گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

زندگی امام باقر علیه السلام از جهات گوناگون قابل توصیف است اگرچه هیچگاه نمی توان حق مطلب را آنطور که باید اداء نمود؛ در این مقام به برخی از خصوصیات رفتاری حضرت ابوجعفر امام باقر علیه السلام در خانواده و روش و سیره حضرت در تربیت فرزندان با نوع رابطه با آنها به قلم حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی پرداخته می شود.

یکی از عالمان ربّانی که از مفاخر عالَم اسلام و تشیُّع بوده، عالم اخلاقی و مربّی روحانی سیّد‌بن‌طاووس می‌باشد که به جهت اهتمام شدید به مراقبه، او را سیّدِ اهل مراقبه نامیده‌اند، اهتمام سید ‌بن طاووس به خانواد‌ه و تربیت از نکات مشهود‌ د‌ر کتب ایشان می‌باشد‌ که بخشی از آن به مناسبت 5 ذی القعده سالروز ارتحال ایشان تقدیم می گردد.

خدای متعال می فرماید: وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتَابِ وَمُهَیْمِنًا عَلَیْهِ فَاحْکُم بَیْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ ... (مائده/48)

پیامبر دارای هیمنه و سلطنت است ولی به قرینه سیاق کلام که انزال قرآن را قبل از مقام هیمنه آورده، می خواهد بفرماید: سلطنت، هیمنه، عظمت، شکوه و عزت و هرآنچه موجب بزرگی و بزرگواری پیامبر صلی الله علیه و آله است، همه از قرآنی است که ما در اختیار او گزاردیم تا وی را تصدیق کند پس تصدیق قرآن،

اهمیت و ضرورت تربیت آدمی بر کسی پوشیده نیست. همه مکاتب و مذاهب نقش بی بدیل تربیت را؛ که سنگ بنای تحول و دگرگونی انسان را منجر می شود، کتمان نمی کنند. اختلافات نظام های تربیتی در اهداف و روش های تربیتی خلاصه می شود. دین اسلام نیز بر مسئله تربیت به ویژه در دوران کودکی تأکید فراوان داشته و دارد. بخش دوم از این مقاله را تقدیم می کنیم.

اهمیت و ضرورت تربیت آدمی بر کسی پوشیده نیست. همه مکاتب و مذاهب نقش بی بدیل تربیت را؛ که سنگ بنای تحول و دگرگونی انسان را منجر می شود، کتمان نمی کنند. اختلافات نظام های تربیتی در اهداف و روش های تربیتی خلاصه می شود. دین اسلام نیز بر مسئله تربیت به ویژه در دوران کودکی تأکید فراوان داشته و دارد.

موحد کبیر و عارف کم نظیر مرحوم آقای حداد رحمة الله علیه می فرمودند: ما باید به اطفال خود احترام بگذاریم. و به نظر بزرگ، به آن‌ها بنگریم، زیرا که بزرگند و ما آن‌ها را خرد می‌پنداریم.

حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی:

هر انسانی اسمی در عوالم ملکوت و آسمانی دارد که تعیین کننده آن، اعمال و آن چیزی است که در قلبش جای میدهد و اسمی در دنیا و زمین دارد که تعیین کننده اش والدین هستند؛ اما همین اسم اگر خوب و الهی و مخصوصا توسط یکی از اولیاء انتخاب شود در حالات و روحیات فرزند به واسطه‌ی نزول ملائک در هنگام صدازدن او تاثیر دارد و حتی سبب طولِ عمر فرزند می‌گردد. اسم خوب یکی از حقوق فرزند بر والدین و بر اساس ولایت پدر به عنوان مجرای فیض و رحمت و جاری شدن دستورات و تربیت الهی در خانواده، حق شرعی پدر است.

عارف کامل مرحوم علاه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: کودک و نوجوان و بلکه جوان، صلاح و فساد خود را تشخیص نمی‌دهد و باید زیر نظارت والدین باشد تا بتواند بار خود را به سرمنزل مقصود برساند وگرنه باحرکت بر طبق آراء و اهواء خود مسیر را گم کرده و منحرف می‌شود. (نورمجرد ج2 ص: ۵۸۵)

سلام علیکم حاج آقا ببخشید ، (فرزندانم) از بنده سؤالاتی می پرسند که نمی توانم به آنها جواب مناسبی بدهم لذا می خواستم اگر مقدور هست بنده را راهنمایی بفرمایید پاسخ از حجت الاسلام استاد شیخ محمد شاهرخ همدانی

عارف کامل و عالم ربّانی حضرت علّامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: پول را هرچى گیر می ‏آورید در مصالح خودتان خرج کنید! مصالح می‏دانید معنایش چیست؟ یعنى کمال، یعنى انسانیّت، شَرفتان، عزّتتان، عصمتتان، اخلاقتان، تربیتتان که با آن پول حفظ بشود، هرچى مصرف کنید گناه ندارد؛ امّا اگر نه، یک خُرده جلوى پول را باز کنید با آن عزّت و شرف و عصمت و اخلاق را حفظ نکنید و لو مختصر باشد، جلویش را بگیرید! پول خودتان را بیجا خرج کردید!

تمام مکاتب تربیتی در این امر مشترکند که شکوفایی انسان به دوران کودکی و نحوه تربیتی او برمی گردد؛ بر این اساس از بدو  تولّد کودک را مورد توجّه قرار می دهند، امّا در شرع مقدّس اسلام این امر حتی به قبل از انعقاد نطفه برمی گردد گرچه دوران جنینی را به طور ویژه موردد اهمیّت قرار داده است؛ در این یادداشت به فهرستی از توصیه های دینی دوران بارداری اشاره شده است که بانوان باردار به اندازه توان می توانند بدان عمل نمایند

مجموعۀ حاضر از تألیفات ارزشمند حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که در ماه رمضان سال 1434 هجری قمری نوشته شده است؛ بخش هفتم این کتاب به "آداب سلوکی معاشرت و صله رحم" با محوریت حدود الهی و احکام شرعی اختصاص دارد که در نوع خود کم نظیر است و برای اولین بار است که مساله اختلاط زن و مرد نامحرم بر اساس آیات و روایات و کلمات بزرگان به صورتی جامع و با پاسخ به شبهات طرح می گردد. بخش هفتم را با ویرایش و بازخوانی جدید تقدیم میشود.