علیها تنها زیارتی که از امام معصوم برای یک زن نقل شده، زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها است و هیچ یک از بانوان خاندان عصمت و طهارت زیارت مخصوص از امام ندارد.

مقام عصمت

حضرت معصومه سلام الله علیها مانند حضرت زینب علیهاالسّلام در یکی از درجات عصمتند، گر چه در درجات چهارده معصوم علیهم السّلام نباشد.

گرچه شواهد و قرائن در مورد مقام عصمت حضرت معصومه سلام الله علیها بسیار است، ولی سخن فوق از امام معصوم علیه السّلام شاید اشاره‎ای باشد که حضرت معصومه سلام الله علیها دارای مقام عصمت بوده است، ضمناً این سخن بیانگر آن است که: این لقب را حضرت رضا علیه السّلام به فاطمه کبری سلام الله علیها داده است. وگرنه نام آن حضرت معصومه نمی‎باشد.

آیت الله العظمی مرعشی قدس سّره می‌فرمودند: پدرم مرتّب به من سفارش می‌کرد به زیارت حضرت معصومه علیها السلام بروم؛ من هم به خاطر همین سفارش برای زیارت حضرت فاطمه‌ی معصومه علیها السلام و حضرت ثامن الحجج امام علیّ بن موسی الرّضا علیه السلام به ایران آمدم و با دعوت و به دنبال آن، اصرار مؤسّس حوزه‌ی علمیّه قم آیت الله العظمی حائری در قم ماندگار شدم. آیت الله العظمی مرعشی در آن زمان می‌فرمودند: اکنون شصت سال است که من هر روز اوّلین زائر آن حضرتم(فروغی از کوثرص 57)

مقام شفاعت

حضرت فاطمه معصومه علیهاالسّلام، از کسانی است که دارای مقام شفاعت است که بعد از حضرت زهرا سلام الله علیها از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر حضرت معصومه سلام الله علیها نمی‎رسد.

اعتقاد به شفاعت انبیاء و اولیاء از ضروریات مذهب شیعه است و هیچ تردیدی در آن نیست. و بالاترین جایگاه شفاعت، از آنِ رسول گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله است که در قرآن کریم از آن به (مقام محمود) تعبیر شده است. همانا دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم صلّی الله علیه و آله هم شفاعت گسترده‎ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است.
1. خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه سلام الله علیها.

2. شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه علیهاالسّلام است که امام جعفر صادق علیه السّلام در این رابطه می‎فرماید: تَدخل بِشفاعتها شیعتنا الجنته باجمعهم (بحار الانوار، ج 6، ص 228)

(با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‎شوند.)

آیه الله العظمی سید شهاب الدین نجفی مرعشی رضوان الله تعالی علیه می فرمود: روزگاری که جوان تر بودم، روزی بر اثر مشکلات فراوانی که داشتم، از جمله می خواستم دخترم را شوهر دهم، ولی مال و ثروتی نداشتم تا برای دخترم جهیزیه تهیه کنم، با ناراحتی به حرم حضرت معصومه رفتم، و با عتاب و خطاب در حالی که اشک هایم سرازیر بود گفتم:"ای سیده و مولای من، چرا نسبت به امر زندگی من اهمیت نمی دهی؟ من چگونه با این دست خالی دخترم را شوهر دهم؟" سپس با دلی شکسته به خانه برگشتم، حالت غشوه (کشف) مرا فرا گرفت در همان حال شنیدم در می زنند، رفتم و در را باز کردم، شخصی را دیدم که در پشت در ایستاده، وقتی مرا دید گفت:"سیده تو را می طلبد" با شتاب به حرم رفتم، وقتی که وارد صحن شریف آن حضرت شدم، چند کنیز را دیدم که به تمیز کردن ایوان طلا اشتغال داشتند، از سبب آن پرسیدم، گفتند: اکنون سیده می آید، پس از اندکی حرم حضرت فاطمه معصومه علیها السلام آمد، در حالی که در شکل و شمایل، مانند مادرم فاطمه زهرا سلام الله علیها بود(چون جده ام زهرا را سه بار قبل از آن، در خواب دیده بودم) نزد عمه ام حضرت معصومه رفتم و دستش را بوسیدم، به من فرمود:"ای شهاب! کی ما در فکر تو نبوده ایم، که ما را مورد عتاب قرار داده و از دست ما شاکی هستی، تو از زمانی که به قم آمدی زیر نظر ما و مورد عنایت ما بوده ای."

