گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

چون حرّ بن یزید ریاحى از حرکت آن حضرت به کوفه و یا مراجعت به مدینه به شدّت منع کرد، آن حضرت در ذِى حَسَم بپا خاست، و طبق روایت طبرى در «تاریخ» از عَقَبه بن أبى العیزاز:

بسم الله الرحمن الرحیم

خطبه حضرت در وقت ممانعت حُرّ

منبع: کتاب لمعات الحسین علیه السلام تالیف علامه طهرانی رحمة الله علیه

چون حرّ بن یزید ریاحى از حرکت آن حضرت به کوفه و یا مراجعت به مدینه به شدّت منع کرد، آن حضرت در ذِى حَسَم بپا خاست، و طبق روایت طبرى در «تاریخ» از عَقَبه بن أبى العیزاز:

فَحَمِدَ اللَهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ: أَمَّا بَعْدُ؛ إنَّهُ قَدْ نَزَلَ مِنَ الامْرِ مَا قَدْ تَرَوْنَ. وَ إنَّ الدُّنْیَا قَدْ تَغَیَّرَتْ وَ تَنَکَّرَتْ وَ أَدْبَرَ مَعْرُوفُهَا وَ اسْتَمَرَّتْ حَذَّآءَ، فَلَمْ یَبْقَ مِنْهَا إلَّا صُبَابَه کَصُبَابَه الإنَآءِ، وَ خَسِیسُ عَیْشٍ کَالْمَرْعَى الْوَبِیلِ.

أَلَا تَرَوْنَ أَنَّ الْحَقَّ لَا یُعْمَلُ بِهِ، وَ أَنَّ الْبَاطِلَ لَایُتَنَاهَى عَنْهُ!؟ لِیَرْغَبِ الْمُؤْمِنُ فِى لِقَآءِ اللَهِ مُحِقًّا؛ فَإنِّى لَا أَرَى الْمَوْتَ إلَّا سَعَادَه، وَ لَا الْحَیَوة مَعَ الظَّالِمِینَ إلَّا بَرَمًا. [1]

«پس حمد خداوند را بجاى آورد و ثناى او بگفت، و سپس فرمود:

امّا بعد، این شدّت و بلائى که بر ما فرود آمده است، شما در مرأى و مَسمع خود مى ‏بینید؛ دنیا و جریان امور روزگار واژگونه شده و چهره زشت و کریه خود را نشان داده است. نیکوئی هاى دنیا همه پشت کرده ‏اند، و دنیا بر همین روش شتابان مى ‏گذرد؛ و چیزى از آن نمانده است مگر اندکى که مانند قطراتِ آب در ته ظرف جمع شود؛ یا زندگى پست و ناچیزى که چون چراگاه دِرو شده، خراب و درهم باشد.

آیا نمى ‏بینید که به حقّ عمل نمى ‏شود؟! و از باطل جلوگیرى به عمل نمى‏ آید؟! و در این صورت حتماً باید مؤمن حقّ جو، طالب دیدار خدا و لقاى حقّ بوده باشد.

من مرگ را جز سعادت نمى‏ بینم، و زندگى با ستمکاران را جز ملالت و خستگى و کسالت نمى‏ نگرم.»

در کتاب «تحف العقول» پس از ذکر این جملات از خطبه، این جمله را نیز افزوده است که حضرت فرمودند:

إنَّ النَّاسَ عَبِیدُ الدُّنْیَا، وَالدِّینُ لَعْقٌ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ، یَحُوطُونَهُ مَا دَرَّتْ مَعَایِشُهُمْ؛ فَإذَا مُحِّصُوا بِالْبَلآءِ قَلَّ الدَّیَّانُونَ. [2]

«مردم بندگان دنیا هستند، و دین چون آب دهانیست که بر روى زبانهاى آنان جارى است، و تا جائیکه معیشت‏هاى آنان فراوان است، متعهّد و حافظ دین هستند؛ امّا زمانیکه به بلایا و مشکلات آزمایش شوند، دینداران حقیقى به شماره اندک خواهند بود.»

و در این حال زُهَیر بن القَین و نافِع بن هِلال و بُرَیر بن خُضَیر هر یک جداگانه برخاستند و مراتب تأیید و تثبیت خود را به آن حضرت ابراز داشتند.

پی نوشت ها:

[1] این خطبه را بزرگان و اعاظم حدیث و تاریخ از شیعه و سنّى نقل کرده‏ اند

[2] «تحف العقول» ص 245؛ و «مقتل خوارزمى» ص 237

[3] لمعات الحسین، ص: 44