گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

شباهت اخلاق و عرفان به عنوان دو شیوه تربیتی موجب گشته که یکی انگاشته شوند و افراد بسیاری در برخورد با هر شخصیت اخلاقی او را سالک و عارف بپندارند؛ برای پرهیز از این اشتباه، بررسی تفاوت‌های موجود بین اخلاق و عرفان ضروری می‌نماید، که مؤلف در این نوشتار به بیان پنج تفاوت میان این دو شیوه تربیتی می‌پردازد.

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: «نهج البلاغة» از معتبرترین کتب شیعه است، و سیّد رضىّ تَغمَّدهُ اللهُ برحمته، بواسطه جمع منتخبِ از فرمایشات أمیر المؤمنین علیه السّلام منّتى بر تمام شیعه دارد. صداقت و بزرگوارى، علم و درایت، جلالت و عظمتِ سیّد رِضوانُ اللهِ عَلیه به حدّى است که در مقابل او، بزرگان و أعلام زانو مى‏ زنند؛ و روى زمین به أدب مى ‏نشینند؛ و نام او را همه با إجلال و تعظیم یاد مى ‏کنند. «نهج البلاغة» که بوسیله این بزرگمرد جمع آورى شده است، داراى چنین خصوصیّتى مى‏ باشد؛ و در اعتبارش جاى حرف نیست‏. (ولایت فقیه در حکومت اسلام، ج‏1، ص: 280) (ششم محرم سالروز وفات جناب سیّد رضیّ جامع نهج البلاغه است)

چون حرّ بن یزید ریاحى از حرکت آن حضرت به کوفه و یا مراجعت به مدینه به شدّت منع کرد، آن حضرت در ذِى حَسَم بپا خاست، و طبق روایت طبرى در «تاریخ» از عَقَبه بن أبى العیزاز:

حجّة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی:

برخی از روی نادانی برای تامین نیازهای مادّی همنوعان خود یکسویه نگریسته و شعارگونه فقط بر دستورات دینی تمرکز دارند، همواره بر زبانشان یا "تعطیل" کردن است یا "جابجایی"؛! به اینها باید گفت: اوّل: از فقر مادّی و شکمی بدتر و زیانبارتر، فقر ادب و اخلاق و اندیشیدن و فرهنگ است که بالاخصّ عاشورا در تمام ابعادش تامین کننده و ضامن آن است و بس؛! مگر انسان همین شکم است؟! علاوه آنکه عاشورا 

عارف کامل حضرت علاّمه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: معروف آن چیزى است که مردم آن را به خوبى مى ‌شناسند، و عرف آنرا از نظر تمدّن متداول اجتماعى می پذیرد و ضدّ آن مُنکر است.

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: از جمله کسانى که ایضاً چندین بار از نجف اشرف به کربلا مشرّف و به منزل حضرت آقا مى‏ آمدند و مذاکرات و سوالاتى داشتند جناب آیة الله صدیق گرامى آقاى حاج سیّد عبد الکریم کشمیرى‏ دامت معالیه بودند که آن مجالس هم براى حقیر مغتنم بود. (منبع: روح مجرد، ص: 309)

با قلبى خرم و دلى شاد تبریکات صمیمانه خود را بپاس بزرگ موهبت الهى: تبلیغ رسول اکرم‏ مقام خلافت و ولایت امیرالمؤمنین على بن ابیطالب علیه السلام را در غدیرخم بعموم مسلمین‏ جهان ابراز مى داریم، و از خداى منان ظهور فرزند برومندش حضرت قائم آل محمد را تمٌنا مى نمائیم.

کیفیّت تجلّى ذات حقّ، اختصاص به فرشتگان و انبیاء و اولیاء و انسان ندارد؛ بلکه هر موجودى که در عالم لباس وجود مى ‏پوشد، یا از خود اثرى به ظهور میرساند، در اثر تجلّى و ظهور ذات حقّ تعالى در آن موجود است. در مقاله حاضر حضرت علامه طهرانی قدس الله نفسه الزکیه از کیفیت تجلی خدای متعال در موجودات و تفسیر کلمه لا اله الا الله پرده برمی دارند.

