گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

مقالۀ پیش روی حاصل یک دوره کارگاه تخصّصی برای مدیران تربیت بدنی سراسر کشور است که توسط استاد شاهرخ همدانی در شهر تبریز در سال 1432 قمری برگزار شده است که متن آن به مناسبت هفدهم شوّال المکرم روز پیروزی مسلمانان در جنگ خندق بدست امیر مومنان علی علیه السلام و  روز پهلوانی تقدیم می گردد

عارف کامل مرحوم علاّمه طهرانی رحمة الله علیه فرمودند: حفظ سلامتى بدن واجب است باید سلامتى خود را حفظ کرده و نسبت به تغذیه کوتاهى نکنید.

یکی از وظایفی که حکومت اسلام و در راس آن ولایت فقیه هنگام تشکیل حکومت اسلامی بر عهده دارد و باید آن را مدام رصد نماید مراقبت و مواظبت بر کیفیت زندگی افراد تحت حکومت و برخورداری آنان از تغذیه سالم و اسلامی و در مقابل پرهیز جامعه از اسراف و تبذیر و زندگی اشرافی و تغذیه ناسالم است؛ در این مقاله پربار به نظرات مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه در اینباره پرداخته شده است

امام صادق علیه السلام می فرمایند:

وقتی می خواهید چیزی بخرید، خوبش را بخرید (هم از جهت حلال و حرام و هم از جهت مرغوبیت) چرا که برای هر یک از خرید خوب و بد دو تا دعا وجود دارد! به کسی که کالای خوب می خرد (از ناحیه ملائکه) گفته می شود: هم در چیزی که خریدی هم در فروشنده آن برکت باد و به کسی که کالای نامرغوب می خرد گفته می شود در چیزی که خریدی و از کسی که خریدی برکت مباد.

کلمات عرفاى بالله داراى رموز و اشارات و کنایاتى است که فهم آنها اختصاص به خود آنها و همطرازانشان دارد. علامه طهرانی رحمة الله علیه قائل بودند: عرفان حافظ مُخّ اسلام و تشیّع است و بر این مدّعی شعری را از حافظ درباره امام زمان علیه السلام آورده و تفسیر می کنند

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه: این اشعار حافظ در لزوم اطاعت از استاد روحانى است که چه خوب سروده است: ‏

کمال صدق و محبّت ببین نه نقص گناه      که هر که بى هنر افتد نظر به عیب کند

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: به عقیده حقیر اشعار ابن فارض (ابن فارض در عرب در حکم حافظ در میان ایرانیان است) از خواجه حافظ قوى‏ تر است؛ امّا اشعار خواجه از أشعار ابن فارض لطیف‏ تر مى‏ باشد. امّا در سیر و سلوک و بدایت و نهایت هر دو به درجه أعلاى از عرفان رسیده ‏اند و أسفار أربعه را تمام نموده‏ اند.

بیستم مهر، روز بزرگداشت عارف و شاعر بی نظیر جناب حافظ شیرازی لسان الغیب است؛ فردی که هر اهل دلی با او و غزل های عارفانه اش اُنسی بی شمار دارد؛ در آنچه به دنبال می آید عشق و علاقۀ وافر مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه به جناب خواجه شیراز از نظر می گذرد.

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: برای تفأّل به دیوان خواجه ابتداء فاتحه و صلواتی نثار روح خواجه کنید و بعد تفأّل بزنید. غزلی که قسمتی از آن در اوّل صفحه آمده جواب است ولی غزل بعد هم باید خوانده شود که شاهد و مؤیّد برای غزل اوّل است؛

مفسّر عظیم الشأن قرآن حضرت علامه طباطبایی رضوان الله علیه: گفتار خواجه بر طبق حال است ای کاش کسی میتوانست غزلیات او را بر طبق حالات سلوکی تنظیم کند؛ چه کسی میتواند غزلیات حافظ را شرح کند؟ یا بعبارتی تنها کسی میتواند شعر حافظ را بفهمد که خود به درجات حافظ رسیده باشد. هیچگاه علامه طباطبایی کسی را در کمال شعر و عرفان هم ردیف حافظ نمیدانست.

از برجسته ترین شاعران نامی ایران و جهان جناب خواجه شمس‌الدین محمد بن بهاءالدّین شیرازی ملقب به حافظ است که وی را باید از برترین عرفای شیعه به شمار آورد تا جاییکه حضرت علامه طهرانی ره ایشان را شیخ العرفاء و سند الواصلین‏ می نامیدند؛ مقاله پیش روی به مناسبت روز بزرگداشت حضرت حافظ علیه الرحمة تقدیم می گردد.

