گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه  می فرمودند: مرحوم شهید آیت الله حاج شیخ محمّد صدوقی

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: حضرت آیة الله حاج سیّد احمد فَهرى زنجانى* دامت برکاته ... که از شاگردان اخیر مرحوم قاضى، و از ارادتمندان مرحوم حاج شیخ محمّد جواد انصارى همدانى است. مردى است فاضل و عالم و خوش فهم، و در ترویج دین کوشا و ساعى. در مراجعت از نجف مدّتى در باختران در مسجد جامع مشغول تدریس و اقامه جماعت و تبلیغ بود؛ سپس در طهران، و پس از آن در زمان انقلاب اسلامى ایران از طرف رهبر کبیر فقید به شام عازم

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

و امّا راجع به علم و فقاهت، و تضلّع در علوم رسمى همین بس که: در سنّ حدود چهل سالگى او (مرحوم حاج سید احمد کربلائی استاد عرفان مرحوم قاضی) را نامزد براى مرجعیّت شیعیان نمودند؛ و همه متّفقاً او را به نبوغ علمى و تقواى روحى قبول داشتند؛ ولى معذلک خود او حاضر نشد؛ نه فتوى دهد و نه رساله بنویسد و حتّى از نماز جماعت هم در ملا عام، همچون استاد قاضى و استاد علّامه طباطبائى رضوان الله تعالى علیهم أجمعین خوددارى کرد. (توحید علمى و عینى، ص: 23)

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: روزى مرحوم مطهّرى‏ به حقیر مى ‏گفتند: من و آقا سیّد محمّد حسینى بهشتى در قم در ورطه هلاکت بودیم، برخورد و دستگیرى علّامه طباطبائى ما را از این ورطه نجات داد. (روح مجرّد، ص 160)

عارف کامل و عالم ربّانی حضرت علِامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: اگر انسان به کسی گمان بد بَرَد در مرحله‌ ای قفل شده است و دیگر رشد و تعالی نمی‌ تواند داشته باشد، گویا همانجا از انسانیت بیرون رفته است.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: در حوزه ‏هاى علمیه و آنجاهایى که روحانى تربیت مى‏کنند باید شهریه ‏ها را به طلبه ‏ها خیلى آبرومند بدهند؛ نه اینکه طلبه خودش برود ماهى صدتومان، پنجاه تومان، دنبال این، دنبال آن. باید بیایند به او بدهند، به اندازه کافى به او بدهند، با کمال احترام بدهند، که روح طلبه از اوّل با رشادت بار بیاید، از اوّل عفیف بار بیاید، بزرگ بار بیاید؛ روح تکدّى از اوّل در آنها خمیره نشود. و در حوزه ‏هاى علمیه‏هاى ما نقص بسیار زیاد است، این هم یکى از نواقص است. إن‏شاءالله خداوند همه جهات نقص ما را تبدیل به ترمیم و صحّت کند!

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: (مرحوم حاج سید هاشم حداد رضوان الله علیه در سفر به شهر اصفهان) صبحها پس از اداى نماز صبح در اوّل طلوع فجر صادق در منزل، براى زیارت اهل قبور به قبرستان تخت فولاد مى ‏آمدند، و تمام مدّت بین الطّلوعین را در آنجا بودند؛ و چون قبرستان بسیار وسیع بود، هر روز فقط به ناحیه ‏اى از نواحى آن مى‏ پرداختند. یک روز در اطراف قبر مرحوم میر فندرسکى، و یک‏ روز قبر مرحوم حاج آقا محمّد بیدآبادى، و یک روز قبر مرحوم آخوند کاشى*‏ و مرحوم جهانگیرخان (روح مجرد، متن، ص: 294)

*بیستم شعبان المعظم سالروز رحلت عارف واصل مرحوم آخوند ملا محمد کاشی رحمة الله علیه است.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

اگر انسان گمان برد در مرحله‌ای قفل شده است و دیگر رشد و تعالی نمی‌تواند داشته باشد، گویا همان‌جا از انسانیت بیرون رفته است.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه در پاسخ یکی از فرزندانشان که پرسیده بود حالا که ما در قم برای تحصیل علوم دینیه مشرف هستیم، به نماز جماعت چه کسى برویم؟ فرموده بودند: در مدرسه فیضیه به نماز آقاى اراکى‏ (که پیرمرد نورانی و معمّری هستند) بروید؛ مرحوم آقاى انصارى رحمة الله علیه از آقاى اراکى‏ تعریف مى کردند. 25 جمادی الثانی سالروز رحلت ایشان است