سلام علیکم و رحمت الله و برکاته ممنون از مطالب بسیار عالی . لطفاً منبع انعکاس اعمال شب قدر در تمام سال را اعلام فرمایید. با تشکر. پاسخ از مدیر اجرایی سایت

عارف کامل علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: محمّد بن إبراهیم صدر الدّین شیرازى مشهور به ملّا صدرا و صدر المتألّهین، بزرگترین فیلسوف عارف متشرّع، عالم ‏ترین حکماى اسلام و با فضیلت ‏ترین آنهاست. هر کس پس از او آمده است او را امام در حکمت اخذ نموده و از او پیروى کرده است. وفاتش در سنه 1050 بوده است. الله شناسى، ج‏3، ص: 190(تعلیقه) علامه طهرانی در کتاب الله شناسى، ج ‏3، ص: 284 از جناب ملا صدرا را به (یگانه منجى دین و علم و حقیقت را از گرداب مهلک ضلالت هاى وارده در شریعت‏) تعبیر می فرمایند. *اول خرداد روز بزرگداشت جناب صدر المتألّهین است

۲۹ رجب سالروز ارتحال مرجع عالیقدر مرحوم آیت الله حاج سید محمد هادی میلانی اعلی الله مقامه الشریف است؛ مرجعی که بزرگان از اولیای الهی ایشان را به احلاص و  بی هوا بودن می ستودند؛ بدین مناسبت حکایت ملاقات ایشان با مرحوم آقای حداد رضوان الله علیه تقدیم می گردد.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: ما که مى‏ گوئیم على، باید این ترازوى خود را نزدیک کنیم به آن ترازو، این شاهین سنجش اعمال خود را منطبق بر آن شاهین کنیم، اگر توانستید شاهین روى شاهین قرار بگیرد که به! به! ما فانى در ذات خدا شدیم و به حقیقت مقام ولایت اعتراف کردیم، و اگرنه هر چه نزدیکتر بهتر.

بسم الله الرحمن الرحیم چرا در قرآن نام حضرت على علیه السلام به صراحت به عنوان امام و وصیّ پیامبر اکرم برده نشده است؟

پاسخ از حجة الاسلام حاج شیخ محمدشاهرخ همدانی

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: جناب آقاى شیخ فضل الله محلّاتى* که از ساعیان در این راه (راه تحقق اهداف حقیقی انقلاب اسلامی) بود و به ما نیز بسیار علاقمند بود، در زمره سى نفرى که از وکلاى مجلس به اهواز مى‏رفتند با توطئه منافقین، عراقى‏ ها هواپیمایشان را در قُرب اهواز ساقط نمودند و همگى به شهادت رسیدند. رحمة الله علیهم جمیعاً. (وظیفه فرد مسلمان در احیاى حکومت اسلام، ص: 69)

أبوعبدالله، شمس‏الدین، محمّد بن مکى بن محمّد شامى عاملى جزینى، معروف به شهید اوّل در سال 734 هجرى در جِزین، از قراى جبل عامل متولد شد؛ شهید اوّل و ثانى، هر دو از آن منطقه هستند. هنگامى که در اصطلاح فقها کلمه «شهید» بى‏قرینه ذکر گردد، مقصود همان شهید اوّل است.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: یکى (از رفقا و افراد خوب ما) مرحوم آیة الله شهید حاج سید عبد الحسین دستغیب‏ بود که چه شبها و روزها با هم داشتیم و چقدر پاک طینت و مجاهدى استوار بود. رحمة الله علیه رحمةً واسعة (وظیفه فرد مسلمان در احیاى حکومت اسلام، ص: 51)

مساله اختلاط پسران و دختران در دانشگاه از دیدگاه روانشناسی و اجتماعی از سابق به عنوان یک معظل مطرح بوده است که اگر از ابتدا با نگاهی منطقی و دلسوزانه و خالی از اهواء به آن نظر می شد به چنین بن بست شوم و خطرناکی تبدیل نمی شد. جامعیت مکتب تربیتی عارف کبیر مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه این مساله را به خوبی تحلیل کرده است که در مقاله حاضر به آن پرداخته می شود.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه در جواب یکی از مخدّرات از شاگردان خود (صبیه بزرگ شهید آیت الله مطهری) که از ایشان درباره رفتن دختران و زنان به دانشگاه سوال کرده بود، فرموده بودند: (به علت رعایت نشدن موازین اسلامی و حدود الهی که مهمترینش اختلاط دختر و پسر است) به دانشگاه نروند اگر از حالا (حدود سال 1360 شمسی) برای اصلاح دانشگاه ها شروع به کار کنند و خیلی خوب کار شود، بیست سال دیگر دانشگاه های ما اسلامی می شود ولی الآن صلاح نیست.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حقّاً اگر ما به چنین مردى (حضرت علامه طباطبایی اعلی الله مقامه الشریف) برخورد نکرده بودیم، خَسِرَ الدُّنیا و الآخِرَة، دستمان از همه چیز خالى بود؛ فَلِلَّهِ الْحَمْدُ وَ لَهُ الْمِنَّة. (مهرتابان ص 17)

