گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

یکی از مهمترین ارکان معرفت الله و سیر و سلوک داشتن راهنمای طریق و استاد راه است حقیقتی در روایات متقن شیعه بر آن تاکید شده است از جمله روایت بسیار شریفی که تاکید امام باقر علیه السلام را در این زمینه آشکار می سازد

هشام بن عبد الملک، خلیفه اموى، امام باقر علیه السّلام را از مدینه بشام، پایتخت خلفاى اموى، برد و در نزد خویش جای داد، و آن حضرت در مجالس مردم شرکت میکرد و با آنها نشست و برخاست داشت. در این بین روزى آن حضرت نشسته بود و گروهى از مردم در نزدش بودند و از او مسائلى مى ‏پرسیدند؛ نگاه حضرت باقر علیه السلام به عده ای از نصارى افتاد که بکوهى که در آنجا قرار داشت میرفتند.

امام باقرعلیه السلام می فرماید: "إِنَّمَا شِیعَةُ عَلِیٍ علیه السلام الْمُتَبَاذِلُونَ فِی وَلَایَتِنَا الْمُتَحَابُّونَ فِی مَوَدَّتِنَا الْمُتَزَاوِرُونَ لِإِحْیَاءِ أَمْرِنَا الَّذِینَ إِذَا غَضِبُوا لَمْ یَظْلِمُوا وَ إِذَا رَضُوا لَمْ یُسْرِفُوا بَرَکةٌ عَلَی مَنْ جَاوَرُوا سِلْمٌ لِمَنْ خَالَطُوا؛(تحف العقول، ابن شعبه حرّانی، قم، نشر آل علی، 1383 شمسی، ص 534)

در عصر حضرتش علمائى از رجال حدیث به ظهور رسیدند که یگانه تکیه گاه شیعه بر احادیث آنان نه تنها در آن زمان، بلکه در اعصار آتیه بوده‏اند. آنان در محضر حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام مقام والاترى را حائز بوده‏ اند...

زندگی امام باقر علیه السلام از جهات گوناگون قابل توصیف است اگرچه هیچگاه نمی توان حق مطلب را آنطور که باید اداء نمود؛ در این مقام به برخی از خصوصیات رفتاری حضرت ابوجعفر امام باقر علیه السلام در خانواده و روش و سیره حضرت در تربیت فرزندان با نوع رابطه با آنها به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی پرداخته می شود.

مطالعۀ زندگی امامان معصوم علیهم السّلام چشیدن نمی از دریای بیکران معارف امامت و ولایت است که بر آن از ناحیه بزرگان تأکید شده است. مقالۀ حاضر مختصری از زندگی امام باقر علیه السلّام است که در سال 1398 هجری قمری توسّط حجّة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی قلمی شده است.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: مرحوم آیة الله (حاج شیخ محمّد حسین اصفهانى معروف به کمپانى، فقیه و اصولى و فیلسوف و حکیمى است که در قرون أخیره به جامعیّت او از جهت اتقان علم، و دقّت نظر، و سعه اندیشه، و جامعیّت بین علم و عمل، و إعراض از دنیا، و زهد و پاکى کمتر دیده شده است...که در دوّم محرم الحرام سنه 1296 هجرى قمرى متولّد؛ و در شب یکشنبه پنجم ذوالحجّة الحرام 1361، در حال خواب از دنیا رحلت نمود. قدّس الله تربته‏ (توحید علمى و عینى، ص: 26)

(عارف کامل مرحوم حاج سید هاشم حداد اعلی الله مقامه الشریف) می فرمودند: یک شب که با رفقا به مسجد الخَیف داخل شدیم، دیدم آقاى حاج سیّد احمد (فِهری) زنجانى* با جمیع رفقاى طهرانى و ایرانى گرد هم نشسته، ایشان سخت از وضع طهارت و نجاست حجّاج و مَعابر ناراحت است، و گویا نیز در وقت دخول به مسجد الخَیف ترشّحى از آن آب ها به ایشان شده است، و ایشان را چنان متغیّر نموده بود که: خداوندا! بارالها! می خواهیم دو رکعت نماز با طهارت در مسجد تو به جاى آوریم، ببین مگر این عرب ها و این مردم با این وضع و کیفیّت می گذارند؟!

