گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

حاج عباس سلیمانیه (معروف به حاج صفا) هم‌ درس و هم‌ رزم شهید دکتر چمران می گوید: خانمی به واسطه مطالعه کتاب آیات شیطانی، آرامشش را از دست داده بود و گرفتار شیاطین جنّی شده بود. در دیدار عدّه ای از بانوان با حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه که من راننده آنها بودم و آنها را در این دیدار همراهی می‌کردم، این خانم هم در آن جمع حضور داشت، همچنین خانم غاده جابر (همسر شهید چمران) و دختر شهید نوّاب صفوی حضور داشتند؛ ده، پانزده دقیقه ای جلسه به سکوت گذشت بعد ناگهان بدون آنکه کسی چیزی بگوید 

آیت الله حاج سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی نقل می کنند: یادم هست در یک وقتى خدمت مرحوم آقاى حدّاد بودیم گاهگاهى ایشان حکایت‏ هایى را از امیرکبیر نقل میکردند، ایشان هم خیلى معجِب بودند به این شخص و به خصوص به این (خصوصیّاتش)*، در هر صورت ایشان از او به عِنوان شخصى که اقدام بر خیر میکند یاد می‏کردند. 

امروز اگر پیغمبرى از پیامبران زنده شود مانند عظیمترین آنها همچون حضرت موسى و حضرت عیسى علَى نبیّنا و آله و علَیهما الصّلوةُ و السّلام ما نمى‏توانیم به آنها رجوع کنیم و دستور بخواهیم و در راه سیر و سلوک الهى در تحت ولایتشان درآئیم...

علامه طهرانی اعلی الله مقامه نقل می کنند: جناب محترم آقاى حاج سید محمّد مهدى خلخالى- که در عصر روز جمعه، 16 رجب، در مشهد مقدّس به دیدن ما در منزل آمدند- دو حکایت از مرحوم حاج شیخ عبدالحسین امینى، صاحب الغدیر از خود آن مرحوم بلافاصله نقل کردند که هر دوى آنها جالب است.

حاج سعید عاکف محقّق و نویسنده برترین کتب دفاع مقدّس:

هر شهیدی که برایم جذّاب بود یا حال معنوی خاصّی داشت، بالاخره یک جوری در زندگی اش ردّ پای نفس گرم علّامه طهرانی دیده می شود... شهید طهرانی مقدّم که عنوان پدر موشکی ایران را دارد دارای ارتباط‌ هایی با مرحوم علّامه طهرانی بود. (سخنرانی به مناسبت سالگرد شهید چمران، 30 خرداد سال 1398 مشهد مقدّس)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: "طیّب" دوران سلوکش را در زندان گذراند. سیره علامه اینگونه بود که: بیشتر اوقات که به حرم

روز یازدهم آبان، سالروز شهادت مرحوم طیّب حاج رضایی از کسانی است که بر اساس یک امتحان الهی و بدنبال آن جذبات خاصّه پروردگار و دستگیری اولیای الهی، مراتب سیر و سلوک الی الله را در زندان بر اثر شکنجه های عدیده و سخت طی کرد و بعد از گذشت از عوالم نفس به مقام فنای فی الله رسید و از مکاشفه ای از حضرت علامه طهرانی ، بدست می آید که تحقق این امر بدست مبارک ایشان بوده است.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف از مرحوم آقا سید رضا بهاء الدینی رحمة الله علیه به نیکی یاد می کردند و ایشان را در زمانی که در قید حیات بودند از زمره أعلام امّت شیعه می دانستند و می فرمودند: 

یکی از اموری که نمی توان از تاثیر بسیار زیاد آن در نفس چشم پوشی نمود، خوردنی ها و آشامیدنی هاست که در آیات و روایات ما و کلمات اولیای الهی به آن تاکید بسزائی شده است؛ در مقاله پیش روی به مساله تغذیه و تاثیر آن در سیر و سلوک الی الله بر اساس رهنمودها و سیرۀ حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه پرداخته شده است

