دهه اول ماه ذی الحجه از ایام خاص سال است که برای استفاده و بهره گیری مورد سفارش آیات قرآن و روایات و توصیه اهای اولیای الهی و اساتید اخلاق می باشد و همیشه بدان تذکر می دادند اما از میان این ایام خاص بعض روزهای آن خاص الخاص است که روز هشتم این ماه که به روز "ترویه" مشهور است یکی از آنهاست ؛ در ادامه در مورد این روز و اعمال آن صحبت شده است
بسم الله الرحمن الرحیم
روز ترویه و اعمال آن
منبع: یادداشتی از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
دهه اول ماه ذی الحجه از ایام خاص سال است که برای استفاده و بهره گیری مورد سفارش آیات قرآن و روایات و توصیه اهای اولیای الهی و اساتید اخلاق می باشد و همیشه بدان تذکر می دادند
اما از میان این ایام خاص بعض روزهای آن خاص الخاص است که روز هشتم این ماه که به روز ترویه مشهور است یکی از آنهاست
ترویه در لغت، به معنای ذخیره کردن آب است و چون در این روز حجاج باید برای توقف در عرفات و توقف و بیتوته در مشعرالحرام و انجام اعمال خاص منی، به فکر ذخیره آب می بودند، به آن (یوم الترویه)، روز آبرسانی، گفته میشود.
و این بدین سبب بود که چون در گذشته در صحرای عرفات آب نبود، در این روز برای آب دادن به حجاج از مکه آب می بردند، از این رو به این روز روز "آب رسانی" یا ترویه می گویند.
امام صادق علیه السلام درباره علت نامگذاری روز هشتم ذیالحجه به «ترویه» میفرماید: در عرفات آب نبود و حاجیها روز هشتم ذیالحجه از مکه آب بر میداشتند و به عرفات میبردند و برخی از ایشان به بعضی دیگر میگفتند: تروّیتم، تروّیتم؟ (سیراب شدید؟، سیراب شدید؟) لذا به همین خاطر، روز هشتم را روز ترویه نامیدند.
البته در روایت دیگری آمده است، زمانی که حضرت ابراهیم سلام الله علیه مأمور شد خانه کعبه را بسازد، مکان آن را نمیدانست، در نتیجه خداوند جبرئیل را نازل کرد تا مکان خانه را برای ابراهیم مشخص کند و خداوند تعالی پایههای کعبه را از بهشت نازل فرمود و حجرالأسود نیز نازل شد. سپس حضرت ابراهیم برای کعبه دو در قرار داد، دری در سمت مشرق و دری در سمت مغرب که مستجار نامیده میشود، وقتی ساخت کعبه به اتمام رسید، ابراهیم و اسماعیل حج به جا آوردند و جبرئیل در روز هشتم ذیالحجه بر آن دو نازل شد و گفت: برخیزید و آب جمع آوری کنید، چون در زمین عرفات آبی وجود ندارد، به همین دلیل این روز، روز ترویه (یعنی ذخیره کردن آب) نامیده شد. که قطعا آنچه امام صادق علیه السلام فرمودند با آنچه در این روایت آمده است تضادی ندارد و براحتی قابل جمع است.
در نتیجه در این روز، حجاج با نیت تمتع، از مکه به منی مُحرم می شوند، شب را در آنجا به سر می بردند و صبح خود را به عرفات می رسانند. این روز مقدمه ای برای انجام مراسم روز عرفه است.
منزلت روز ترویه
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرمود: خدای تبارک و تعالی از هر چیز، چهار عددش را برگزید، از فرشتگان: جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل و از پیغمبران چهار نفر برای مبارزه به وسیله شمشیر: ابراهیم و داوود و موسی و من و از خاندانها چهار خاندان: خاندان آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید، و از شهرها چهار شهر برگزید و فرمود: سوگند به تین و زیتون و طور سینین و این بلد امین؛ پس مقصود از تین، مدینه است و از زیتون، بیتالمقدس و از طور سینین، کوفه و از بلد امین، مکه و از زنها چهار زن برگزید: مریم و آسیه و خدیجه و فاطمه سلام الله علیها و از اعمال حج چهار عمل را برگزید: قربانی کردن و صدا به لبیک بلند کردن و احرام و طواف و از ماهها چهار ماه که ماههای حرامند برگزید: رجب و محرم و ذیالقعده و ذیالحجه از روزها چهار روز را برگزید: روز جمعه و روز ترویه (هشتم ذیحجه) و روز عرفه و روز عید قربان
طبق روایات شیخ صدوق(ره)، منزلت روز ترویه تا جایی است که درک آن مساوی با درک تمام حج انگاشته شده است، چرا که روز ترویه در اصل آماده شدن برای ورود به عرفات و عید قربان است.
این روز، از روزهای مهم ذیحجه است و بر اساس روایتی از امام جعفر صادق علیه السلام، روزه گرفتن در آن، مطابق با کفاره شصت سال گناهان انسان است.
اعمال این روز
در روایت دیگری محمدبن ابی عمیر از یکی از یارانش از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که فرمود: روزه ی روز ترویه، کفاره گناهان یک سال و روزه ی روز عرفه، کفاره گناهان دو سال است.
یکی از بهترین اعمال روز هشتم ماه ذی الحجه بنابر آنچه در روایات و کتاب مفاتیح الجنان آمده غسل است و محدث قمی آورده است که شیخ شهید، غسل این روز را مستحب دانسته است.
یکی از وقایع مهم در این روز، نوشتن نامه ای است از جانب امام حسین علیه السلام به کوفه برای مسلم بن عقیل با این مضمون که:
«بسم الله الرحمن الرحیم؛ از طرف حسین بن علی بسوی برادران مؤمن و مسلمان؛
سلام علیکم
.... من روز سه شنبه هشتم ماه ذیحجه که روز ترویه است از مکه معظمه بسوی شما حرکت نموده ام. موقعی که فرستاده من بر شما وارد شد در کار خود شتاب کنید و کوشا باشید زیرا من در همین روزها نزد شما خواهم آمد.
«والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته»
همچنین مورخین خروج امام حسین علیه السلام از مکه به سمت کوفه را هشتم ذیحجه یعنی روز ترویه نگاشته اند.
به یوم ترویه محمل ببستند خواتین اندر آن محمل نشستند
حرم را از حرم کردند بیرون همه سر گشته اندر دشت وهامون
اللهم صل علی محمد و آل محمد