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در روایت است که چون ابراهیم کعبه را بنا کرد بر فراز کوه أبو قُبیس آمد و مردم را به حجّ خواند، هر کس صداى او را شنید-

مرحوم آیة الله الحقّ و الیقین فقیه معظّم  آقای حاج شیخ جواد انصاری همدانی داستان عجیب و شگفت‌انگیزی درباره عدم اسلام مُسَوِّفِین حجّ بیان فرمودند: یکی از تجّار معروف و مشهور همدان که به صلاح و تقوی مشهور و معروف بود بواسطه عارضه مرض سکته قلبی فوت کرد؛ و فوت نابهنگام او أثر شدیدی در ارحام و بازماندگان و دوستان او گذاشت.

یکی از ایّامی که در قرآن از آن به ایّام الله نام برده شده دهه اول ماه ذی الحجّه است که بزرگان و اولیاء الهی از آن تعبیر به ایّام توحیدی می آوردند و شاگردان و سالکان راه خدا را به توجّه تامّ به توحید و مراقبه و روزه و انجام دستورات آن سفارش می کردند؛ در این مقاله به اهمیّت این دهه و اعمال ظاهری و باطنی آن اشاره شده است

ماه ذی الحجة از ماه های حرام و بسیار گرانقدر است که روزها و شب های ملکوتی و نورانی را در خود جای داده است که برای اهل الله از اهمیت خاصی برخوردار است و بزرگان از اولیای الهی به آن و مخصوصا به دهه اول آن بسیار اهمیت می دادند و شاگردانشان را به مراقبه و انجام دستورات توصیه می کردند. مقاله حاضر به مراقبه های ماه ذی الحجة بر اساس کتاب المراقبات عارف کامل میرزا جواد آقا ملکی تبریزی رحمة الله اختصاص دارد

اول ماه ذی الحجه طبق برخی از روایات مصادف است با سالروز وصلت نورین نیّرین علی مرتضی و فاطمه زهرا سلام الله علیهما که گرچه ظاهرش وصلت است اما در باطن سراسر حکمت است که چقدر خوب است این وصلت الگوی جوانان مسلمان و شیعیان قرار گیرد؛ نوشتار پیش روی روایتی دلنشین و خاصّ از این وصلت است که بر قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی جاری شده است

یکی از برترین و عالیترین دستورات اسلام مساله حجّ و عمره است که توحید و آثار آن را بر جان نشانده و تثبیت می نماید که از همین روی مورد توجه تمامی انبیاء و اولیای الهی است. در این میان پرداختن به حجّ و عمره رسول خدا صلی الله علیه و آله از نگاه عرفای بالله مهم بوده است که مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه آن را قلمی کردند. مطالب ایشان با اندکی ویرایش در چند بخش تقدیم می گردد

بهترین هدیه­ برای حجّ گزار و آرزومند ان با ارزشتر از شنیدن اسرار این عبادت بزرگ نیست و فضیلت هدیه دو چندان خواهد بود آنگاه که این سِرّ از زبان امام و پیشوای حج گزاران و زینت عبادت کنندگان عالم حضرت امام سجاد علیه السلام بازگو شود؛ 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: لفظ "حاج" یادآور فریضه حجّ است که از مهمترین شعائر الهی است و باید کسی که این شرافت روزی او شده، با لفظی متمایز از دیگران صدا شود تا آن معانی و اهمیّت و عظمت حجّ فراموش نشود می فرمودند: 

هندویى شوریده حالى بود که در مقام عشق صاحب بصیرت و دیده بود. هنگامى که موسم حج فرا رسید، کاروان حجاج به راه افتاد. قومى را دید که مشغول بستن و کوچ هستند. هندو گفت: اى آشفتگان واى دل ربایان! به چه کار مشغولید و هدفتان کجاست که با این شور و شوق رحل مى ‏بندید؟ یک نفر جواب داد: این مردان راه از این جا عزم سفر حج دارند.

حضرت إمام محمّد تقىّ علیه السّلام که در سنّ هفت یا نه سالگى به مقام إمامت رسیدند، مسلّم اینطور نبوده که پیوسته نزد پدر بزرگوارشان بنشینند و آن حضرت یک یک أحکام را به ایشان تعلیم دهند، بلکه حضرت إمام رضا علیه السّلام به حضرت إمام محمّد تقىّ علیه السّلام ولایت دادند؛ یعنى قلبشان

در وقت شهادت حضرت امام ابو الحسن الرّضا علیه السّلام حضرت امام جواد محمّد تقى علیه السّلام هفت ساله بوده ‏اند. شیعیان در آن هنگام براى آشامیدن آب زلال و گواراى علوم و عرفان او به سوى او از هر جانب شتافتند

