گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

ذلّ و خاکسارى در برابر حضرت پروردگار در سیره و سیماى حضرت علّامه طهرانی قدّس‌سرّه‌الشّریف کاملاً مشهود بود. ایشان ملازمت با فقر و عبودیّت را کیمیاى دولت وصال مى‌دانستند و در پرهیز از هوى و تکبّر و عملى که بخواهد ایشان را از دیگران متمایز کند، در سلسله أهل علم و طریقت کم‌نظیر بودند.

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: مرحوم آیة الله (حاج شیخ محمّد حسین اصفهانى معروف به کمپانى، فقیه و اصولى و فیلسوف و حکیمى است که در قرون أخیره به جامعیّت او از جهت اتقان علم، و دقّت نظر، و سعه اندیشه، و جامعیّت بین علم و عمل، و إعراض از دنیا، و زهد و پاکى کمتر دیده شده است...که در دوّم محرم الحرام سنه 1296 هجرى قمرى متولّد؛ و در شب یکشنبه پنجم ذوالحجّة الحرام 1361، در حال خواب از دنیا رحلت نمود. قدّس الله تربته‏ (توحید علمى و عینى، ص: 26)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

در این راه هر چه به شما دادند و کف دستتان نهادند، ببینید و بریزید. همیشه باید کف دست شما متمایل به زمین باشد که هر چه در او نهادند بریزد و نماند که شما را نگه می‌دارد

یکی از آقازاداگان حضرت علامه رحمة الله علیه نقل می کردند: قبل از انقلاب اسلامى ایران در زمان گذشته روزى فردى معمّم و متشخّص به مرحوم والد (علامه طهرانی)، رضوان الله علیه مراجعه مى ‏کند و از ایشان کسب تکلیف سلوکى و مقدمۀ موصله را مى ‏نماید. مرحوم والد پس از طى چند جلسه صحبت و تبیین مواضع و توضیح مراتب در جلسه آخر به او مى ‏فرمایند:

از حذیفه روایت است از هشام که: در جنگ‏ بدر ظرفى از آب برداشتم که به یکى از برادران دینى خود که در گوشه میدان به روى زمین افتاده، خون از بدنش ریخته و در آستانه رحلت بود برسانم.

روز یازدهم آبان، سالروز شهادت مرحوم طیّب حاج رضایی از کسانی است که بر اساس یک امتحان الهی و بدنبال آن جذبات خاصّه پروردگار و دستگیری اولیای الهی، مراتب سیر و سلوک الی الله را در زندان بر اثر شکنجه های عدیده و سخت طی کرد و بعد از گذشت از عوالم نفس به مقام فنای فی الله رسید و از مکاشفه ای از حضرت علامه طهرانی ، بدست می آید که تحقق این امر بدست مبارک ایشان بوده است.

مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه نقل می کردند: شاگردان مرحوم قاضی بسیار باهم همدل بودند. روزی یکی از آنها که هیچ پولی در خانه نداشت بقیه به خانه‌اش رفته بودند برای مهمانان آبگوشت گذاشته بود. 

عارف کامل مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند: مرحوم آقا شیخ محمّد تقىّ آملى از علماى برجسته طهران و از طراز اوّل بودند، چه از نقطه نظر فقاهت و چه از نقطه نظر اخلاق و معارف. تدریس فقه و فلسفه مى ‏نمودند، «منظومه سبزوارى» و «أسفار» را تدریس مى‏ کردند؛ 

مرحوم آیت الله حاجّ شیخ عبدالکریم حائری مؤسّس حوزه علمیه قم: بسیارى می ‏گویند که: مرد آن است که از قول و گفتار خود نگذرد، ولى من می گویم که مرد آن است که از گفتار و قول خود بگذرد. (مطلع انوار، ج‏1، ص: 194)

عارف کامل حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه می فرمودند:

و امّا راجع به علم و فقاهت، و تضلّع در علوم رسمى همین بس که: در سنّ حدود چهل سالگى او (مرحوم حاج سید احمد کربلائی استاد عرفان مرحوم قاضی) را نامزد براى مرجعیّت شیعیان نمودند؛ و همه متّفقاً او را به نبوغ علمى و تقواى روحى قبول داشتند؛ ولى معذلک خود او حاضر نشد؛ نه فتوى دهد و نه رساله بنویسد و حتّى از نماز جماعت هم در ملا عام، همچون استاد قاضى و استاد علّامه طباطبائى رضوان الله تعالى علیهم أجمعین خوددارى کرد. (توحید علمى و عینى، ص: 23)