در این مورد که چرا به پیامبر صلی الله علیه و آله ابوالقاسم می گویند: یک جهت ظاهری وجود دارد که حضرت دارای فرزندی به نام قاسم بودند که در نوجوانی از دنیا رفتند و یک جهت باطنی و ملکوتی دارد که وجود امام رضا علیه السلام در حدیثی آن را بیان می فرمایند:
بسم الله الرحمن الرحیم
چرا به پیامبر ابوالقاسم می گویند؟
منبع: یادداشتی از حجة الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
در میان اعراب از باب تعظیم، مرسوم است که افراد را با کنیه بخوانند و کنیه آن است که معمولا پدر یا مادر را به نام پدر یا مادر اولین فرزند می نامند و اگر فرزندی نداشت قواعدی است که بر اساس آن رفتار می کنند
حال در این مورد که چرا به پیامبر صلی الله علیه و آله ابوالقاسم می گویند: یک جهت ظاهری وجود دارد که حضرت دارای فرزندی به نام قاسم بودند که در نوجوانی از دنیا رفتند و یک جهت باطنی و ملکوتی دارد که وجود امام رضا علیه السلام در حدیثی آن را بیان می فرمایند:
در کتاب معانی الاخبار روایت است از حسن بن فضال که از پدرش نقل می کند از امام رضا علیه السلام پرسیدم چرا به پیامبر ابوالقاسم می گویند؟
حضرت فرمودند: چون دارای فرزندی به نام قاسم بود .
عرض کردم: یابن رسول الله آیا مرا لایق می دانی که بیشتر توضیح دهی؟ و معنای بالاتری را از این کنیه برایم بازگو فرمایید؟
امام رضا علیه السلام فرمود: بله؛ حتما شنیدی که پیامبر فرمود: من و علی پدران این امت هستیم؟
گفتم: بله.
فرمودند: پس این را هم میدانی که پیامبر نسبت به همه امت از جمله علی علیه السلام به منزله پدر است؟
گفتم بله.
فرمود: آیا میدانی علی قاسم یعنی تقسیم کننده بهشت و دوزخ است؟
گفتم بله.
فرمود: ازین رو به پیامبر صلی الله علیه و آله گفته می شود ابوالقاسم چون پدر علی است که او قاسم بهشت و دوزخ است .( معانی الاخبار ص 52 حدیث 3)