گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

یکی از حق دارترین عالمان شیعی که بر ذمّه تمام شیعیان بل مسلمانان جهان حقّ وافری دارد، مرحوم علاّمه ملّا محمّد باقر مجلسی صاحب بحارالانوار رضوان الله تعالی علیه است که سی ام مرداد را روز تکریم و بزرگداشت ایشان نام نهاده اند؛ مرحوم علّامه طهرانی اعلی الله مقامه همواره به نیکی و کرامت از او یاد کرده و چون از نوادگان ایشان بودند بر خود می بالیدند که در ادامه به آن اشاره می شود

روح دین عبادت است و بهترین عبادت نماز است. خداوند براى آنکه مؤمنین در موقع عبادت حضور قلب داشته باشند مکانهائى را معیّن فرموده که در آنها نماز گزارند؛ ملکوت مسجد، به حقیقت نورانی مسجد و آداب ظاهری و باطنی آن می پردازد. سی و یکم مرداد روز جهانی مسجد است.

علّامه طباطبائى‏ قدَّس اللَه تربتَه به کتاب «بحار الانوار» جدّ ما مرحوم علّامه مجلسى‏ بسیار ارج مى ‏نهادند و آن را بهترین دائرة المعارف شیعه از نقطه نظر جمع اخبار مى ‏دانستند؛ و بالاخصّ کیفیّت

یکی از روزهای مهم تاریخی در اسلام که اثبات رسالت و حقانیت ولایت است روز بیست و چهارم ذی الحجه یعنی روز مباهله است که بر همگان است که آن روز را تعظیم نمایند از این روی اعمالی در این روز وارد شده که آنها را همراه با وقایعی که در این روز اتفاق افتاد مرور می کنیم

حجة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی:

واقعه مباهله اگر والاتر از غدیر نباشد کمتر نیست! و این معنا را میتوان از نماز وارده در این روز که طبق همان نماز روز غدیر است به دست آورد.

روز بیست و چهارم ذی‌الحجه روزی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله با مسیحیان نجران، که وی را در توحید و رسالت باور نداشتند، اقدام به مباهله کرد. گرچه مباهله برای اثبات حقانیت رسو خدا در توحید و رسالت بود اما سندی شد بر اثبات ولایت امیر مومنان علیه السلام. مقاله حاضر به این امر می پردازد.

حضرت آیت الله جوادی آملی حفظه الله:  پژوهشگاه های ما باید به مباحث مباهله بپردازند، چرا که بیشتر علمای اهل سنت در کتاب های خود تلاش کرده اند 

میثم تمّار که از خواصّ اصحاب أمیر المؤمنین علیه السّلام بود، بر روى اسبى سوار بود. در این حال حبیب بن مظاهر اسدى هم از طرف مقابل بدین سو مى ‏آمد. و در محلّى که جمعى از بنى اسد در مجلس خود نشسته بودند به هم رسیدند.

در میان اصحاب ائمه اطهار علیهم السلام کسانی بودند که از اولیای الهی و جزو یاران خاصّ و اصحاب سرّ ایشان بودند. جناب میثم تمّار کوفی یکی از بهترین آنان است که مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه با عناوین خاصی از ایشان یاد می کردند.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: میثم تمّار مردى است خرما فروش چند سبد خرما دارد و در دکّه ‏اى نزدیک مسجد کوفه مى ‏گذارد و مى ‏فروشد، در اثر تسلیم و اطاعت آن قدر مقام و منزلت یافت که امام خود را به نورانیّت و به ولایت شناخت و امیر المؤمنین علیه السّلام ساعاتى چند در دکّان او مى ‏رفتند و مى ‏نشستند 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:إنسان نباید تعجّب کند که: أمیر المؤمنین علیه السّلام مى ‏فرماید: ءَاهِ، ءَاهِ! شَوْقًا إلَى رُؤْیَتِهِمْ! (من چقدر مشتاق اولیاء خدا هستم) پیغمبر هم اشتیاق به رؤیت اینها دارد. هر کسى که ولىّ خداست،