عالم کبیر و محقّق عظیم‏ مرحوم آقا شیخ جعفر شوشترى‏ قدّس الله تربته‏ (متوفای 20 صفر 1303 قمری) از بزرگان و علماى نجف (و صاحب کتاب خصائص الحسینیه) است؛ کربلا منبر مى‏ رفت و در منبر تکیه به صوت هم داشته و بسیار هم منبر مُبکى و گریه آورى داشت به طوری که مى‏ گویند هر کسى که پاى منبر ایشان بود بلا استثناء منقلب می شد و گریه مى‏ کرد.

مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف می فرمودند:  روزى مرحوم آقا سیّد جمال‏الدّین گلپایگانى- تغمّده الله برحمته- مى‏ فرمودند: من در ایام نوجوانى و تحصیل در حوزه نجف هم‏ مباحثه‏ اى داشتم شاهرودى که فردى بسیار مستعد و تیزبین و زرنگ و درس‏خوان بود، و ما با هم سالیان درازى را به مباحثه کتب مختلف و درس خارج مشغول بودیم. تا اینکه او

عُصاره همه دستورات شرع و اصول سیر و سلوک إلى اللـه عبارت است از عمل صالح و نیّت خالص که نردبان ترقّى به سوى خداوند و وصال و لقاء اوست که همه بدان دعوت شدند ادامه مقاله به قلم حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

یکی از فررندان مرحومه علامه طهرانی رحمت الله علیه میگفتند: مرحوم علّامه والد رضوان الله علیه نسبت به اوّل وقت نمازخواندن به شاگردان خود دستور أکید مى دادند و تخلّف از آن را در هیچ حالى روا نمى دانستند. یک بار حقیر در قم در حجره بودم و ایشان به حجره ما تشریف آورده بودند. صداى اذان بلند شد

از طبرى نقل است که أبو مِخْنَف از عَقَبه بن أبى العِیزاز روایت کرده است که حسین علیه السّلام اصحاب خود و اصحاب حرّ را در بى ضَه مخاطب قرار داده‏ و بدین خطبه مشغول شد:

سلام علیکم.  چندی پیش از نویسنده ی کتاب لاله ای از ملکوت شنیدم که اصلا شیخ جعفر مجتهدی با شید هاشم حداد دیداری نداشته. و چنین مکالمه ای بین آنها صوت نگرفته. شما هم با تحقیق بیشتر این مطالب را بیان کنید. پاسخ از حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه نقل می کردند: شاگردان مرحوم قاضی بسیار باهم همدل بودند. روزی یکی از آنها که هیچ پولی در خانه نداشت بقیه به خانه‌اش رفته بودند برای مهمانان آبگوشت گذاشته بود. 

[آیةالله آقا سیّد رضى شیرازى می فرمودند‏]:" حدود سى سال پیش، به مناسبت فوت مرحوم آقا میرزا عبدالهادى شیرازى به عتبات مشرّف شدم. خدمت آیةالله خویى‏ رسیدم. در این‏باره با ایشان صحبت مفصّلى کردم. از جمله: از ایشان سؤال کردم: فایده حوزه چیست؟

بیست و یکم ماه ذی الحجة الحرام که به حق ماه ولایت است روز نزول آیه اولی الامر است آیه ای که تکلیف مسلمین را بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله در امر ولایت و خلافت به صراحت روشن می فرماید و در عین حال خصوصیات او را در اطاعت همان خصوصیات رسول خدا می داند که در ادامه به طور اجمال ولی گویا به آن پرداخته می شود

سلام علیکم استاد طبق گفته بزرگان در مسیر سلوک الی الله یکی واجب ترین عمل مراقبه قلبی است یعنی آنکه شخص در هر لحظه به یاد خدا باشد و در حال حضور باشد

عارف کامل مرحوم حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: آن قدر در فضائل جدّم (امیر المومنین علیه السلام) نوشته ‌ام که شبها از درد نوک انگشتان خوابم نمى ‌برد.