مقاله حاضر مختصری از زندگینامه امام جواد علیه السلام و برخی از کلمات گهربار ایشان است که به نام لمعات الجواد علیه السلام به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی تقدیم همگان می گردد

مقام معظّم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای أیّده الله: مرحوم شهید مطهری حدود چهار سال به انقلاب مانده روزی به من گفتنند: آقا سیّد محمّدحسین طهرانی

بالاخره آیة الله خمینى را بردند براى عشرت آباد و اعدام صحرایی؛ محاکمه صحرائى هم محاکمه دو ساعته است، حکم مى‏ کنند و اعدام مى ‏کنند، ما دیدیم که چکار باید بکنیم که ایشان را از اعدام خلاص کنیم؟ تحقیقات اینطرف و آنطرف بالاخره به اینجا منتهى شد که

آنجا که خواست خدا باشد، زمان و مکان و پدیده‌ های به ظاهر بی‌ جان نیز می‌ توانند چهره‌ ای ملکوتی به خود گیرند و مورد تکریم و اهتمام اولیاء الهی واقع شوند؛ روز بیست و پنجم ذی‌القعده، روز دحوالارض است که مورد توجّه فراوان اهل بیت علیهم السلام بوده است؛ در ادامه به اهمیت و اعمال شب و روز دحو الارض اشاره شده است.

چرا با داشتن این همه مشکل اقتصادی و فقر در جامعه باید هر ساله هزاران دلار در کشور عربستان و این عرب های ملخ خور خرج کرد؟ پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

سلام همانطور که گفته شده طریقت ما عین شریعت ماست پس چگونه است که برخی از سالکین به مقاماتی میرسند که به جای قبله رو به حرم امام رضا نماز میخوانند؟ یا اینکه برخی از سالکین قرائت و تجوید نماز خود را اصلاح نمیکنند اصلا لازم نمیدانند زیرا عرفا فرموده اند که به الفاظ و معانی دقت نکنید؟ شریعت ما عین طریقت ماست را می شود توضیح دهید؟ پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

هر فریضه و عملی در شریعت اسلام دارای ملکوتی است که مخصوصا تأدّب به آداب در تحصیل آن مؤثّر است، توحیدی ترین و تاثیرگزارترین فرائض در تعالی و کمال وجودی و عقلانی انسان، فریضۀ حجّ است که ملکوت آن به شرط اهتمام و رعایت آداب ظاهری و باطنی و توجّه تامّ بر اساس دستورات، اثری خاصّ در ملکوت انسان برای تمام دوران حیات دارد؛ آنچه در ادامه می آید آداب تشرّف به مدینه منوّره و مناسک حجّ و عمره است که بر اساس سیره علامه طهرانی توسط آیت الله حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی رحمة الله علیه بیان شده و برخی از فضلاء آن را مکتوب و دسته بندی کردند این مجموعه به صورت PDF قابل دریافت می باشد.

در طول سال ایامی به عنوان روز زیارت آقا علی بن موسی الرضا علیه السلام وارد شده اما اولیای الهی از همه بیشتر بر روز بیست و سوم ذی القعده تاکید داشتند و مخصوصا مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه آن را به شاگردان سلوکی خود توصیه می کردند؛ نوشتار حاضر به خصوصیات این روز از منظر اولیای الهی و برخی آداب زیارت پرداخته که حجت الاسلام شاهرخ همدانی آن را قلم زده اند.

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حقیر به مهاجرت مشهد مقدس و "آستان بوسی و تکحیل کُحل و سرمه ی خاک پای زوارِ" حضرت امام هشتم علیّ بن موسی (علیهما و علی آبائهما و اولادهما جمیع صلوات الله و ملائکته المقربین و انبیائه المرسلین و عباده الصالحین من الآن الی قیام یوم الدین) موفّق آمدم، و بارِ نیاز خود را یکسره در این عَتَبه ی ملائک پاسبان، فرود آوردم و با "کمال التماس" 

از مهمترین امور در زیارت معصومین علیهم السلام مودب بودن به آداب است که در این میان روش و سبک اولیاء راستین الهی می تواند اسوه و الگو باشد. مرحوم حداد رحمة الله علیه در سفر به ایران به آستان بوسی علی بن موسی الرضا علیه السلام مشرف می شوند که از آنجایی که فعل اولیاء خدا حجت است و حاوی نکات بسیار مهمی است آن را بر اساس نقل علامه طهرانی اعلی الله مقامه تقدیم می کنیم

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم:

مَن أحَبَّ أن یَلقَى اللَّهَ ضاحِکاً مُستَبشِراً فَلیَتَوَلَّ عَلِیَّ ابنَ مُوسَى الرِّضا؛
کسى که دوست دارد خندان و با روى گشاده خداوند را دیدار کند، 

باید از محبّت و ولایت على بن موسى الرضّا علیه السلام بهره‏ مند باشد. 