مرحوم حاج سراج انصارى، که سالیانى از محضر مرحوم شهرستانى فیض‏ برده بود، نقل کرده ‏است: «یکى از سال‏ ها، رودخانه دجله طغیان کرد و سیلاب قسمتى از ساختمان‏ هاى کنار سدّ دجله را خراب کرد و تلفات جانى و مالى بسیارى به بار آورد. در همان ایّام، روزى در محضر مرحوم شهرستانى از طغیان دجله و جریان آب و تلفات آن سخن به میان آمد. یک نفر در آن میان گفت: آرى، تمام اینها از گناه و معصیت و نکبت اعمال ما سرچشمه گرفته است. مرحوم شهرستانى گفت:

در وقتی که شخصی به نام بنی صدر از قبل از انقلاب مورد توجه رهبران انقلاب بود و زوایای مرموز شخصیت واقعی وی بر همگان مخفی مانده بود تا جاییکه بعد از انقلاب به پست های مهم دست یافت و بر  مسند ریاست جمهوری تکیه زد، تنها یک مرد بود که بر اساس ربط با عالم سرّ بر باطن خبیث او اشراف داشت! فرزند دوم علامه طهرانی و مولّف کتاب اسرار ملکوت می نویسد:

علامه طهرانی اعلی الله مقامه از مرحوم آیت الله حسن زاده آملی رضوان الله تعالی علیه بسیار تمجید و تجلیل میکرد و به فرزندانشان در وقت تحصیل در قم، توصیه کرده بودند حتما در درس اخلاق آیت الله حسن زاده آملی شرکت کنید؛ در علم معقول فقط درس ایشان را تایید میکردند. آیت الله حسن زاده هم متقابلا ارادت خاصی به مرحوم علامه طهرانی داشتند و تعابیر بسیار بلندی درباره ایشان به کار میبردند؛

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: علّامه حاج سید مرتضى‏ عسگرى‏، سبط و نوه دخترى مرحوم محدّث عظیم آیة الله میرزا محمد طهرانى شریف عسگرى است و مرحوم آقاى میرزا محمّد- قدس الله نفسه- دائى پدر حقیر که نامشان سیّد محمد صادق بوده است، بوده اند. (امام شناسى، ج‏13، پاورقی ص: 171) اما متن نامه بدین شرح است:

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه: باید نزد بهترین و متخصّص‏ترین فرد در هر رشته رجوع نمود و خود نیز جهت رعایت و پیگیرى درمان به معروف‏ترین و حاذق‏ترین اطبّاء موجود مراجعه مینمودند و در عین حال از مراجعه به اطبّاء در بلاد کفر و اجانب خصوصاً طبقه علماء و مبلّغین شریعت به شدّت و حدّت نهى و تحذیر مینمودند و می‏فرمودند:

عارف کامل علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: محمّد بن إبراهیم صدر الدّین شیرازى مشهور به ملّا صدرا و صدر المتألّهین، بزرگترین فیلسوف عارف متشرّع، عالم ‏ترین حکماى اسلام و با فضیلت ‏ترین آنهاست. هر کس پس از او آمده است او را امام در حکمت اخذ نموده و از او پیروى کرده است. وفاتش در سنه 1050 بوده است. الله شناسى، ج‏3، ص: 190(تعلیقه) علامه طهرانی در کتاب الله شناسى، ج ‏3، ص: 284 از جناب ملا صدرا را به (یگانه منجى دین و علم و حقیقت را از گرداب مهلک ضلالت هاى وارده در شریعت‏) تعبیر می فرمایند. *اول خرداد روز بزرگداشت جناب صدر المتألّهین است

۲۹ رجب سالروز ارتحال مرجع عالیقدر مرحوم آیت الله حاج سید محمد هادی میلانی اعلی الله مقامه الشریف است؛ مرجعی که بزرگان از اولیای الهی ایشان را به احلاص و  بی هوا بودن می ستودند؛ بدین مناسبت حکایت ملاقات ایشان با مرحوم آقای حداد رضوان الله علیه تقدیم می گردد.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: جناب آقاى شیخ فضل الله محلّاتى* که از ساعیان در این راه (راه تحقق اهداف حقیقی انقلاب اسلامی) بود و به ما نیز بسیار علاقمند بود، در زمره سى نفرى که از وکلاى مجلس به اهواز مى‏رفتند با توطئه منافقین، عراقى‏ ها هواپیمایشان را در قُرب اهواز ساقط نمودند و همگى به شهادت رسیدند. رحمة الله علیهم جمیعاً. (وظیفه فرد مسلمان در احیاى حکومت اسلام، ص: 69)