ارزش و اهمّیّت دعا در فرهنگ اسلامى، از سفارشهاى قرآن و معصومین علیه السلام معلوم مى‏شود. این تأکید بسیار زیاد، نشانگر جایگاه ویژه دعا در اسلام است، در مقاله پیش روی به جایگاه دعا و اهم از آداب ظاهری و باطنی آن اشاره شده است

یکی از اموری که بسیار صریح و صحیح انسان را در مسیر بندگی خدا و طی مراتب عالیه نفس به جلو می راند و وارستگی از دنیا و دلبستگی به آخرت را نصیب می کند زیارت اهل قبور است

سلام علیکم بهترین راه بر کنترل اعضاء و جوارح در برخورد با گناه چیست؟ فرق بین طریق عرفان و اخلاق در چیست؟ پاسخ از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه نقل می کنند: حضرت سند السّالکین، و جمال العارفین، آیة الله العظمى آقاى سیّد جمال الدین گلپایگانى، أفاض الله علینا من قدسیّاتِ نفسه المنیفة، براى حقیر نقل‏ کردند که: 

عارف کامل حضرت علامه آیت الله حاجّ سیّد محمّد حسین حسینی طهرانی رضوان الله تعالی می فرمودند: روزى در مجلسى که به دیدن آیة الله حائرى رفته بودیم در ضمن مذاکرات آقاى حاج شیخ على‏ نمازى‏ شاهرودى* گفتند که: حدیث‏ «نَهَى النبى عن الغَرَر» در کتاب عیون أخبار الرّضا مى‏ باشد و مسنداً روایت شده است، و در جلد 23 از کتاب بحارالأنوار نیز آمده است.

قال الله تعالی:  وَ اذْکُرْ أَخا عادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقافِ وَ قَدْ خَلَتِ النُّذُرُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنِّی أَخافُ عَلَیْکُمْ عَذابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ (الاحقاف/21)

مفسّر کبیر قرآن حضرت علّامه طباطبایی در پاسخ به عارف کامل علّامه طهرانی رحمة الله علیهما که سوال می کنند: مراد از أحقاف در این آیه مبارکه چیست؟ می فرمایند: قریه ‏هائى بوده است بین سرزمین عراق و بین سرزمین یمن، که در آنجا هود پیغمبر، مردم را که قوم‏ عاد بودند دعوت کرد، و نپذیرفتند؛ و خداوند آنان را با فرستادن بادهاى سَموم هلاک کرد و فعلًا از آن سرزمین ها چیزى باقى نیست و همه از بین رفته ‏اند. (مهر تابان، متن، ص: 161)

*29 شوّال المکّرم طبق برخی روایات روز هلاکت قوم عاد به امر الهی است

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: مرحوم آقا شیخ محمّد تقىّ آملى از علماى برجسته طهران و از طراز اوّل بودند، چه از نقطه نظر فقاهت و چه از نقطه نظر اخلاق و معارف. تدریس فقه و فلسفه مى ‏نمودند، «منظومه سبزوارى» و «أسفار» را تدریس مى‏ کردند؛ 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: این زائرانی که در حرم مطهّر امام رضا علیه السلام به لقاء خداوند پیوستند اینها در حکم شهیدند و این اتّفاق گرچه به تقدیر الهی و به دست برخی از اشقیاء بود، ولی این یک روی سکّه است؛ روی دیگر سکّه آنست که ایشان به خداوند لبّیک گفته بودند و خداوند هم لبّیک ایشان را اجابت فرمود...

سلام علیکم استاد: وقت شما بخیر ان‌شاءلله که سلامت باشید من حدود سن 18 سالگی با محبت و عشق خدا با مفهوم سلوک اشنا شدم و مسیر زندگی من کلا عوض شد (چرا که در قبل ازاشنایی ادم اصلا خوبی نبودم دوستان بدی داشتم و گناهان خیلی زیادی داشتم و زیاد هم به نماز و روزه پایبند نبودم و تا الان هم نتوانستم همه اعمال قضا شده  را ادا کنم ) والان حدود 20 سالمه. 