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه می فرمودند: در این زمان ما، از فقهایی ‏که علم حکمت را خوب آموخته ‏اند مرحوم حاج شیخ محمّد حسن‏ آشتیانى‏ و فرزندش مرحوم حاج میرزا احمد آشتیانى است؛ (مطلع الانوار ج 5 ص 32)

نقطه عطف حیات پر سعادت آن عالم فرزانه به مساله نهضت تنباکو به عنوان بزرگترین نهضت سیاسى ایران بر ضدّ استعمار خارجى برمی گردد 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله می فرمودند:

در نماز باید تمام توجّه به خود خداوند باشد، نه به الفاظ و نه به معانی. در نماز مخاطب فقط باید خدا باشد. زیرا در نماز انسان محاسن خدا را می‌شمارد؛ مانند کسی که محبوب او در مقابلش باشد و او آن محبوب را توصیف می‌کند و صفاتش را بیان می‌کند. 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه همیشه از حضرت آیت الله آقا حاج سید موسی شبیری زنجانی ادام الله عزه به نیکی و بزرگی نام میبردند.

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: چوب حرم بوسیدن دارد، چوب‌ کفشدارى حرم بوسیدن دارد، کفش زوّار حرم بوسیدن دارد، خاک پاى زوّار حرم بوسیدن دارد

عارف کامل و عالم ربانی حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: شرع مقدّس بناى خود را بر امور باطنیه یعنی توجّه تامّ به خدا و مراقبت شدید در اخلاق و تزکیه نفس قرار داده و در امور ظاهریّه بنا بر «اصالة الطهارة و الحلیّة*» و نظائر آن گذارده است. احتیاطات زیاد و بى جا سالک را از توجّه به خدا و سیر تکاملى خود به عالم اطلاق و تجرّد باز مى ‏دارد و

عارف کامل و عالم ربانی حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: پیامبر  صلى الله علیه و آله راجع به گربۀ خانه سفارش نموده است که آنرا گرسنه نگذارید و به آنها رسیدگى کنید که: هُنَّ طَوَّافاتُ بُیُوتِکُمْ: این گربه ‏ها لانه و خانه ‏اى ندارند، و در بیابان‏ها و کوهها زیست نمیکنند؛ جایشان و مقرّشان همین خانه ‏هاى شماست که پیوسته از این خانه به آن خانه میروند و براى پیدا کردن طعمه و سدّ جوعى طواف در خانه‏ ها میکنند و گرداگرد آنها میگردند

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه: من‏ مطمئنم دو نفر: یکى (آقا شیخ محمّد تقى آملى‏) و دیگرى آقا میرزا احمد آشتیانى‏، در حدّى بودند که اگر رساله میدادند عدّه زیادى از آنان تقلید میکردند، ولى از روى تواضع این کار را نکردند. (مطلع انوار، ج‏3، ص: 441)

این عالم ربانی در 5 تیر ماه 1354 ش برابر با 15 جمادی الثانی 1395 ق در نود و پنج سالگی در تهران درگذشت و در صحن حرم حضرت عبدالعظیم علیه السلام در ری به خاک سپرده شد. میرزا احمد آشتیانی به هنگام وفات، متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگ‏ترین حوزه علمیه تهران بود.

عارف کامل و عالم ربّانی حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: پول را هرچى گیر می ‏آورید در مصالح خودتان خرج کنید! مصالح می‏دانید معنایش چیست؟ یعنى کمال، یعنى انسانیّت، شَرفتان، عزّتتان، عصمتتان، اخلاقتان، تربیتتان که با آن پول حفظ بشود، هرچى مصرف کنید گناه ندارد؛ امّا اگر نه، یک خُرده جلوى پول را باز کنید با آن عزّت و شرف و عصمت و اخلاق را حفظ نکنید و لو مختصر باشد، جلویش را بگیرید! پول خودتان را بیجا خرج کردید!