اخیرا شاهدیم که سالروز ولادت امام کاظم علیه السلام که همزمان با شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام است از هفتم ماه صفر به ماه 14 یا 15 یا 20 ماه ذی الحجه تغییر یافته است! تغییری که هیچ مبنای اجتهادی و فنّی ندارد و با توجیهات سطحی و غیر علمی با شأن مقام معصومین علیهم السلام سازگار نیست و اهل تحقیق و دقت آن را برنمیتابند؛ در این مقاله اولا اصل سالروز آن امام تحقیق شده، ثانیا توجیه این تغییر مورد ملاحظه قرار گرفته است که به قلم حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی تقدیم حضورتان می گردد

تمام احکام و سُنن إلهیه از مصدر وحی باید متضمّن یک واقعیت و حقیقت والای معرفتی جهت اصلاح نفسانی و رشد مراتب عقل انسانی و تجرّد نفس از کثرات آفاقیه و أنفسیه باشد خواه آن مرتبت از معرفت بر ما روشن و آشکار باشد و یا پنهان و مخفی؛ از این روی عید در فرهنگ قرآن و اسلام دارای ریشه ای عمیق و معنایی دقیق و رسا و سازنده دارد، سخنرانی حاضر از حجة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی است که بر متن دُرر بار کتاب امام شناسی جلد نهم با موضوع "عیدِغدیر" ایراد گردیده است.

کتاب حاظر مجموعه مقالاتی است که از مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه  و سایر بزرگان و نویسندگان جمع آوری شده است؛ برای دسترسی به آن اینجا کلیک کنید

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: تمام این قربانی هایی که انسان انجام می دهد و امر به او شده گرچه طبعا یک فوایدی مانند رسیدگی به فقرا و مستمندان و اطعام دارد، اما جان و روح و سرّ این آن پاکی و طهارتی است که انسان در اثر این عمل کسب می کند یعنی بر اثر قربانی انسان کسب طهارت می کند که آن طهارت بدرد انسان می خورد؛  خود قربانی و اطعام و ریختن خون حیوان و گوشت او را در راه خدا دادن، اینها همه اش مال این عالم است و لیکن روح و نتیجۀ این کار که آن تقوای مُکتسَب از این عمل است، او به سوی خدا می رود. (سخنرانی های علامه طهرانی ره)

حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی: 

امام حسین علیه السلام در دعای عرفه خدا را در تمام موجودات نشان میدهد و کسانی که در دعای عرفه حاضر میشوند بیش از هر چیز باید به این نکته توجه کنند. بنابراین توسّل به اهل بیت علیهم السلام و حتی ذریّه آنان خصوصا کسانیکه همچون حضرت مسلم علیه السلام مندکّ و فانی در مقام ولایتند باید در همین راستا باشد و نباید ادراک ظاهری و شهودی انسان را از توحید و ربط با مبدأ تحت الشعاع قرار دهد و این روز صرفا به جلسات روضه و شهادت معطوف گردد.

در عظمت دعای عرفه و نسبتش به سیدالشهداء علیه السلام بین هیچیک از صاحب نظرات علوم اسلامی و آسمانی شبهه و اختلافی نیست؛ اما در فقرات پایانی این دعا اختلاف است برخی آن را منسوب به حضرت می دانند و برخی نمی دانند. در این میان نظر عارف کامل حضرت علامه طهرانی قدس الله نفسه خواندنی است

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه میفرمودند:

سلام علیکم. با توجه به اینکه روز عرفه کربلا ازدحام زیاد هست و بنده دوست دارم که در ایام خلوت به زیارت بروم آیا شما صلاح می دانید این عمل را به تاخیر بیاندازم؟ پاسخ از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

یکی از با فضیلت ترین شب و روز سال شب و روز عرفه است؛ در این مختصر بر اساس یادداشتی از جناب استاد شاهرخ همدانی حفظه الله به اعمال و حالات سالکان راه خدا با عنایت به سیرۀ مرحوم علّامه طهرانی قُدّس سرّه اشاره می شود.