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: یکى (از رفقا و افراد خوب ما) مرحوم آیة الله شهید حاج سید عبد الحسین دستغیب‏ بود که چه شبها و روزها با هم داشتیم و چقدر پاک طینت و مجاهدى استوار بود. رحمة الله علیه رحمةً واسعة (وظیفه فرد مسلمان در احیاى حکومت اسلام، ص: 51)

با عرض سلام و احترام خدمت شما کارشناسان محترم .  ان شاءالله امسال بنده قصد دارم که در کنکور دکتری شرکت کنم و ادامه تحصیل بدهم ؛ ولی از این بابت بسیار می‌ترسم که اگر در این مقطع پذیرفته شوم و مشغول و درگیر دروس و مباحث این مقطع بشوم ، نکند خدایی نکرده، آن حس خداجویی و در واقع آن میل و شوق و توفیق در عبادات از بنده سلب شود. چرا که اولا رشته بنده رشته ای غیر دینی است(ریاضی محض، گرایش هندسه)

مساله اختلاط پسران و دختران در دانشگاه از دیدگاه روانشناسی و اجتماعی از سابق به عنوان یک معظل مطرح بوده است که اگر از ابتدا با نگاهی منطقی و دلسوزانه و خالی از اهواء به آن نظر می شد به چنین بن بست شوم و خطرناکی تبدیل نمی شد. جامعیت مکتب تربیتی عارف کبیر مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه این مساله را به خوبی تحلیل کرده است که در مقاله حاضر به آن پرداخته می شود.

حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی:

خدای مهربان می فرماید: زمین پر از نشانه هایی برای اندیشمندان است (ذاریات/۲۰) تقسیم علم به دینی و غیر دینی با نگاه حوزوی و دانشگاهی، شرقی یا غربی غلط است!

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه در جواب یکی از مخدّرات از شاگردان خود (صبیه بزرگ شهید آیت الله مطهری) که از ایشان درباره رفتن دختران و زنان به دانشگاه سوال کرده بود، فرموده بودند: (به علت رعایت نشدن موازین اسلامی و حدود الهی که مهمترینش اختلاط دختر و پسر است) به دانشگاه نروند اگر از حالا (حدود سال 1360 شمسی) برای اصلاح دانشگاه ها شروع به کار کنند و خیلی خوب کار شود، بیست سال دیگر دانشگاه های ما اسلامی می شود ولی الآن صلاح نیست.

حجّة ‌الاسلام شیخ آصفی از حجّة ‌الاسلام شیخ محمد نوری که در کتابخانه نجف اشرف ملازم علّامه امینی بود، نقل میکند: علامه امینی میفرمود: یک شب جمعه زائر حرم حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام شدم، مشغول زیارت و دعا بودم و از خدا می ‌خواستم بخاطر حضرت علی علیه السّلام 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حقّاً اگر ما به چنین مردى (حضرت علامه طباطبایی اعلی الله مقامه الشریف) برخورد نکرده بودیم، خَسِرَ الدُّنیا و الآخِرَة، دستمان از همه چیز خالى بود؛ فَلِلَّهِ الْحَمْدُ وَ لَهُ الْمِنَّة. (مهرتابان ص 17)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: همۀ دولت های‌ استعمارگر و مخصوصاً آمریکا که‌ اینک دهان‌ بازکرده‌ و با اشتهای‌ شدیدی‌ برای‌ بلعیدن‌ مسلمین‌ خود را آماده‌ کرده‌ است‌، مُفسد و فتنه ‌جو و شیطانند. (نور ملکوت قرآن، ج‏3، ص: 145)