(بحار الأنوار، ج 36 ، ص 296)

هنگامى که ماءمون حضرت رضا علیه السلام را از مدینه به خراسان احضار کرد، آن حضرت در مسیر راه ، معجزات و کراماتى را به اذن خداوند متعال به مردم و همراهیان خود ارائه نمود.

عارف کامل مرحوم علاّمه طهرانی رحمة الله علیه در شیراز هرگاه تشریف می بردند به زیارت حضرت شاهچراغ و امام زاده سیّد محمّد عابد و امام زاده سیّد علاء الدّین حسین که بنا بر مشهور هر سه بزگوار از اولاد حضرت موسی بن جعفر علیهماالسّلام هستند مقیّد بودند و زیارت این بزرگواران را بر زیارت دیگر امامزادگان و أولیاء مدفون در شیراز مقدّم می داشتند. (نور مجرد ج 2 ص 425)

همه امامزادگان از حیث انتساب به خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله دارای احترامند منتهی همه در یک درجه نیستند از این روی عرض ادب و زیارت هر یک باید متناسب با شان و جایگاه آنان باشد. پنجم ذی القعده روز ملّی تجلیل از امامزادگان است

یکی از عالمان ربّانی که از مفاخر عالَم اسلام و تشیُّع بوده، عالم اخلاقی و مربّی روحانی سیّد‌بن‌طاووس می‌باشد که به جهت اهتمام شدید به مراقبه، او را سیّدِ اهل مراقبه نامیده‌اند، اهتمام سید ‌بن طاووس به خانواد‌ه و تربیت از نکات مشهود‌ د‌ر کتب ایشان می‌باشد‌ که بخشی از آن به مناسبت 5 ذی القعده سالروز ارتحال ایشان تقدیم می گردد.

مرحوم آیت الله آقای بهجت رحمة الله علیه از معدود فقهائی بودند که علاوه بر امتیازات خاصی که در علوم ظاهری داشتند، در مسائل معنوی و سلوک الی الله نیز از محضر بزرگانی چون محروم حضرت آیت الله قاضی رحمة الله علیه استفاده نموده بودند؛ مقاله پیش روی به شخصیت ممتاز ایشان از دیدگاه علامه طهرانی اختصاص دارد. 22 جمادی الاول سالروز رحلت آن سالک وارسته است.

مقاله حاضر متن یکی از سخنرانی های حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه درباره اربعین حضرت موسی علیه السلام است که مراقبه و پاسداشت آن مورد تاکید همه اولیای الهی بوده است این مقاله نکاتی بسیار عالی در باب سیر الی الله دارد که به همه مشتاقان علم و معرفت تقدیم می گردد

ماه ذی القعده ماه مراقبه است و پیش دستور هر مراقبه ای تصفیه جان و طهارت قلب است بدین منظور دستوری از رسول خدا صلی الله علیه و آله واصل شده که بزرگان معرفت آن را از بهترین آیین ها برای پذیرایی از مالک دلها خدای منان می دانستند و آن دستور توبه در یکشنبه اول این ماه است که تفصیل آن را در ادامه می خوانیم

بسم الله الرّحمن الرّحیم یا علی مددی سلام برادر عزیز این دستور توبه مخصوص روزهای یکشنبه هست یا خیر؟ باتشکر موفق و سربلند إن شاء الله پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

یکی از ایامی که از آن به ایام الله نام برده می شود و پیامبر و ائمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین و اولیای خدا بر مراقبه آن تاکید فراوان داشتند، ماه ذی القعدة الحرام است که این ماه به انضمام دهه اول ماه ذی الحجه یک اربعین است که از اشرف اربعینیات نزد اهل سیر و سلوک است.

روز اول ماه ذی القعده، به یُمن وجود مبارک حضرت کریمانه فاطمه معصومه سلام الله علیها به روز ملّی دختران نام گزاری شده است، آنچه پیش روی شماست نوشتاری به قلم حجت السلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی در گران بودن ارزش و قدر دختران مسلمان است که به برکت غنای فرهنگ قرآن و اسلام اینچنین معظّم و محترم شدند.