ابن قولویه قمّى روایت می کند از پدرش از سعد بن عبد الله از بعضى از اصحابش از أحمد بن قتیبة همدانى از إسحق بن عمّار که مى‏ گوید: من به حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام عرض کردم که: من شب عرفه را در حائر حضرت امام حسین علیه السّلام بیتوته کردم و 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

در همین سفر (سفر دوّم حقیر به أعتاب عالیات در سنه 1383 هجریّه قمریّه‏) در بالاى بام خانه (مرحوم حدّاد) در شب عرفه که ایضاً جمعى از اهل نجف و کاظمین و بغداد و سماوه و غیرها مجتمع بودند، پس از نماز مغرب و عشا که می خواستند غذاى مختصرى داده و حضّار به اعمال لیله عرفه و زیارت مشغول شوند، با بهجتى هر چه تمامتر فرمود: فلان سیّد (علّامه سیّد محمّد حسین حسینی طهرانی)، سَیِّدُ الطّآئفتَیْن است (یعنى هم مجتهد در امر شریعت و هم مجتهد در امر طریقت). (روح مجرد، ص: 108)

ادیان الهى براى پیروان خود بر اساس ارزش‏هاى انسانى، و وصول به اهداف ایمانى و وصول به قرب الهی اعیاد را پایه ‏ریزى کرده ‏اند که یکی از مهمترین آن عید سعید قربان است علامه طهرانی رحمة الله علیه در فلسفه عید قربان از این منظر تقریری زیبا دارند

مطالعۀ زندگی امامان معصوم علیهم السّلام چشیدن نمی از دریای بیکران معارف امامت و ولایت است که بر آن از ناحیه بزرگان تأکید شده است. مقالۀ حاضر مختصری از زندگی امام باقر علیه السلّام است که در سال 1398 هجری قمری توسّط حجّة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی قلمی شده است.

اول ماه ذی الحجه طبق برخی از روایات مصادف است با سالروز وصلت نورین نیّرین علی مرتضی و فاطمه زهرا سلام الله علیهما که گرچه ظاهرش وصلت است اما در باطن سراسر حکمت است که چقدر خوب است این وصلت الگوی جوانان مسلمان و شیعیان قرار گیرد؛ نوشتار پیش روی روایتی دلنشین و خاصّ از این وصلت است که بر قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی جاری شده است

یکی از ایّامی که در قرآن از آن به ایّام الله نام برده شده دهه اول ماه ذی الحجّه است که بزرگان و اولیاء الهی از آن تعبیر به ایّام توحیدی می آوردند و شاگردان و سالکان راه خدا را به توجّه تامّ به توحید و مراقبه و روزه و انجام دستورات آن سفارش می کردند؛ در این مقاله به اهمیّت این دهه و اعمال ظاهری و باطنی آن اشاره شده است

ماه ذی الحجة از ماه های حرام و بسیار گرانقدر است که روزها و شب های ملکوتی و نورانی را در خود جای داده است که برای اهل الله از اهمیت خاصی برخوردار است و بزرگان از اولیای الهی به آن و مخصوصا به دهه اول آن بسیار اهمیت می دادند و شاگردانشان را به مراقبه و انجام دستورات توصیه می کردند. مقاله حاضر به مراقبه های ماه ذی الحجة بر اساس کتاب المراقبات عارف کامل میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمة الله اختصاص دارد

یکی از عالمان ربّانی که از مفاخر عالَم اسلام و تشیُّع بوده، عالم اخلاقی و مربّی روحانی سیّد‌بن‌طاووس می‌باشد که به جهت اهتمام شدید به مراقبه، او را سیّدِ اهل مراقبه نامیده‌اند، اهتمام سید ‌بن طاووس به خانواد‌ه و تربیت از نکات مشهود‌ د‌ر کتب ایشان می‌باشد‌ که بخشی از آن به مناسبت 5 ذی القعده سالروز ارتحال ایشان تقدیم می گردد.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه خاطره ای را در کیفیت احتجاج با یک مرد مطّلع سنّی مذهب در حقانیّت و افضیّلت امیر المومنین علیه السلام در امر خلافت و وصایت در سفر به حجّ خانه خدا و زیارت قبرستانی که حضرت خدیجه سلام الله علیها و اجداد پیامبر صلی الله علیه و آله در آنجا مدفون اند، نقل می کنند که بسیار زیباست؛ می فرمایند:

عارف کامل مرحوم حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در تاریخ ولادت امام هادی علیه السلام اقوالی است که قویترین آنها قول به ولادت آن حضرت در ماه رجب است نه پانزدهم ذی الحجة و دعای