[آیةالله آقا سیّد رضى شیرازى می فرمودند‏]:" حدود سى سال پیش، به مناسبت فوت مرحوم آقا میرزا عبدالهادى شیرازى به عتبات مشرّف شدم. خدمت آیةالله خویى‏ رسیدم. در این‏باره با ایشان صحبت مفصّلى کردم. از جمله: از ایشان سؤال کردم: فایده حوزه چیست؟

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: این زائرانی که در حرم مطهّر امام رضا علیه السلام به لقاء خداوند پیوستند اینها در حکم شهیدند و این اتّفاق گرچه به تقدیر الهی و به دست برخی از اشقیاء بود، ولی این یک روی سکّه است؛ روی دیگر سکّه آنست که ایشان به خداوند لبّیک گفته بودند و خداوند هم لبّیک ایشان را اجابت فرمود...

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: تشکیل حکومت اسلامى از اوجب واجبات و از أهمّ فرائض است. ما در زمان طاغوت هر چه داشتیم بر اساس (کفر) داشتیم، پرچم کفر بالاى سر ما بود... ولیکن للّه الحمد و له الشّکر در تاریخ بهمن ماه ۱۳۵۷ هجریّه شمسیّه با قیام و اقدام ملّت مبارز و سخت کوش و مسلمان ایران، آن بساط استعمار برچیده شد و بعد از تحمّل رنج ها و کشته شدن صدها هزار فرد نتیجه مطلوب بحول الله و قوّته حاصل است. بر عهده مردم مسلمان ایران است که پیوسته سجده شکر بجاى آورند، و دست از انتقاد و هرزه گوئى بردارند. نقاط مثبت حکومت را تقویت کنند؛ و نقاط منفى آنرا ترمیم، و در صدد اصلاح برآیند

آیت الله سید احمد نجفی:

چندین سال پیش خدمت رهبر معظم انقلاب تسبیح تربتی را هدیه دادم. ایشان فرمودند: چه وقت مناسبی آوردید! تسبیحی را که آقا سید محمد حسین طهرانی (علامه طهرانی) به من هدیه داده بودند تا در مشکلات مملکت با این تسبیح به سجاده پناه ببرم. آنقدر با آن ذکر گفتم که اخیراً سائیده شده و دانه هایش از بین رفته بود.

پیامبر صلی الله علیه و آله تا جایی که حدود الهی خدشه دار نمی شد احساسات افراد را بر اساس صفای باطنشان مورد توجه قرار می دادند و آن را بر مناسبات ظاهری ترجیح می دادند و بر آن اساس دل ها را مجذوب خود می نمودند در روایتی می خوانیم:

عارف کامل علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: 

آیة الله حاج آقا حسین قمّى طباطبائى، در وقت کشف حجاب در مشهد مقدّس بود. براى ملاقات پهلوى به طهران آمد. پهلوى اجازه ملاقات نداد، و او را در باغ سراج در حضرت عبد العظیم محصور و ممنوع الملاقات نمود و سپس به عتبات عالیات تبعید کرد. مرحوم استاد، آیة الله حاج شیخ مرتضى حائرى أعلى الله مقامه میفرمود: از آیة الله قمّى بعداً پرسیدند: شما از ملاقات با پهلوى 

حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه یکی از اصول بنیادین صلاح و فساد جامعه را مساله غیرت مردان و حجاب زنان می دانند که با حفظ آن سلامت و صلابت جامعه پابرجا خواهد بود و با سست شدن آن مخالفین و دشمنان اسلام به مقاصد پلید خود می رسند ایشان حجاب را صرفا یک پدیده اجتماعی نمی دانند بلکه آن را از اموری حیاتی در سلامت روحی و معنوی یک جامعه می دانستند

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در حکومت اسلامی باید حجاب را یک حجاب صحیح استاندارد کنند یعنى زنها داراى پوشش صحیح باشند؛ و بتوانند در عین پوشش دنبال کار بروند. بچّه بغل کنند، خرید کنند سوار اتوبوس شوند و چادر از سرشان نیفتد، بدن معلوم نباشد. لباسى با آستین بلند همراه شلوارى بلند و گشاد و داراى

