گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

اول ربیع الاول مصادف است با هجرت نبی اسلام صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه و همزمان است با واقعه بسیار مهم لیلة المبیت واقعه ای که خداوند به سبب آن به وجود امیر مومنان علیه السلام بر تمامی ملائکه فخر فروخت.

وفات پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، بزرگترین مصیبت تاریخ عالم است! لذا ایجاب می نماید حوادث حول آن مورد توجه قرار گیرد؛ آنچه پیش روی شماست درباره ساعات آخر حیات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این دنیای فانی بر اساس مدارک اهل تسنن می باشد که تقدیم می گردد

حجة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی:

واقعه مباهله اگر والاتر از غدیر نباشد کمتر نیست! و این معنا را میتوان از نماز وارده در این روز که طبق همان نماز روز غدیر است به دست آورد.

فضائل امیر مومنان علیه السلام از شمار بیرون است؛ یکی از مهمترین آن واقعۀ "ردّ الشّمس" است تا جایی که بزرگان اهل تسنن داستان ردّ الشّمس را براى أمیر المؤمنین ذکر کرده ‏اند، پانزدهم ماه شوّال المکرّم بر اساس برخی روایات روز وقوع رد الشمس است که آنرا بر اساس نقل علامه طهرانی رحمة الله علیه در کتاب امام شناسی نقل می کنیم

«ابن ابى الحدید» که از بزرگترین علمای اهل سنت است در شرح «نهج البلاغه» خود نقل مى کند که در روایتى آمده است: آن سالى که على (علیه السلام) در آن تولّد یافت همان سالى است که مقدمات رسالت پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) در آن سال شروع شد، صداى زمزمه (توحید را از) سنگها و درختان مى شنید،

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: همه می گویند که امیرالمؤمنین علیه السلام اوّل‏ مظلوم‏ عالم است، ولى به نظر من پیامبر صلی الله علیه و آله از أمیرالمؤمنین هم مظلومتر بود.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: «جماعتى بر حضرت رضا علیه السّلام وارد شدند و گفتند: ما شیعیان على هستیم، حضرت چند روز آنها را نپذیرفتند و اجازه ورود ندادند، و سپس داخل شدند. حضرت فرمود: واى بر شما، شیعیان امیرالمؤمنین علیه السّلام حسن و حسین و سلمان و ابوذر و مقداد و عمّار و محمّد بن ابى بکر (فرزند خلیفه اوّل اهل سنّت که بارها می گفت" به من بگویید محمد بن علی) هستند که ابداً مخالفت اوامر آن حضرت را ننموده ‏اند» (امام شناسى، ج‏3، ص: 94)

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْمَعْ دُعَائِی إِذَا دَعَوْتُکَ وَ اسْمَعْ نِدَائِی إِذَا نَادَیْتُکَ وَ أَقْبِلْ عَلَیَّ إِذَا نَاجَیْتُکَ فَقَدْ هَرَبْتُ إِلَیْکَ وَ وَقَفْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ مُسْتَکِینا لَکَ مُتَضَرِّعا إِلَیْکَ رَاجِیا لِمَا لَدَیْکَ ثَوَابِی 

یکی از بهترین و نغزترین و عرفانی ترین دعاها که مشتمل بر مضامینی بس عالی و مفاهیمی توحیدی است، همین مناجات امیر المومنین علی علیه السلام به روایت "ابن خالویه" در ماه مُعظّم شعبان است که سیره اهل بیت علیهم السلام بر قرائت آن در ماه شعبان بوده است و اولیای الهی از جمله سیدنا الاستاد حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف بر قرآئت آن و تامل در مضامین و معانی راقیه آن توصیه می کردند.