یکی از مهمترین ارکان معرفت الله و سیر و سلوک داشتن راهنمای طریق و استاد راه است حقیقتی در روایات متقن شیعه بر آن تاکید شده است از جمله روایت بسیار شریفی که تاکید امام باقر علیه السلام را در این زمینه آشکار می سازد

هشام بن عبد الملک، خلیفه اموى، امام باقر علیه السّلام را از مدینه بشام، پایتخت خلفاى اموى، برد و در نزد خویش جای داد، و آن حضرت در مجالس مردم شرکت میکرد و با آنها نشست و برخاست داشت. در این بین روزى آن حضرت نشسته بود و گروهى از مردم در نزدش بودند و از او مسائلى مى ‏پرسیدند؛ نگاه حضرت باقر علیه السلام به عده ای از نصارى افتاد که بکوهى که در آنجا قرار داشت میرفتند.

زندگی امام باقر علیه السلام از جهات گوناگون قابل توصیف است اگرچه هیچگاه نمی توان حق مطلب را آنطور که باید اداء نمود؛ در این مقام به برخی از خصوصیات رفتاری حضرت ابوجعفر امام باقر علیه السلام در خانواده و روش و سیره حضرت در تربیت فرزندان با نوع رابطه با آنها به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی پرداخته می شود.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه می فرمودند: علامه فاضله حکیمه: فاطمه بیگم‏ دختر علامه مجلسى‏ جدّه اعلاى ما، داراى فرزندان بسیار، و خود نیز فقیهى عالیقدر و عالمى نبیل بود؛ داراى مجالس تدریس و تعلیم و حدیث و روایت و تفسیر، که در کتب مسطور می باشد.

سلام علیکم علامه طهرانی رضوان الله (جناب موسی مبرقع علیه السلام از فرزندان امام جواد علیه السلام که در قم مدفونند) را مذمت کرده و فردی منحرف می شمرند، آیا مستند ایشان فقط یک روایت ضعیف بوده؟!! پاسخ از استاد شاهرخ همدانی

روز "بیست و پنجم" ماه ذی الحجه از روزهای پر از برکت و نورانی از این ماه توحیدی و ولائی است، روز نزول «سوره مبارکه هل أتی» است؛ سوره ای که دربردارنده فضیلتی بس شگفت برای امیرمومنان و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم السلام و خانم فضّه خادم آنان است؛ ما در اینجا خلاصه ای از این حکایت را از کتاب شریف مطلع الانوار نقل می کنیم

قال الله تعالی: یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ ﴿انبیاء/28﴾

کلام در این آیه این است که خدای متعال تنها و تنها کسی را شفاعت می کند که از او راضی باشد که در واقع از لحاظ فنی باید گفت این کبرای قضیه است که باید دنبال مصداق و به اصطلاح صغرای قضیه باشیم که حالا این رضایت کجا و بر چه اساسی است

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: چقدر زیباست که ایرانیان امروزه که در اثر غرب زدگى مبتلا به آداب و رسوم ملى باستانى، و عیدهاى مجوسى و زردشتى شده ‏اند، و غالبا در ایام نوروز براى خود و خانواده خود لباس نو تهیه مى ‏کنند و جشن و سرور دارند، این بدعت زشت را ترک نموده، و عید غدیر را که ستون ایمان است

حجّة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانى:

شیعه باید به گونه ای باشد که وقتی نزد او گفته میشود "عید" ، "عید غدیر" به ذهن و قلبش خطور کند و بس.

روز عاشورایی مرحوم خاتم الفقهاء و المجتهدین شیخ مرتضی انصاری اعلی الله مقامه جلوی درِ ورودیِ صحن مطهّر امیر المومنین علیه السلام ایستاده بود و از دسته جات سینه زنی استقبال می کرد و در کنار او أفندی که از طرف حکومت عثمانی حاکم عراق بود ایستاده بود. أفندی از شیخ پرسید؟

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: مسجد الخَیْف در سرزمین مِنَى هم خیلى عجیب بود، و غالباً اوقات را در أیّامُ التَّشریق (در معیّت مرحوم حدّاد) در آنجا بسر مى‏ بردیم. و داستان توحید در تمام مظاهر و اعمال حجّ بسیار ظاهر و قوىّ بود، بالاخصّ در مسجد الحرام و مسجد الخَیف. (روح مجرّد، ص 142)