عارف بی نظیر حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه قائل بودند که عناوین و القاب حوزوی مانند "سید" و "شیخ" از مزایاى اسلام و القاب خاصه و مُعرِّف مکتب و آئین است و با مشکلات شهداء و علماى اسلام و شیعه در طول چهارده قرن به دست آمده و حیف است آنها را به رایگان زود از دست بدهیم

حجّة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی:

از جمله کسانی که در نقل تاریخ مورد اعتماد بزرگان بودند، مرحوم آقای حسین مکی بود؛ که باید ایشان را از بهترین سیاست نگاران و مورّخان معاصر به حساب آورد؛ استاد ما مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه به نوشتجات ایشان بیش از دیگران اعتماد می کردند و غالبا

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: ... من حیث المجموع این نوشتجات ما (پیش نویس قانون اساسی برای تصویب) در مجلس خبرگان خیلى کار کرد، به طورى که مى ‏توان گفت: (علاوه بر تثبیت عنوان ولایت فقیه برای رهبری که هیچ اثری از آن نبود) تقریباً پنجاه درصد آن پیش نویس قانون اساسى (مطرح) را تغییر داد! یعنى اگر کسى الآن آن پیش نویس قانون اساسى را که در روزنامه ‏هاى آن وقت چاپ شده بود مطالعه کند، مى‏ بیند که پنجاه درصد زاویه پیدا کرده است. (وظیفه فرد مسلمان در احیاى حکومت اسلام، ص: 88)

در اینکه آیا برای زنان حتی زنان مجتهده جایز است که به مجلس شورای اسلامی راه پیدا کنند و به عنوان نماینده در تقنین قانون نقش داشته و صاحب رای باشند یا جایز نیست امری است که اولا: به تعریفی جامع و دقیق از ماهیت مجلس شوری و جایگاه نمایندگان حاضر در آن، ثانیا: به جایگاه زنان و جواز تصدی ایشان در منصب قضاء و حکومت، باز می گردد. این مقاله در دو شماره به صورت تفصیل و تخصّصی به قلم حجة الاسلام استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی به این مطلب پرداخته است

در اینکه آیا برای زنان حتی زنان مجتهده جایز است که به مجلس شورای اسلامی راه پیدا کنند و به عنوان نماینده در تقنین قانون نقش داشته و صاحب رای باشند یا جایز نیست امری است که اولا: به تعریفی جامع و دقیق از ماهیت مجلس شوری و جایگاه نمایندگان حاضر در آن، ثانیا: به جایگاه زنان و جواز تصدی ایشان در منصب قضاء و حکومت، باز می گردد. این مقاله در دو شماره به صورت تفصیل و تخصّصی به قلم حجة الاسلام استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی به این مطلب پرداخته است

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی برای تنظیم و تدوین قانون اساسی کشور دست هایی در کار بود که نگذارند قانون اساسی به قانون اسلامی تبدیل شود وقتی مرحوم علامه این وضع تاسف بار را دیدند احساس تکلیف کرده نامه ای را به عنوان پیش نویس قانون اساسی بر اساس مبانی شرع نوشتند که اگر به طور جدی مورد توجه قرار می گرفت شاهد بسیاری از نابسامانی ها نبودیم حقیقتی که بسیاری از سیاسیون الآن بدان معترفند به مناسبت روز مجلس متن این نامه تقدیم می گردد.

قال الله تعالی: ...  وَ جَعَلَ کَلِمَةَ الَّذِینَ کَفَرُواْ السُّفْلَى وَ کَلِمَةُ اللّهِ هِیَ الْعُلْیَا وَ اللّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ ﴿توبه/40﴾ طبق صریح این آیه کریمه، در منطق حقّ و واقعیّت و فرهنگ اسلامى، ابر قدرت‏ فقط و فقط عبارتست از حقیقت توحید و اسلام!، و در مقابل، اهل کفر و سران آنها همچون آمریکا و انگلیس و اسرائیل زبون و ضعیف و پایین دست هستند؛ بله آنها ابر شیطانند. چنانچه امیرمومنان علیه السلام هم فرمود: کَلِمَةُ اللَّهِ هِىَ‏ الْعُلْیا وَ کَلِمَةُ الظّالِمینَ هىَ السُّفْلَى‏... (نهج البلاغه، حکمت 373)