روز "بیست و پنجم" ماه ذی الحجه از روزهای پر از برکت و نورانی از این ماه توحیدی و ولائی است، روز نزول «سوره مبارکه هل أتی» است؛ سوره ای که دربردارنده فضیلتی بس شگفت برای امیرمومنان و حضرت فاطمه و امام حسن و امام حسین علیهم السلام و خانم فضّه خادم آنان است؛ ما در اینجا خلاصه ای از این حکایت را از کتاب شریف مطلع الانوار نقل می کنیم

در روایاتی از طریق شیعه و عامه نقل است که امیر مومنان علی علیه السلام میزان سنجش اعمال است، حال این سوال مطرح است که میزان بودن حضرت به چه معناست؟ حضرت عارف کبیر علامۀ بی نظیر آقا حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی اعلی الله مقامه الشریف در یکی از سخنرانی های خود به این مهم پاسخی جامع بیان فرمودند که عین عبارات آن تقدیم می گردد

بطور یقین مى‏توان گفت که ولایت أمیر المؤمنین علیه السلام از روز اول با شهادت به لا الهَ الَّا اللهُ وَ مُحَمَّدٌ رَسولُ اللهِ شروع شده و عَلِىٌ وَلىُّ الله جمله متصله و غیر قابل انفکاک با آنها بوده است که حضرت علامه طهرانی قدس الله نفسه الزکیه آن را تبیین می نمایند

امیر مومنان علی علیه السلام درباره قرآن می فرمایند: استشفوه من أدوائکم، و استعینوا به على لأوائکم فان فیه شفاء من أکبر الداء و هو الکفر و النفاق و الغى و الضلال. براى دردهایتان از قرآن شفا طلب کنید و براى مشکلاتتان از آن کمک بگیرید؛ زیرا در قرآن شفاى بزرگ ترین دردهاست، درد کفر، نفاق و گمراهى. (نهج البلاغه خطبه 175)

مرحوم آیت الله احمدی میانجی رحمة الله علیه، از کتاب مروج الذهب مسعودی نقل می‌کند: امیرمومنان علی علیه السلام در جنگ بودند، تشنه شدند. به دامادشان جناب عبدالله بن جعفر همسر زینب کبری سلام الله علیها فرمود: برای من آب بیاور تشنه هستم، این در حالی بود که حضرت خون از بدن مبارکشان رفته بود و اگر پیراهن از تن درمی‌آوردند یکجای سالم در بدن حضرت نبود. عرض کرد: آب نیست.

برای محبت به مولایمان امیر المومنین علی علیه السلام انوار و آثاری در دنیا و آخرت است که هر فرد به اندازه جایی که برای این محبت در قلب خود باز کرده باشد از آن برخوردار است. مقاله پیش روی به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی بر اساس روایات و حکایاتی ارزنده به این موضوع اختصاص دارد

عارف کامل حضرت علامه آیت الله حاج سید محمد حسین طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: گرچه از نعمت هاى الهیّه از بدو عمر تا خاتمه آن سرشار و از هر گونه،‏ غرق‏ در بحارش‏ بوده ‏ایم، ولى اینک آن نتیجه و شالوده و جوهره آن که براى ما باقى است و بدان خوشنودیم و دلشاد و مسرور و با ابتهاج، فقط و فقط محبّت این سرور و آقاست. (امام شناسى، ج‏18، ص: 463)

با قلبى خرم و دلى شاد تبریکات صمیمانه خود را بپاس بزرگ موهبت الهى: تبلیغ رسول اکرم‏ مقام خلافت و ولایت امیرالمؤمنین على بن ابیطالب علیه السلام را در غدیرخم بعموم مسلمین‏ جهان ابراز مى داریم، و از خداى منان ظهور فرزند برومندش حضرت قائم آل محمد را تمٌنا مى نمائیم.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: ما که مى‏ گوئیم على، باید این ترازوى خود را نزدیک کنیم به آن ترازو، این شاهین سنجش اعمال خود را منطبق بر آن شاهین کنیم، اگر توانستید شاهین روى شاهین قرار بگیرد که به! به! ما فانى در ذات خدا شدیم و به حقیقت مقام ولایت اعتراف کردیم، و اگرنه هر چه نزدیکتر بهتر.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: تسلیم و اطاعت در مقابل أمیرالمؤمنین صید خداست؛ خدا را مى‏ خواهید صید کنید، (دیگر چه تعبیر کنیم؟ چقدر تعبیر را پائین‏ تر بیاوریم؟ چه قِسم تعبیر کنیم؟) اگر خدا را مى ‏خواهید صید کنید (خدا که صید نمى‏ شود) اگر مى ‏خواهید صیدش کنید أمیرالمؤمنین را بشناسید، تسلیم او شوید. 