وقتی که از خواب بیدار شدم، فهمیدم که نسبت به حرم حضرت معصومه علیها السلام إسائه ادب کرده ام، همان دم برای عذرخواهی به حرم شریفش رفتم، از آن پس حاجتم برآورده شد و در کارم گشایشی صورت گرفت، و مشکل زندگیم حل وآسان گردید. (بر ستیغ نور، ص 79 )

از علامه طباطبایی اعلی الله مقامه الشریف خواستند درباره حضرت فاطمه معصومه علیها السلام، چیزی بگویند؛ فرمودند: ایشان مادر ما هستند.

بعد اضافه کردند که حضرت امام صادق علیه السلام درباره این نوه عزیزشان می فرمایند: مقام و قدرت حضرت معصومه علیها السلام چنان است که اگر بخواهند همه ی شیعیان من، با شفاعت او به بهشت می روند.

مقام عبادت

یکی از عالی‌ترین نمونه‎های عبادت و بندگی خدا از خاندان ولایت و امامت، کریمه اهل بیت فاطمه معصومه سلام الله علیها می‎باشد. عبادت و شب زنده‎داری هفده روزه‎اش در واپسین روزهای عمر شریفش در مدت اقامت در منزل موسی بن الخزرج، در قم گوشه ‎ای از یک عمر عبودیت و خضوع و خشوع آن زاده عبد صالح خدا در برابر ذات پاک الهی است. عبادتگاه روزهاى پایانى عمر ایشان، که هم اکنون به  نام «بیت النّور» معروف است یکی از نقاط زیارتی شهر مقدس قم است. ( قم شناسی و گردشگری، ص 292)

مقام علمی

یکی از والاترین عناوینی که نشان دهنده‌ی بلندی مرتبه‌ی علم و آشنایی عمیق کریمه‌ی اهل بیت علیهم السلام با معارف بلند اسلام و مکتب حیات‌ بخش تشیّع است؛ "محدّثه" بودن آن حضرت می‌باشد که بزرگان علم حدیث، احادیث و روایات رسیده از آن حضرت را در کتاب‌های خود نقل نموده‌اند و این امر از شوون عالمه بودن آن حضرت است تا جاییکه از آن حضرت به محدّثه‌ ی آل‌ طه و عالمه ‌ی آل محمّد‌ صلی الله علیه و آله تعبیر می شود.

آیت الله سید نصر الله مستنبط از کتاب «کشف اللئالی » نقل فرموده که روزی عده ای از شیعیان وارد مدینه شدند و پرسشهایی داشتند که می خواستند از محضر امام کاظم علیه السلام بپرسند. امام درسفر بودند، پرسشهای خود را نوشته به دودمان امامت تقدیم نمودند، چون عزم سفر کردند برای پاسخ پرسشهای خود به منزل امام کاظم علیه السلام شرفیاب شدند، امام کاظم علیه السلام مراجعت نفرموده بود و آنهاامکان توقف نداشتند، از این رو حضرت معصومه علیها السلام پاسخ آن پرسشهارا نوشتند و به آنها تسلیم نمودند، آنها با مسرت فراوان ازمدینه منوره خارج شدند، در بیرون مدینه با امام کاظم مصادف شدند و داستان خود را برای آن حضرت شرح دادند.

هنگامی که امام علیه السلام پرسشهای آنان و پاسخهای حضرت معصومه راملاحظه کردند، سه بار همان جمله ای را که رسول خدا صلی الله علیه و آله نسبت به دخترشان فاطمه زهرا سلام الله علیها فرمودند، ایشان نیز درباره دخترشان حضرت معصومه بر زبان آوردند و فرمودند: «فداها ابوها» «پدرش به قربانش باد.» و این موقعیت علمی و بیان امام کاظم علیه السلام در وقتی است که حضرت معصومه در سن خردسالی بودند که از مقام بسیار والا و دانش بسیار گسترده آن حضرت حکایت می کند.

از آن حضرت روایات متعدّدی نیز نقل شده است که به دو نمونه‌ی آن اشاره می‌شود. این روایت را غیر از علمای شیعه چهار تن از محدّثان بزرگ اهل سنّت نیز نقل کرده‌اند.(الغدیر ج 1 ص 396)

فاطمه ‌ی معصومه، و زینب و امّ کلثوم علیهنَّ السلام از دختران موسی بن جعفرعلیه السلام روایت کرده‌اند از فاطمه دختر امام صادق علیه السلام و او روایت کرده است از فاطمه دختر امام باقر علیه السلام و ایشان از فاطمه دختر امام سجّاد علیه السلام و آن بزرگوار از فاطمه و سکینه دختران امام حسین علیه السلام و آنان از امّ کلثوم دختر فاطمه‌ی زهرا علیها السلام و ایشان روایت کرده است که مادرم فاطمه ‌ی زهرا علیها السلام فرمود:

اَنَسیتُمْ قَولَ رَسُولِ اللهِ یَومَ غَدیرِ خُم مَنْ کُنْتُ مَولاهُ فَهذا عَلِیٌّ مَولاهُ وَ قَولُهُ اَنْتَ مِنّی بِمَنْزَلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسی.

( آیا فراموش کردید سخن رسول خدا را در روز غدیر خم که فرمود: هر کس من مولا و رهبر او هستم، پس علی مولا و رهبر اوست و نیز به علی فرمود: نسبت تو به من مانند نسبت هارون به موسی است.) (الغدیر ج 1 ص 197)

و حدیث دیگری از حضرت فاطمه‌ ی معصومه علیها السلام (مشابه اسناد فوق) نقل شده است که حضرت زهرا علیها السلام  به نقل از رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اَلا مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ ماتَ شَهیداً. (آثار الحجّه ص 9)

( آگاه باشید هر کس که با محبّت آل محمّد بمیرد شهید مرده است.)

رمز قداست قم، مدفن پاک حضرت معصومه علیها السلام

در احادیث فراوانی از قداست قم سخن رفته است که همگی از عظمت شان این خاک به برکت وجود حضرت معصومه سلام الله علیها حکایت دارد که این مساله اثری فراتر از زمان داشته است.

در روایتی آمده است که تصویر شهر قم در آسمان چهارم به رسول اکرم صلی الله علیه و آله ارائه شده است.

امیرمومنان علیه السلام به اهالی قم درود فرستاده و از جای پای جبرئیل در آن سخن گفته و امام صادق علیه السلام قم را حرم اهلبیت معرفی کرده وخاک آن را پاک و پاکیزه تعبیر کرده است.

امام کاظم علیه السلام قم را عُشّ آل محمد (آشیانه آل محمد صلی الله علیه و آله ) نامیده و یکی از درهای بهشت را از آن اهل قم دانسته است.

امام هادی علیه السلام اهل قم را «مغفور لهم »(آمرزیده) تعبیر کرده و امام حسن عسکری علیه السلام از حسن نیت آنها تمجید کرده و با تعبیرات بلندی اهالی قم را ستوده است.

نقل می کنند در همان زمان های سابق شاه عربستان سعودی به ایران آمده بود و هدایایی برای حضرت آیة اللّه بروجردی رحمة اللّه فرستاده بود. آقا در میان آن هدایا، چند قرآن و مقداری از پرده کعبه را پذیرفته و بقیه را رد کرد. ضمنا شاه عربستان تقاضای ملاقات با آیة اللّه العظمی بروجردی کرده بود که ایشان این تقاضا را رد کرد. وقتی علت آن را پرسیدند، فرمود: این شخص (شاه عربستان) اگر به قم بیاید و به زیارت مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام اللّه علیها نرود، توهین به آن حضرت خواهد بود و من به هیچ وجه چنین امری را تحمل نمی کنم. (داستان دوستان، ص 570)

مرحوم آقا حاج سید هاشم حداد رضوان الله تعالی علیه می فرمودند: قبر مطهّر بى بى حضرت معصومه سلام الله علیها، فضاى قم و اطراف قم را باز و گسترده و سبک و نورانى نموده است، و بواسطه برکات آنحضرت است که گویا خستگى از زمین قم و از خاک قم برداشته شده است‏.

دنیاست به زیر چتر لطف و کرمت                یا ذره ای از غبار زیر قدمت

با من تو بگو چه می شود گر باشم                 من ریزه خوار کبوتران حرمت

اللهم صل علی محمد و آل محمد