السلام علیکم حاج آقای شاهرخی خواستم نظر جنابعالی را در مورد آیت الله کمیلی جویا بشم.آیا می توان برای سیر وسلوک به ایشان مراجعه کرد؟ پاسخ از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: تشکیل حکومت اسلامى از اوجب واجبات و از أهمّ فرائض است. ما در زمان طاغوت هر چه داشتیم بر اساس (کفر) داشتیم، پرچم کفر بالاى سر ما بود... ولیکن للّه الحمد و له الشّکر در تاریخ بهمن ماه ۱۳۵۷ هجریّه شمسیّه با قیام و اقدام ملّت مبارز و سخت کوش و مسلمان ایران، آن بساط استعمار برچیده شد و بعد از تحمّل رنج ها و کشته شدن صدها هزار فرد نتیجه مطلوب بحول الله و قوّته حاصل است. بر عهده مردم مسلمان ایران است که پیوسته سجده شکر بجاى آورند، و دست از انتقاد و هرزه گوئى بردارند. نقاط مثبت حکومت را تقویت کنند؛ و نقاط منفى آنرا ترمیم، و در صدد اصلاح برآیند

آیت الله سید احمد نجفی:

چندین سال پیش خدمت رهبر معظم انقلاب تسبیح تربتی را هدیه دادم. ایشان فرمودند: چه وقت مناسبی آوردید! تسبیحی را که آقا سید محمد حسین طهرانی (علامه طهرانی) به من هدیه داده بودند تا در مشکلات مملکت با این تسبیح به سجاده پناه ببرم. آنقدر با آن ذکر گفتم که اخیراً سائیده شده و دانه هایش از بین رفته بود.

پیرامون بارگاه حرم معصومین علیهم السلام و ساخت و سازها و مخارج و موقوفات و هدایایی که برای آن می شود، شبهاتی مطرح است؛ حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه در کتاب شریف امام شناسی مجلد یازدهم مطالبی بسیار گرانبها مرقوم فرمودند که پاسخی منطقی و تحلیلی به مطالبی از این قبیل خواهد بود

عارف کامل مرحوم علاه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: کودک و نوجوان و بلکه جوان، صلاح و فساد خود را تشخیص نمی‌دهد و باید زیر نظارت والدین باشد تا بتواند بار خود را به سرمنزل مقصود برساند وگرنه باحرکت بر طبق آراء و اهواء خود مسیر را گم کرده و منحرف می‌شود. (نورمجرد ج2 ص: ۵۸۵)

با عرض سلام و خدا قوت. نظر مرحوم علامه طهرانی رحمه الله در مورد مرحوم آیت الله سعادت پرور رحمه الله چیست؟ اگر صلاح میدانید جواب را به بنده ایمیل میکنید؟ پاسخ از حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه نقل می کنند: جناب آقاى حاج سید هادى روحانى مطلب دیگرى از مرحوم آیةالله حجّت بیان کردند که شایان توجّه است،- چون همشیره بزرگ آقاى روحانى، عیال پسر مرحوم حجّت (یعنى آقاى آقا سید محسن) بوده ‏اند، فلهذا از داخله مرحوم حجّت کاملًا مطّلع بودند- از جمله آنکه:

*23 جمادی الاول سالروز رحلت مرحوم آیت الله حاج سیّد محمّد حجّت کوه کمره ای است

عارف کامل علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: 

آیة الله حاج آقا حسین قمّى طباطبائى، در وقت کشف حجاب در مشهد مقدّس بود. براى ملاقات پهلوى به طهران آمد. پهلوى اجازه ملاقات نداد، و او را در باغ سراج در حضرت عبد العظیم محصور و ممنوع الملاقات نمود و سپس به عتبات عالیات تبعید کرد. مرحوم استاد، آیة الله حاج شیخ مرتضى حائرى أعلى الله مقامه میفرمود: از آیة الله قمّى بعداً پرسیدند: شما از ملاقات با پهلوى 

حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه یکی از اصول بنیادین صلاح و فساد جامعه را مساله غیرت مردان و حجاب زنان می دانند که با حفظ آن سلامت و صلابت جامعه پابرجا خواهد بود و با سست شدن آن مخالفین و دشمنان اسلام به مقاصد پلید خود می رسند ایشان حجاب را صرفا یک پدیده اجتماعی نمی دانند بلکه آن را از اموری حیاتی در سلامت روحی و معنوی یک جامعه می دانستند

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در حکومت اسلامی باید حجاب را یک حجاب صحیح استاندارد کنند یعنى زنها داراى پوشش صحیح باشند؛ و بتوانند در عین پوشش دنبال کار بروند. بچّه بغل کنند، خرید کنند سوار اتوبوس شوند و چادر از سرشان نیفتد، بدن معلوم نباشد. لباسى با آستین بلند همراه شلوارى بلند و گشاد و داراى