گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

نوشتن "اللـه" با تشدید صحیح نیست!. و از معدود عالمانی که این قاعده را در سال های اخیر رعایت میکردند، عارف کامل حضرت علامه آیت الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی اعلی الله مقامه بودند؛ جناب حجّة الاسلام حاج شیخ محمّد شاهرخ همدانی در این یادداشت به تشریح و تبیین این موضوع پرداختند

بسم الله الرحمن الرحیم

کتابت صحیح "اللـه" (بر اساس قواعد زبان عربی، کلمه "اللـه" تشدید ندارد)

منبع: سلسله یادداشت ها تالیف حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

علامه طباطبایی این لفظ را در اصل "ال + اله (اِله بر وزن فعال) می داند که همزه دوم در اثر کثرت استعمال حذف شده است.
این کلمه به علت کثرت استعمال در خدای خالق و یگانه، به صورت علم و معرفه در آمده و عربهای مشرک هم این نام را برای خدای نادیدنی که به گمان آنها "رب الارباب" و متعالی تر از عبادت بشر بوده، می شناختند از این رو در قرآن آمده:
لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَهُمْ؟ لَیَقُولُنَّ اللَّهُ (زخرف آیه87.)

)هر گاه از آنان بپرسی چه کسی شما را خلق کرده، گویند: خدا(

قالُوا هذا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ، وَ هذا لِشُرَکائِنا (انعام، آیه 136)

)گویند اینها برای خدای یگانه و اینها هم برای الهه هایی که در معبودیت و ربوبیت شریک اویند(. (المیزان، ترجمه، ج 1، ص 29)

بنا بر این آیات لفظ "الله" اسم خاص خدای خالق جهان بوده است و این خود نشان می دهد که الف و لام ابتدای آن الف و لام تعریف نیست، بلکه الف و لام تعظیم است.

اما نکته قابل ملاحظه و به نوعی بدیع بنابر نظر سیدنا الاستاد حضرت علامه طهرانی رضوان الله تعالی علیه این بود که صحیح این است که کلمه "الله"‌ جلّ جلاله در تلفظ اگرچه مُشدّد است اما آن را در کتابت و نوشتن نباید با تشدید نوشت، بلکه‌ در کتابت‌ "لام"‌ را مکرّر نوشته و دیگر تشدید نمی گذارند‌ در حالی‌ که‌ طبق‌ قواعد معمولی‌ رسم‌ الخطّ باید اینطور نوشته‌ شود: "ألاّه‌" یعنی یک لام مشدّد همراه با الف بعد از آن؛ لیکن‌ چون‌ رسم‌ الخطّ عربی‌ طبق‌ حساب‌ ابجد است‌ لذا "ألّاه"‌ را به‌ صورت‌ "الله"‌ باید نوشت‌ و تشدید هم‌ بر روی آن‌ نباید گذارد یا اینکه "ألّه" نوشت و بر لام تشدید گذاشت و از این جهت بین کلمه "اللـه" با سایر کلماتی که الف و لام بر سر آنها در می آید و از کلمات شمسی هستند، فرق است.

البته همانطور که اشاره شد این فرق و استثناء بازگشت به محاسبه حروف به ابجد است چون بر اساس قاعده در حروف ابجد کلماتی را که مشدّد هستند، مانند "علیّ" با اینکه "یا" مشدد است اما آن را "ع" و "ل" و "یا" حساب می کنند یعنی همان یک "یا"؛ ولی در کلمه "الله" استثناء است چرا که "لام" او را با اینکه مشدّد است دو حرف حساب می کنند و برای همین است که در کتابت اللـه دیگر تشدید را نباید گذاشت چون هر دو لام نوشته می شود و به حساب ابجد آن را دو تا حساب می کنند و چون هر دو را حساب می کنند دیگر گذاشتن تشدید بی معنی و لغو است.

و این مساله یعنی مُشدّد ننوشتن "الله" ربطی به قواعد باب کلمات قمری و شمسی ندارد، چون قاعده ادبیات عرب این است که آنگاه که کلمه ای که دو حرف پشت سر آن یکی باشد یکی از دو حرف را حذف و بجای دیگری از تشدید استفاده می کنند مانند کلمه محمّد که محممد بوده بعد یکی از دو میم حذف و بجای آن تشدید آمده و محمّد شده است؛ حال در اینجا سوال شده است کلمه "الله" اگر اله نوشته می شد باید تشدید داشته باشد ولی حال که "الله" نوشته می شود یعنی هر دو لام می آید دیگر چرا تشدید را می نویسند؟ که در مقام جواب گفته اند : کلمه "الله" هم مانند کلمه لیل از کلماتی است که با حروف شمسی آغاز می گردد که وقتی الف و لام تعریف بر آنها داخل می شود لام تعریف نوشته می شود اما خوانده نمی شود و بجای او تشدید می آید یعنی  "ال" + "لیل" می شود اللیل در اینجا هم در تمام رسم الخط های عرب می بینیم با اینکه هر دو حرف را آورده اند در عین حال تشدید را هم می نویسند آنگاه می گویند کلمه "اللـه" هم از "ال" + "الاه" تشکیل شده است آنگاه "الف" الاه حذف و "ال" + "لاه"  شد و چون "لاه" هم از کلماتی است که با حروف شمسی آغاز شده وقتی "ال" بر او داخل می شود "لام" ال با اینکه خوانده نمی شود اما نوشته شده و بر او هم مانند سایر کلمات مشابه تشدید گذاشته می شود.

که گوییم این جواب و توجیه برای مشدد نوشتن الله حتی در صورت نوشتن دو لام درست نیست:

اولا،

وقتی به قرآن هایی با رسم الخط عثمان طه که از معتبرترین و صحیحترین رسم الخط های قرآنی موجود است و نظر استاد ما علامه طهرانی هم بر این قرآن ها بود مراجعه می کنیم می بینیم که در این قرآن ها (چاپ سعودی) اگر بر "لام" الیل تشدید می گذارند دیگر آن را با دو "لام" نمی نویسند تا اشکال شود که تشدید الله هم مانند تشدید الیل است هم دو لام را می نویسند هم تشدید می گذارند.

ثانیا،

این مبنا ( هم نوشتن دو حرف و هم گذاشتن تشدید) در صورتی صحیح است که عرب آن دو حرف مشدّد را یکی به حساب آورد که ثابت شد که این قاعده در مورد "الله" استثناء است یعنی عرب دو تا لام را در محاسبه ابجد همان دوتا حساب می کند

بنابراین نوشتن "اللـه" با تشدید غلط است. و تنها کسی که این قاعده را در سنه های اخیر رعایت می کرد سیدنا الاستاد علامه طهرانی بود لذا در مکتوبات خطی و چاپی ایشان هیچ جا کلمه "اللـه" مشدد نیامده است و حق هم همین است. رحمة الله علیه رحمةً واسعة.

لازم به ذکر است که نوشتن کلمه الله با تشدید در این پایگاه به علت تعریف این کلمه در برنامه هایword  به صورت مشدّد و خارج از اراده و اختیار نویسنده است.