مقاله پیش رو قسمتی از کتاب -امام جعفر صادق علیه السلام مغز متفکر جهان شیعه- می باشد. این کتاب نوشته شده توسط مرکز مطالعات اسلامی استراسبورگ است. بد نیست بدانید 25 دانشمند در این مجمع در مورد شیعه دوازده امامی تحقیق کرده اند. در بخشهایی از کتاب مطالبی از امام صادق علیه السلام ثبت گردیده که این دانشمندان معتقدند جواب آن متعلق به قرن بیستم می باشد و خود متحیراند که چگونه امام صادق علیه السلام درچهارده قرن قبل چنین اشارات علمی داشته اند. از شما تقاضا می کنیم این مطلب را با دقت مطالعه فرمایید.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حضرت امام جعفر صادق علیه السلام از آن یگانه نباتى است که در زمین طیّب توحید روئیده است و آثار علمى و هدایتى وى نه تنها براى شیعه بلکه براى نسل آدمیّت، و نه تنها براى مدینه منوّره بلکه براى سراسر گیتى، و نه تنها براى زمانى و قرنى و قرونى بلکه بطور جاودان إلى الأبد ضمانت دارد. چرا؟ 

مرحوم سید نعمت الله جزایری می فرمود که به جهت تحصیل مراتب علم و کمال در اطراف بلاد اسلام گردش کردم. بعد شنیدم که علامه مجلسی در شهر اصفهان طلوع کرده، رفتم به اصفهان که از علوم ایشان اقتباس نمایم.

طرز و شکل أخذ علوم از حضرت شبیه طرز و شکل أخذ علوم در حوزه‏ هاى علمیّه امروزه نبوده است که با مناقشه در دلیل و مأخذِ کلام، بحث را طىّ کنند... دنبالۀ این مبحث شیرین که از میان نوشتجات حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه استخراج شده در ادامه می آید

در یکی از یادداشت های جناب حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی به 25 راه کار موفقیت دست یافتیم که در زمینه های ظاهری و معنوی کارساز است راه کارهایی که از بیانات امام صادق علیه السلام استخراج و جمع آوری شده است

(شیخ) مفید گفته است: به قدرى علوم حضرت (امام صادق علیه السلام) گسترش پیدا کرد، و از وى نقل گردید که براى اخذ آن قافله ‏ها به راه مى ‏افتاد، و در بلاد انتشار پیدا مى ‏نمود. علماء از احدى از اهل بیت او آن قدر که از وى نقل ‏کرده ‏اند، نقل ننموده ‏اند. زیرا اصحاب حدیث چون اسامى راویان موثّق را که از او روایت کرده‏ اند، با وجود اختلافشان در آراء و مقالات إحصاء نموده‏ اند، چهار هزار مرد یافته ‏اند.

در حالات عالِم وارسته مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد علی اراکی رحمة الله علیه نقل است که بارها دیده بودند که سر قبری می روند و فاتحه می خوانند وقتی پرسیده بودند آیا از خویشان است؟ فرموده بودند: نه صاحب این قبر داستانی از منقبت علی علیه السلام برایم تعریف کرده و بر من حق استادی پیدا کرده است.

عارف کامل مرحوم حضرت آیت الله علامه طهرانی رضوان الله علیه می فرمودند: در منزل ایشان (مرحوم آقای انصاری همدانی) چاه آبى بود که رفقا براى تجدید وضو مى‏بایست از آن چاه، آب بکشند و آن هم با تلمبه که وسیله ‏اى بود در قدیم براى آب بالا کشیدن، و در عین حال بسیارى از اوقات آن تلمبه خراب مى‏ شد و رفقا با مشکل مواجه مى ‏شدند، 

مرحوم میرزا علی اکبر مرندی عارف گمنامی که مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیهما به مصالحی پرده از آن چهره تابناک برگرفت؛ مرحوم مرندی از روی آن اخلاص و صفا و صداقتی که داشتند فرموده بود: از فردا مردم به اینجا هجوم می آورند و فکر می کنند ما چیزی داریم.  آقا آسید محمدحسین چرا این کار را کردید؟

شانزدهم ماه شوّال المکرّم سالروز ارتحال یکی از عالمانی است که خدماتش به جهان اسلام خصوصاً تشیّع بر هیچ اهل تحقیقی پوشیده نیست و تعابیر علامه طهرانی رحمة الله علیه در منزلت وی گویای آن است؛ بدین مناسبت حکایتی از ملاقات مرحوم قاضی رضوان الله علیه با فاضل مامقانی ذکر می گردد.