مقاله حاضر، نقدی بر اندیشه و بینش جناب فردوسی است که هر ساله در چنین ایامی برای وی بزرگداشت می گیرند فارغ از اینکه در مکتب اهل بیت بزرگداشت فقط و فقط اختصاص به معصومین علیهم السلام دارد چرا که مصداق اتم انسان کامل هستند و بزرگداشت آنان اعلان کمال و رشد و سعادت و نجات بشریت است اما انسانی که تمام وجودش پر است از نقص و عیب و کمی و کاستی اگر در مقام بزرگداشت و در نتیجه الگوبرداری قرار گیرد آنچه نصیب دیگران می شود ناقص و معیوب خواهد بود و قرآن این مساله را محکوم می کند

یکی از اموری که نمی توان از تاثیر بسیار زیاد آن در نفس چشم پوشی نمود، خوردنی ها و آشامیدنی هاست که در آیات و روایات ما و کلمات اولیای الهی به آن تاکید بسزائی شده است؛ در مقاله پیش روی به مساله تغذیه و تاثیر آن در سیر و سلوک الی الله بر اساس رهنمودها و سیرۀ حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه پرداخته شده است

مرحوم حاج سراج انصارى، که سالیانى از محضر مرحوم شهرستانى فیض‏ برده بود، نقل کرده ‏است: «یکى از سال‏ ها، رودخانه دجله طغیان کرد و سیلاب قسمتى از ساختمان‏ هاى کنار سدّ دجله را خراب کرد و تلفات جانى و مالى بسیارى به بار آورد. در همان ایّام، روزى در محضر مرحوم شهرستانى از طغیان دجله و جریان آب و تلفات آن سخن به میان آمد. یک نفر در آن میان گفت: آرى، تمام اینها از گناه و معصیت و نکبت اعمال ما سرچشمه گرفته است. مرحوم شهرستانى گفت:

علامه طهرانی اعلی الله مقامه از مرحوم آیت الله حسن زاده آملی رضوان الله تعالی علیه بسیار تمجید و تجلیل میکرد و به فرزندانشان در وقت تحصیل در قم، توصیه کرده بودند حتما در درس اخلاق آیت الله حسن زاده آملی شرکت کنید؛ در علم معقول فقط درس ایشان را تایید میکردند. آیت الله حسن زاده هم متقابلا ارادت خاصی به مرحوم علامه طهرانی داشتند و تعابیر بسیار بلندی درباره ایشان به کار میبردند؛

مرحوم قاضى- رضوان الله علیه- مى ‏فرمود: من هشت بار مثنوى‏ مولانا جلال الدّین رومى- قدّس الله سرّه- را مطالعه نمودم و هر بار مطلبى جدید جداى از مطالب پیشین برایم مکشوف شده است. (رساله اجتهاد و تقلید، ص: 41)

سلام علیکم خدمت شما سوالی درباره جناب مولانا داشتم نظر عرفا و بالاخص علامه طهرانی رحمه الله علیهم اجمعین درباره مولوی چه می باشد؟و آیا جایگاه مولوی و اشعار ایشان مانند جایگاه حافظ می باشد؟ التماس دعا. پاسخ از حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی اعلی الله مقامه می فرمودند: ملّاى رومى یک شیعه محض و خالص بوده است. ما چرا راه دور برویم؟ اینک «مثنوى‏» او در دست است؛ ببینید تا چه سرحدّ مولانا أمیر المؤمنین علیه السّلام را ستوده و از دشمنان آن حضرت مذمّت نموده است. و با اشارات و کنایات، غاصبان خلافت را مذمّت میکند و بعضى جاها با صراحت امّا بعنوان کلّى نه با خصوص لفظ و عبارت، آنان را محکوم می کند و مى ‏کوبد.

پیامبر صلی الله علیه و آله تا جایی که حدود الهی خدشه دار نمی شد احساسات افراد را بر اساس صفای باطنشان مورد توجه قرار می دادند و آن را بر مناسبات ظاهری ترجیح می دادند و بر آن اساس دل ها را مجذوب خود می نمودند در روایتی می خوانیم:

قال الله تعالی: وَاذْکُرْ عِبَادَنَا إبْرَاهِیمَ وَإِسْحَاقَ وَیَعْقُوبَ أُوْلِی الْأَیْدِی وَالْأَبْصَارِ ﴿ص/45)

(و ای پیامبر، بندگان ما ابراهیم و اسحاق و یعقوب را یاد کن که داراى دستان و چشم ها بودند)

از خصوصیات انبیا و اولیا این است که صاحب دست و چشم هستند!! خب این آیه چه چیزی را می خواهد بیان کند؟ مسلّم است که اکثر انسان ها دست و چشم دارند! معلوم میشود