گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

این درست نیست که بگوییم: در اسلام براى رفع احتیاجات حکومت، ممکن نیست مالیات وضع نمود، و یا بگوییم: تنها زکات براى این منظور وضع شده است. زکات تنها یکى از سرمایه‏ هاى امنیّت اجتماعى است که از ثروتمندان گرفته مى ‏شود تا به فقرا و مستحقّین برسد؛

بسم الله الرحمن الرحیم

نظر علامه طهرانی درباره مالیات در حکومت اسلامی

منبع: مطلع انوار، ج‏10، ص: 511 از مکتوبات علامه طهرانی ره

این درست نیست که بگوییم: در اسلام براى رفع احتیاجات حکومت، ممکن نیست مالیات وضع نمود، و یا بگوییم: تنها زکات براى این منظور وضع شده است. زکات تنها یکى از سرمایه‏ هاى امنیّت اجتماعى است که از ثروتمندان گرفته مى ‏شود تا به فقرا و مستحقّین برسد؛ لیکن احتیاجات حکومت چیزى جز احتیاجات خود ملّت نیست، و بر آنها لازم است که در برابر توقّعاتى که از دولت دارند مقدارى از ثروت خود را براى تحقّق آمال و اهداف خود به دولت بدهند. همان‏طور که ملّت براى قسمت‏ هاى مختلفى از اجتماع کمک ‏هایى کرده، پول و غیره مى ‏دهند، هم‏چنین بر مردم است که مبلغى بر خود فرض نموده متعهّد شوند تا حکومت، امکاناتى براى انجام احتیاجات آنها داشته باشد، و مالیات چیزى جز مبلغى که مردم براى مصالح خود به ‏گردن مى‏گیرند نیست.

امّا آن مالیات ‏هایى که در کتاب ‏هاى فقهىِ قدیم ما شدیداً مذمّت شده است، از قسم مالیات‏ هاى امروز نبوده و بین آنها فرق مهمّ و اساسى مى‏ باشد. مالیات ‏هاى آن زمان از قبیل اموالى که مردم براى مصالح خود ملتزم شده جمع ‏آورى مى ‏کنند نبود، بلکه باج ‏هایى بود که حکومت ‏هاى سلطنتى از مردم گرفته و به دلخواه خود سلاطین به مصرف مى‏ رساندند، و روى این جهت اسلام هم شدیداً این مالیات ‏ها را تحریم نمود؛ لیکن اکنون که واقعیّت مالیات‏ عوض شده و جور دیگرى است، حکمش هم فرق کرده است.