گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

او یک معصومى است ذاتى؛ او خارج از موضوع است؛ خوبى و بدى را باید روى صفات اختیارى بدانیم و آقا میرزا محمّد تقىّ شیرازى ذاتاً معصوم است و ذاتاً پاک است؛ اینرا هم بعنوان عیب مى ‏گفته است. اینها برخی کلماتی است که بزرگان در حق مرحوم میرزا محمد تقی شیرازی رحمة الله علیه بر زبان جاری می ساختند.

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: روزى در مجلسى عظیم که بسیارى از مراجع و علماى فقه و حدیث از جمله مرحوم آیة الله آقا سید أبوالحسن اصفهانى و آقا ضیاءالدّین‏ عراقى‏* و غیرهما بودند و کلام در میانشان ردّ و بدل بود، مرحوم قاضى با صداى بلند به طورى که همه بشنوند فرمود: 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف از مرحوم آقا سید رضا بهاء الدینی رحمة الله علیه به نیکی یاد می کردند و ایشان را در زمانی که در قید حیات بودند از زمره أعلام امّت شیعه می دانستند و می فرمودند: 

[آیةالله آقا سیّد رضى شیرازى می فرمودند‏]:" حدود سى سال پیش، به مناسبت فوت مرحوم آقا میرزا عبدالهادى شیرازى به عتبات مشرّف شدم. خدمت آیةالله خویى‏ رسیدم. در این‏باره با ایشان صحبت مفصّلى کردم. از جمله: از ایشان سؤال کردم: فایده حوزه چیست؟

در روز جمعه بیست و یکم شهر جمادى الاولى، یکهزار و چهارصد و یک هجریّه قمریّه در شهر مقدّس مشهد، به بازدید جناب مستطاب حضرت صدیق ارجمند، و سرور گرامى: آیة الله حاج سیّد على لواسانى دامت برکاته، فرزند برومند آیة الله آقاى حاج میرزا أبو القاسم لواسانى، فرزند مرحوم آیة الله آقاى حاج سیّد محمّد لواسانى، فرزند مرحوم آیة الله آقاى سیّد ابراهیم لواسانى رحمة الله علیهم أجمعین به منزلشان شرفیاب شدم. در ضمن مذاکرات،

مرحوم حداد اعلی الله مقامه الشریف می فرمودند: من تا به حال از آقا شیخ هادى شیخ زین العابدین‏ (مرندی) تقلید می کردم، و از این به بعد از او (سیّدالطّائفتین علّامه آقای حاج سیّد محمّدحسین حسینی طهرانی) تقلید می کنم! در ادامه حکایاتی از شدت زهد و ورع مرحوم آقا شیخ زین العابدین مرندی به نقل از مرحوم علّامه طهرانی ذکر می گردد

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

و امّا راجع به علم و فقاهت، و تضلّع در علوم رسمى همین بس که: در سنّ حدود چهل سالگى او (مرحوم حاج سید احمد کربلائی استاد عرفان مرحوم قاضی) را نامزد براى مرجعیّت شیعیان نمودند؛ و همه متّفقاً او را به نبوغ علمى و تقواى روحى قبول داشتند؛ ولى معذلک خود او حاضر نشد؛ نه فتوى دهد و نه رساله بنویسد و حتّى از نماز جماعت هم در ملا عام، همچون استاد قاضى و استاد علّامه طباطبائى رضوان الله تعالى علیهم أجمعین خوددارى کرد. (توحید علمى و عینى، ص: 23)

مرحوم علامه طهرانی رضوان الله علیه خود به امور شاگردان خصوصا طلاب اهتمام خاصی داشتند و در ضمن یادداشت های خود در اینباره حکایتی را بدین صورت نقل می کنند که جناب محترم آیةالله آقاى حاج سید مهدى روحانى (فرزند مرحوم آقاى حاج سید أبوالحسن) از مرحوم آیة الله آخوند ملّا محمّد کاظم خراسانى نقل کردند که:

عارف کامل مرحوم علّامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه: من‏ مطمئنم دو نفر: یکى (آقا شیخ محمّد تقى آملى‏) و دیگرى آقا میرزا احمد آشتیانى‏، در حدّى بودند که اگر رساله میدادند عدّه زیادى از آنان تقلید میکردند، ولى از روى تواضع این کار را نکردند. (مطلع انوار، ج‏3، ص: 441)

این عالم ربانی در 5 تیر ماه 1354 ش برابر با 15 جمادی الثانی 1395 ق در نود و پنج سالگی در تهران درگذشت و در صحن حرم حضرت عبدالعظیم علیه السلام در ری به خاک سپرده شد. میرزا احمد آشتیانی به هنگام وفات، متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگ‏ترین حوزه علمیه تهران بود.