(مرحوم حضرت آیت الله علّامه طهرانی رحمة الله علی)ه در طول عمر پر برکت خود مکرّر به حجّ مشرّف شدند و حال و انقلاب و انصراف و سوز و گداز در این سفر همواره در ایشان مشهود بود، و وارداتشان در حجّ بسیار بیشتر می شد.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: روایاتى داریم که هر جا نماز بخوانید آن مکان گواهى می دهد؛ زیارت می کنید، شهادت می دهد؛ حجّ مى‏ نمائید، شهادت می دهد! زمین عَرَفات و مَشعر و مِنا در روز قیامت از وقوف شما و بیتوته شما و قربانى و رَمِى شما شهادت می دهند! کوه صفا و مَروه شهادت می دهند!

حجّة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی:

ازدواج، تنها رابطه میان دو جنس مذکّر و مؤنّث است که تمام مردم با هر گرایش و مذهبی آن را تحسین و تقدیس می کنند.

قال الله تعالی: فَاطِرُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ جَعَلَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا وَ مِنَ الْأَنْعَامِ أَزْوَاجًا یَذْرَؤُکُمْ فِیهِ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ البَصِیرُ ﴿شوری/11﴾

(خداست آفریننده آسمان‏ ها و زمین. از خودتان برایتان جفت ‏هایى قرار داد، و از چهارپایان هم جفت‏ هایى آفرید تا شما را با این [تدبیر حکیمانه‏] زیاد ‏کند. هیچ چیزى مانند او نیست و او شنوا و بیناست‏)

دو نکته حائز اهمیت است: اوّل آنکه در اسلام نکاح صبغه ملکوتی دارد به واقع باید گفت: انبیاء نکاح آوردند نه صرفا ازدواج (جفت شدن و اجتماع نر و مادّه)! نکاح دارای یک فرهنگ الهی است

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: باید دانست: دخترانى را که ما به شوهر مى‏ دهیم اگر از روى إکراه باشد و طیب خاطر دختر و پدر (به عنوان ولیّ دختر) نباشد و یا أحیاناً از روى أخذ به حیاء ازدواج صورت گیرد، آن نکاح صحیح نیست و  آثار ازدواج واقعى بر آن مترتّب نمى ‏گردد ... (البته عمل دختر حرام نیست و نکاح او حمل بر زنا نمی گردد) چون در شریعت مقدّس اسلام هر عملى که از روى إکراه انجام گیرد، مؤاخذه و عذاب ندارد،

یکی از برترین و عالیترین دستورات اسلام مساله حجّ و عمره است که توحید و آثار آن را بر جان نشانده و تثبیت می نماید که از همین روی مورد توجه تمامی انبیاء و اولیای الهی است. در این میان پرداختن به حجّ و عمره رسول خدا صلی الله علیه و آله از نگاه عرفای بالله مهم بوده است که مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه آن را قلمی کردند. مطالب ایشان با اندکی ویرایش در چند بخش تقدیم می گردد

بهترین هدیه­ برای حجّ گزار و آرزومند ان با ارزشتر از شنیدن اسرار این عبادت بزرگ نیست و فضیلت هدیه دو چندان خواهد بود آنگاه که این سِرّ از زبان امام و پیشوای حج گزاران و زینت عبادت کنندگان عالم حضرت امام سجاد علیه السلام بازگو شود؛ 

هر فریضه و عملی در شریعت اسلام دارای ملکوتی است که مخصوصا تأدّب به آداب در تحصیل آن مؤثّر است، توحیدی ترین و تاثیرگزارترین فرائض در تعالی و کمال وجودی و عقلانی انسان، فریضۀ حجّ است که ملکوت آن به شرط اهتمام و رعایت آداب ظاهری و باطنی و توجّه تامّ بر اساس دستورات، اثری خاصّ در ملکوت انسان برای تمام دوران حیات دارد؛ آنچه در ادامه می آید آداب تشرّف به مدینه منوّره و مناسک حجّ و عمره است که بر اساس سیره علامه طهرانی توسط آیت الله حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی رحمة الله علیه بیان شده و برخی از فضلاء آن را مکتوب و دسته بندی کردند این مجموعه به صورت PDF قابل دریافت می باشد.