بسم الله الرحمن الرحیم چرا در قرآن نام حضرت على علیه السلام به صراحت به عنوان امام و وصیّ پیامبر اکرم برده نشده است؟

پاسخ از حجة الاسلام حاج شیخ محمدشاهرخ همدانی

در روایت داریم شخصی (خلیفه دوم) از پیامبر صلی الله علیه و آله درباره خصوصیات اصحابشان سوال کرد، حضرت مطالبی را درباره هر یک از ایشان بیان کردند بعد از اتمام (ظاهرا با خوشحالی) گفت: یا رسول الله از "علی" چیزی نگفتید: رسول خدا فرمودند: تو درباره اصحابم سوال کردی درباره خودم که سوال نکردی علی که خود من است جان من است.

وَ سُئِلَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ فَذَکَرَ فِیهِ فَقَالَ لَهُ قَائِلٌ فَعَلِیٌّ فَقَالَ إِنَّمَا سَأَلْتَنِی عَنِ النَّاسِ وَ لَمْ تَسْأَلْنِی عَنْ نَفْسِی‌ (مناقب ج 2 ص 217)

قال الله تعالی: ذلِکَ بِأَنَّ اللّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّ ما یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ الْباطِلُ وَ أَنَّ اللّهَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبیرُ (حج/62)

﴿ذلِکَ بِأَنَّ اللّهَ هُوَ الْحَقُّ﴾، این کلام دارای حصر است؛ یعنی حقّ منحصراً برای خداست، غیر خدا چیزی حقّ نیست اما نه اینکه چیزی هست و حقّ نیست بلکه اصلا چیزی نیست که بخواهد حقّ باشد یا باطل. پس خدا حقّی است که مقابل ندارد، مقابل خدا یک چیزی نیست که باطل باشد، بلکه مقابلش عدم محض است، عدم محض هم که لاشیء است.

عارف کامل مرحوم حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: آن قدر در فضائل جدّم (امیر المومنین علیه السلام) نوشته ‌ام که شبها از درد نوک انگشتان خوابم نمى ‌برد.

قال الله تعالی: ذلِکَ بِأَنَّ اللّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّ ما یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ الْباطِلُ وَ أَنَّ اللّهَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبیرُ (حج/62)

﴿ذلِکَ بِأَنَّ اللّهَ هُوَ الْحَقُّ﴾، این کلام دارای حصر است؛ یعنی حقّ منحصراً برای خداست، غیر خدا چیزی حقّ نیست اما نه اینکه چیزی هست و حقّ نیست بلکه اصلا چیزی نیست که بخواهد حقّ باشد یا باطل. پس خدا حقّی است که مقابل ندارد،

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روز جنگ خندق (احزاب) درباره‏ أمیرالمؤمنین علیه‏ السّلام فرمودند: «شمشیر على در روز خندق از عبادت جنّ و انس تا روز قیامت بالاتر است.» تفسیرهای گوناگونی برای این عبارت پیامبر شده است، که در این میان دیدگاه توحیدی و عرفانی حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه بسیار آسمانی و پرمحتواست

امیر مومنان علیه السّلام می فرمایند: با گروهی که بر مدار حقیقتند همراه باشید! زیرا دست خدا با جمع شوندگان بر حق و حقیقت است و از تنهایی و تکروی و خودمحوری حذر کنید، زیرا کسانى که از جماعت حق کناره گیری مى کنند طعمه شیطان می شوند همانطور که وقتی گوسفندی از گله اش جدا افتاد خوراک گرگ می گردد.!

وَ الْزَمُوا السَّوَادَ الاَعْظَم فَإِنَّ یَدَ اللهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ، وَ إِیَّاکُمْ وَ الْفُرْقَةَ، فَإِنَّ الشَّاذَّ مِنَ النَّاسِ لِلشَّیْطَانِ، کَمَا أَنَّ الشَّاذَّةَ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ. (نهج البلاغه)

در کتاب بی بدیل نهج البلاغه در نامه شماره 47 اجمالى از آخرین وصیت نامه علی علیه السلام آمده است و خلاصه‌‏اى از آن در کتاب کشف‌الغمه نقل شده و بعضی از آن در ضمن روایات دیگر آمده که همه آنها را مرحوم علامه مجلسى رضوان الله تعالی علیه در کتاب بحارالانوار نقل کرده و ما آن را بر اساس روایت ابوالفرج که نسبتاً جامع ‌تر از دیگران است، نقل مى‌کنیم.