شیخ طوسى: أبو جعفر محمّد بن حسن شیخ الطَّائفة الحقّة المُحِقَّة به نجف اشرف رهسپار شد. چون محل اقامت و توطّن شیخ همچون استادش: سیّد مرتضى در کَرْخ بغداد بود، و لیکن چون رئیس الرُّؤساء وزیر القائم بالله که مرد خبیث و زشت فطرتى بود یکى از رؤساى شیعه را که ابو عبد الله بن جُلَّاب بود کشت، و قصد داشت شیخ را نیز بکشد، شیخ از بغداد به نجف گریخت. خانه شیخ را غارت کردند، و کتابخانه اش را آتش زدند.
نجف اشرف در آن اوان، شهر رسمى نبود، امّا به واسطه هجرت شیخ در سنه 443 تا 460 که شیخ رحلت کرد، کم کم مرکز تعلیم و تدریس گردید و سپس فضلاء و طلّاب بدانجا روى آوردند، و تا زمان ما که قریب یک هزار سال مى گذرد، از حِلّه و نجف بزرگانى برخاسته اند.
گویا دعاى سیّد مرتضى در شعر خود که مى گفت:
|
وَ لَوِ اسْتَطَعْتُ جَعَلْتُ دَارَ إقَامَتِى
|
تَلْکَ الْقُبُورَ الزُّهْرَ حَتَّى اقْبَرَا
|
«و اگر من مى توانستم خانه اقامت خود را در کنار آن قبرهاى تابناک و درخشنده قرار مى دادم و در آنجا مى ماندم و درنگ مى نمودم تا مرا در قبر بگذارند» درباره شاگردش مستجاب شد، و شیخ طوسى در نجف اشرف توطّن کرد و در همان جا هم که منزل او بود و در ضلع شمالى خارج از صحن مطهّر واقع است به خاک سپرده شد. تولد شیخ در سنه 385 هجریّه قمریّه، و ارتحالش در (22 محرّم الحرام) سنه 460 بوده است منبع: کتاب امام شناسی ج 15 ص 148