قال الله تعالی: وَاذْکُرْ عِبَادَنَا إبْرَاهِیمَ وَإِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ أُوْلِی الْأَیْدِی وَالْأَبْصَارِ ﴿ص/45)

(و ای پیامبر، بندگان ما ابراهیم و اسحاق و یعقوب را یاد کن که داراى دستان و چشم ها بودند)

از خصوصیات انبیا و اولیا این است که صاحب دست و چشم هستند!! خب این آیه چه چیزی را می خواهد بیان کند؟ مسلّم است که اکثر انسان ها دست و چشم دارند! معلوم میشود

یکی از موضوعاتی که امروزه مورد چالش است و تا حدودی رنگ اعتقادی به خود گرفته، ساخت مساجد با چندین مِناره است. سوال اینجاست که آیا وجود مناره یا همان گلدسته برای مساجد لازم است و اگر هست به چه صورت و چه تعداد؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ داده شده است.

مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه در دست نوشته های خود آورده اند: جناب محترم آقاى سیّد احمد رضوى- دام عزّه- نقل کردند که مرحوم آیة الله آخوند ملّا على‏ همدانى رحمة الله علیه مى ‏گفته است: ما همیشه مرحوم آیة الحق، آیة الله علّامه طباطبائى رضوان الله علیه را به حال سکوت مى‏ دیدیم که پیوسته تراوشى ندارد و منقبض است و أبداً ظهور و بروز نمى ‏کند، تا آنکه شبى در خارج از شهر مشهد مقدّس

26 تیر سالروز تأسیس نهاد شورای نگهبان است، نهادی که وظیفۀ نظارتی بر تصویب قوانین اسلامی مجلس شورا را عهده دار است؛ مرحوم عارف کامل حضرت علاّمه طهرانی قدّس الله نفسَه در تأالیفات نفیس و جامع خود به مسئولیّت خطیر و صلاحیّت این نهاد و چارچوب وظایف آن اشاره کردند که بسیار حائز دقّت و اهمیّت است

مرحوم حداد اعلی الله مقامه الشریف می فرمودند: من تا به حال از آقا شیخ هادى شیخ زین العابدین‏ (مرندی) تقلید می کردم، و از این به بعد از او (سیّدالطّائفتین علّامه آقای حاج سیّد محمّدحسین حسینی طهرانی) تقلید می کنم! در ادامه حکایاتی از شدت زهد و ورع مرحوم آقا شیخ زین العابدین مرندی به نقل از مرحوم علّامه طهرانی ذکر می گردد

این درست نیست که بگوییم: در اسلام براى رفع احتیاجات حکومت، ممکن نیست مالیات وضع نمود، و یا بگوییم: تنها زکات براى این منظور وضع شده است. زکات تنها یکى از سرمایه‏ هاى امنیّت اجتماعى است که از ثروتمندان گرفته مى ‏شود تا به فقرا و مستحقّین برسد؛

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

دکتر محمّد معین‏ نیز تا زمانى که تحت نظر و نفوذ وى (إبراهیم پورداود*) بود... صریحاً از زردشتی ‏گرى حمایت مى‏ کرد. ولى از وقتى که در مجالس و محافل استاد معظّم آیة الله علّامه طباطبائى قدّس الله سرّه الزّکیّة براى ترجمه و وساطت‏ ردّ و بدل کردن مباحثات ایشان

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه  می فرمودند: مرحوم شهید آیت الله حاج شیخ محمّد صدوقی

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حضرت آیة الله حاج سیّد احمد فَهرى زنجانى* دامت برکاته ... که از شاگردان اخیر مرحوم قاضى، و از ارادتمندان مرحوم حاج شیخ محمّد جواد انصارى همدانى است. مردى است فاضل و عالم و خوش فهم، و در ترویج دین کوشا و ساعى. در مراجعت از نجف مدّتى در باختران در مسجد جامع مشغول تدریس و اقامه جماعت و تبلیغ بود؛ سپس در طهران، و پس از آن در زمان انقلاب اسلامى ایران از طرف رهبر کبیر فقید به شام عازم