عارف کامل و عالم ربانی حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: سالک باید آنقدر امیدش به پروردگار زیاد باشد که هر شب که می ‌خوابد، امید داشته باشد صبح کامل ‌شده برمی خیزد و شاهد وصل را در آغوش کشیده باشد

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه:

در وقت شهادت حضرت امام ابوالحسن الرّضا علیه السّلام حضرت امام‏ جواد محمّد تقى علیه السّلام هفت ساله بوده ‏اند. شیعیان در آن هنگام براى آشامیدن آب زلال و گواراى علوم و عرفان او به سوى او از هر جانب شتافتند، به همان طریق که از پدرانش بهره ‏مند می ‏شدند. و صغر سنّ آن حضرت مانع نشد از مکیدن و به نهایت سیر و سیراب گردیدن از علوم عمیق و پشتوانه دار و بیکران دریاى علم وى. به سبب آنکه امامت الهیّه چون منابعش از خداى عَلّام سرچشمه میگیرد، در آن تفاوتى میان پسر هفت ساله، و یا مرد هفتاد ساله نمیباشد، و این مسأله عیناً مانند مسأله نبوّت است. بنگرید به عیسى که در گاهواره سخن گفت و بنگرید به یحیى که با توان و قدرت کتاب را أخذ نمود و خداوند به او حکم را در حال صباوت عنایت کرد. (امام شناسى، ج‏16-17، ص: 212)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

هر کلامی  غیر از کلام پیغمبر و معصوم علیهم السلام، قابل ردّ است؛ شیخ طوسى، شیخ مفید، شیخ صدوق، آرائى که دارند اینها همه قابل ردّ است؛ هر فیلسوفى، هر حکیمى آرائش قابل ردّ است؛ ولى خُب اگر انسان به نظرش مى‏آید که مثلًا یک اشتباهى هست مى‏تواند بیان کند اشتباه که چیزی نیست ولیکن با کلامى خوب؛ یعنى با عفّت کلام، نه با جملات تند و بى ادبانه. پس رفقا همیشه باید در مباحثات خودشان، بدانند که ردّ و ایراد و بحث و اینها، همه بجاى خود صحیح و باید بشود ولیکن احترام بزرگان را حتماً باید داشت.

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

عارف کامل علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

اینجانب که به شهر مقدس مشهد رضوى علیه و على آبائه السلام در سنه 1400، هجریه و قمریه در روز بیست و چهارم شهر جمادى الأولى براى اقامت و توطّن مهاجرت نموده؛ و در جوار این بضعه رسول الله بار خود را فرو آوردم؛ روزى دو نفر روضه خوان به دیدن من آمدند: 

عارف کامل و عالم ربانی حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:آقا سیّد محسن! (فرزند دوم علامه) خیال نکن من به آقاى حدّاد هم نظر استقلالى میکردم، نظر من به ایشان

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

اگر انسان هزار سال برود عبادت کند، امّا أمیرالمؤمنین را نشناسد، خدا را عبادت نکرده؛ بلکه خودش را عبادت کرده، منویّات خودش را، خواهش خودش را، آرزوى خودش را؛ آن خدائى که خودش در دل خودش ساخته او را عبادت کرده است و لذا مى ‏بینیم که آثار عبودیّت در معاندین ولایت پیدا نمى ‏شود...

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

عارف کامل حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: دعای ندبه دعای خوبی است و حقیقت آن اظهار سوز و گداز و ابراز آتش فراق حضرت صاحب الامر عجّل الله تعالی فرجه الشّریف و تقاضای ظهور موفور السّرور آن حضرت و تشرّف به دیدار طلعت مقدّسشان است و خوب است که سالک همیشه این حال عشق و فراق را در قلبش زنده نگه داشته و با این اسباب قلبش را به یاد آن ولیّ والی عالم امکان حیات بخشد.ولی

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه می فرمودند:

بعد از ظهور حضرت مهدی صلوات الله علیه، اوّلین قومی که به اسلام گرایش می یابند، آلمانی ها هستند چراکه شیفته دستورات بهداشتی و نظافتی اسلام می شوند.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی می فرمودند:

خداوند علىّ أعلى در سوره روم مى ‏فرماید: وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّة وَرَحْمَة إِنَّ فِى ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ [سوره الرّوم (30) آیه 21] (از آیات خدا اینکه براى شما جفتهائى قرار داده. این جفتها، زنها، از خود شما هستند، براى اینکه آرامش شما باشند. مرد که زن ندارد آرامش ندارد)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: 

این مطلب را شما باور کنید من خودم خیلی محتاج هستم به اینکه موعظه بشنوم و واقعاً کسی که موعظه می کند یا منبر میرود و حرف خدا می زند اینقدر لذّت می برم و اینقدر گوش می کنم و اینقدر حظّ میکنم، و کیف می کنم که کسی بنشیند آیه قرآن بخواند، خبر بخواند، موعظه کند و من گوش کنم. لذا خودم هم محتاج هستم . (نرم افزار کیمیای سعادت، سخنرانی علامه، موضوع: ولادت امام حسن عسکری علیه السلام)

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

(در سیر الی الله) بی‌تفاوت نباید باشید، بی‌تفاوتی یعنی خاموشی طلب و خاموشی طلب یعنی سکون و سکون مخالفِ حرکت است و سلوک یعنی حرکت

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

بهترین تالیف من بعد از کتاب لمعات الحسین علیه السلام کتاب امام شناسی است که مطالعه جلد 5 آن برای مومنین و مومنات از نان شب هم واجبتر است. (لازم به توضیح است جلد 5 امام شناسی از کاربردی ترین و به روزترن تالیفات حضرت علامه است؛ سیر معارف در این جلد عبارت است از: حقیقت معنای ولایت (ولایت تکوینیه و ولایت تشریعیه)، رابطه ولائی خدا با مومن، ، انسان کامل و صفات آن، انحرافات فرقه ضالّۀ وهابیت و بابیه و پاسخ به شبهات آنها، راه تشرف به محضر امام زمان علیه السلام و...

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

درست اگر در سیره و منهاج امیر المومنین علیه السلام با دقّت بنگریم، بدست مى ‏آوریم: اصولًا اگر کسى داراى منهاج على نبود نمى‏ توانست جزو أصحاب او قرار گیرد و خواه و ناخواه طَرْد مى ‏شد و جَوِّ معنویت و أصالتِ آن حضرت و پیروان واقعیش چنین فردى را در خود نمى ‏پذیرفت. آن حضرت کراراً مى‏ فرمود: مقصود ما خداست.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

برای طالبِ سلوک الی الله سه شرط اصلی واجب است، اول: قابلیت و استعداد؛ می فرمودند: استاد و ولیّ خدا به اندازه قابلیت و استعداد با شاگردانش سخن می گوید و به او بهره می رساند. دوم: طلب و اشتیاق؛ یعنی نفس باید طالب باشد و مشتاق و الّا پس می زند. سوم: تسلیم نسبت به دستورات؛ یعنی باید میزان قبول و تواضع نفس در مقابل حق وسیع باشد، مانندِ موم نرم باشد؛ بعضی از نفوس چموش هستند اینها بدرد سلوک نمی خورند. می فرمودند: سلوک تنها ذکر گفتن نیست، سلوک تسلیم بودن و گردن نهادن به ما جاء به النبی صلی الله علیه و آله است، تسلیمِ حق بودن است، هرچه به او گفتند، بگوید چشم؛ در پیشگاه خدا عبد محض باشد.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

انسان بی‌ مراقبه مثل مریضی است که پرهیز نمی‌کند. آدم حصبه‌ای نباید چیزی بخورد و اگر یک چیز ثقیل خورد تمام روده‌هایش پاره می‌شود و می‌میرد. پیغمبر اکرم فرمود: الْمَعِدَةُ بَیْتُ الدَّاءِ وَ الْحِمْیَةُ رَأْسُ کلّ دَّوَاء. (معده خانه ى بیمارى است و پرهیز کردن بهترین و اولین دارو است)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

بهترین امور در سیر الی الله آن است که نه جنبه افراط باشد نه تفریط، نه تند باشد و نه کند. بهترین امّت الْنَّمَطُ الْأَوْسَط، همان افراد میانه ‏رو هستند. از بهترین حالات سالک این است که معتدل باشد نه افراط داشته باشد نه تفریط لذا گفته اند: