گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

عارف کامل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی اعلی الله مقامه:

مناجات شعبانیه، شامل مطالب اساسى در مورد چگونگى معامله بندگان با خداى بزرگ بوده و آداب خواستن، دعا و طلب آمرزش از او را، آنگونه که شایسته است، بیان مى‏کند. و استدلال‏هاى جالب توجهى جهت امیدوار شدن به درگاه خدا که با مناجات با او مناسب است، در بردارد. و به روشنى، ملاقات، نزدیکى و دیدن خدا را معنى مى‏کند و به این ترتیب شُبهه‏هاى سالک، شک هاى مُنکر و وحشت اهل شک را برطرف مى‏کند. و نیز اشاره‏اى به شناخت نفس و این که شناخت آن باعث شناخت پروردگار است دارد.  (المراقبات)

عارف کامل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی اعلی الله مقامه:

مناجات شعبانیه، مناجات معروفى است و اولیای خدا بخاطر این مناجات شعبانیه است که با ماه شعبان انس دارند و اصلا به جهت همین مناجات، منتظر و مشتاق این ماه هستند. (المراقبات)

یک بار یک نفر آمد خدمت مرحوم آقای بهجت رحمة الله علیه و خیلی متجدد و تیپ اروپایی، یک دفعه همه خودشان را عقب کشیدند و رویشان را برگرداندند. آقا آمدند جلو، بغلشان کردند و بوسیدند و بعد فرمودند: محبت امیرالمؤمنین علیه السلام در دلش بود.

سالک وارسته مرحوم حاج ‌اسماعیل دولابی می‌ فرمودند: مادرت را ببوس، دستش را بوسه بزن، پایش را ببوس، تا به گریه بیفتد، وقتی گریه افتاد خودت هم به گریه می ‌افتی. آن وقت کارت روی غلطک می‌ افتد و خدا همه درهایی را که به روی خودت بسته ‌ای باز می ‌کند.

استاد اخلاق مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی رحمة الله علیه: خیلی از مردم میگن بابا دلت پاک باشد. دل پاک باشد، کافی است! جواب به این اشخاص که پاکی دل رو ملاک خوبی و بهشت میدانند این است که: آنکسی که تو را خلق کرده است، اگر فقط دل پاک را کافی میدانست، فقط می گفت: "آمِنوا" در حالیکه گفته:

مرحوم آقای الهی قمشه‌ای(رضوان الله علیه) ایشان اصراری داشتند و در دعاهایشان می‌گفتند:آرزوی ما این است که ما ـ ا‌ن‌شاءالله ـ بهشت مشرّف بشویم و نهج‌البلاغه را خدمت علی بن ابی طالب(سلام الله علیه) استفاده کنیم. (نقل از آیت الله جوادی در درس اخلاق – سایت اسراء)

مرحوم آیت الله بهجت قدس الله نفسه:

در زیارت حضرت غایب علیه السلام وارد شده است: «السلام علیک ایّها المهذّب الخائف» ( سلام بر تو ای آراستۀ بیمناک). با اینکه انسان خائن، خائف است «الخائن خائف» و شخص مهذّب و بی‌گناه و پاک، از کسی بیم ندارد؛ امّا آن حضرت با آن حریم پاک، از اظهار (و نشان دادن خود) خائف است. او به خاطر گناهان و به خاطر اعمال ما است که هزار سال در بیابان‌ها در به در و خائف است.

آیت الله حاج سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی نقل می کنند: یادم هست در یک وقتى خدمت مرحوم آقاى حدّاد بودیم گاهگاهى ایشان حکایت‏ هایى را از امیرکبیر نقل میکردند، ایشان هم خیلى معجِب بودند به این شخص و به خصوص به این (خصوصیّاتش)*، در هر صورت ایشان از او به عِنوان شخصى که اقدام بر خیر میکند یاد می‏کردند. 

یکی از سالکان راه خدا رحمة الله علیه می گفت: بعضی از نفوس تمام سعی و تلاششان را برای راندن خود و دیگران از درگاه قرب پروردگار بکار بسته اند در حالی که همۀ اسباب و علل برای قُرب و کمال و وصال مهیاست؛

حکیم متأله آیت الله حاج شیخ عبدالله جوادی آملی أیده الله: صراط مستقیم منحصر است در راه خدا و هیچ مقابلی ندارد، راه خدا همان وحی و شریعت و فعل و قول امام معصوم علیه السلام است که راه رسیدن به آن یا نقل است یا عقل

عارف بی بدیل مرحوم آیت الحق ملا حسینقلی همدانی اعلی الله مقامه می فرمایند: شکی نیست که محبوب اول ذات اقدس کبریایی جل جلاله می باشد و همه  باید این سلطان عظیم الشأن را بیشتر از هر کسی دوست داشته باشند، و اوّل محبوب، بعد از واجب الوجود (خدا)، وجود مقدّس ختمى مَآب صلوات الله علیه و آله مى ‏باشد که باید او را دوست داشت

مرحوم قاضى- رضوان الله علیه- مى ‏فرمود: من هشت بار مثنوى‏ مولانا جلال الدّین رومى- قدّس الله سرّه- را مطالعه نمودم و هر بار مطلبى جدید جداى از مطالب پیشین برایم مکشوف شده است. (رساله اجتهاد و تقلید، ص: 41)

حضرت آیت الله حسن زاده آملی رحمة الله علیه در دیداری که با یکی از فرزندان مرحوم علامه طهرانی رحمة الله علیه داشتند، فرموده بودند: قدر پدرتان را بدانید ایشان کبریت احمر است هر صدسالی یکی مثل ایشان پیدا میشود

روزی یکی از شاگردان موحد کبیر و عارف کامل مرحوم حضرت آقای سید هاشم حداد رضوان الله تعالی علیه به ایشان می گوید: کرامتی برای من حاصل شده است. مرحوم آقای حداد

حکیم متالّه حضرت آیت الله جوادی آملی حفظه الله:

ابلیس دشمن بیرونی است و تا پایگاهی در درون نداشته باشد نمی تواند به انسان ضربه بزند؛ کار شیطان صدور سمّ به درون انسان است.

موحد کبیر و عارف کم نظیر مرحوم آقای حداد رحمة الله علیه می فرمودند: ما باید به اطفال خود احترام بگذاریم. و به نظر بزرگ، به آن‌ها بنگریم، زیرا که بزرگند و ما آن‌ها را خرد می‌پنداریم.

مفسر کبیر قرآن حضرت علامه طباطبایی: استاد ما مرحوم قاضی می فرمودند: امام حسین علیه السلام تجلّی خداست و اینطور نیست که همیشه باشد سالی یک بار برای اهل معرفت تجلی می کند.

محضر مبارک مرحوم آقای انصاری همدانی رحمة الله علیه عرض شد: انسان چه وقت خدمت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می رسد؟ فرمودند: وقتی که غیبت و ظهور برایش یکی شود؛ 

مفسّر عظیم الشأن قرآن، عارف بالله، مرحوم علامه طباطبائی رضوان الله علیه: توحید، اعتراف به ذات موصوف به صفات حمیده مانند عالِم و قادِر است و از جملۀ آن صفات حمیده که جزو توحید است این است: "خداوندی که دارای اولیاء است" بر این اساس توحید بدون اعتراف به امامت و ولایت ولی علیه السلام درست نیست. (در محضر علامه طباطبایی، ص 69)

مرحوم قاضى (رضوان الله علیه) مى‏ فرمود: بعضى از افراد زمان ما مسلّماً ادراک محضر مبارک آن حضرت (امام زمان علیه السلام) را کرده‏ اند، و به خدمتش شرفیاب شده ‏اند. یکى از آنها در مسجد سهله در مقام آن حضرت که به مقام صاحب الزّمان معروف است، مشغول دعا و ذکر بود که 

آیت الله سید احمد نجفی:

چندین سال پیش خدمت رهبر معظم انقلاب تسبیح تربتی را هدیه دادم. ایشان فرمودند: چه وقت مناسبی آوردید! تسبیحی را که آقا سید محمد حسین طهرانی (علامه طهرانی) به من هدیه داده بودند تا در مشکلات مملکت با این تسبیح به سجاده پناه ببرم. آنقدر با آن ذکر گفتم که اخیراً سائیده شده و دانه هایش از بین رفته بود.

فرزند دوّم مرحوم علّامه طهرانی نقل می کنند: (در سفری که مرحوم آقای حدّاد رضوان الله علیه به شهر اصفهان داشتند) یک شب (هنگام غروب برای نماز) رفتیم پشت سر مرحوم حاج آقا رحیم‏ ارباب (اصفهانی)‏- خدا رحمتشان کند- بسیار مرد فاضل و دانشمندى بود و شاگرد مرحوم آخوند کاشى بود و یادم است غروبى بود آنجا روى پشت بام نماز مى ‏خواند عمامه نداشت

مرحوم آیت الله حاجّ شیخ عبدالکریم حائری مؤسّس حوزه علمیه قم: بسیارى می ‏گویند که: مرد آن است که از قول و گفتار خود نگذرد، ولى من می گویم که مرد آن است که از گفتار و قول خود بگذرد. (مطلع انوار، ج‏1، ص: 194)

آیت الله خامنه ای أیّده الله: حالا این را هم ما عرض بکنیم به نقل از مرحوم پدربزرگ ما، مرحوم آقا سید هاشم نجف آبادی که از مردان فقیه مؤمن و اهل سلوک و معنویت بود. ایشان راجع به مرحوم آقا سید احمد کربلائی همین را نقل میکرد. ایشان میگفت - به ظاهر خودش دیده بود - آقا سید احمد کربلائی نیمه شب که صدایش را بلند میکرد و گریه میکرد، از داخل کوچه، مردم صدای ایشان را می شنیدند. منزل ایشان سر راه بود و طلبه ها 

عارف کامل مرحوم سید احمد کربلایی استاد عرفان مرحوم قاضی رحمة الله علیهما: بر بنده بندگیست و روزی و سایر مصالح او بر عهدۀ آقای اوست و أقبح قبایح دست برداشتن از بندگی و اهتمام او در امور خویش است.

حکیم متألّه آیت الله جوادی آملی حفظه الله:

شخصی خدمت پیامبر صلوات الله علیه و علی آله بود و دست به دعا بلند کرد و گفت خدایا من و خانواده‌ام و پیامبر را مورد رحمت و غفران خودت قرار بده. پیامبر فرمود: این چه نحو دعا کردن است! 

سالک وارسته مرحوم حاج اسماعیل دولابی رحمة الله علیه: کمال انسان در این است که خانواده‌اش از او خشنود باشد. کمال مرد در آن است که خانواده‌اش از او راضی باشد. هر زنی که مردش از او راضی باشد آن عزیز خداست، هر مردی هم که زنش از او راضی باشد آن مرد عزیز خداست، کمال زن و مرد در این است و بقیه‌ اش سخنی دیگر است. چنین زن و مردی را خدا از همه اعمالشان راضی است. خوب رفتار کردن با زن هنر دین است. مردی که با زنش خوب رفتا کند همه جا آقاست. زن هم وقتی مردش از او راضی باشد می‌تواند همه کارهایش را به خوبی انجام دهد. نمونه کامل یک زن و شوهر مؤمن حضرت علی و حضرت زهرا (سلام الله علیهما) می‌باشند که یک روح و یک جان بودند در دو پیکر.

مرحوم عارف وارسته آیت ‌الله حاج شیخ محمد تقی بهجت رحمة الله علیه:

انسان در دنیا به ده درصد خواسته‌های خود می‌رسد. کمتر کسی پیدا می‌شود که زندگی بر وفق مراد او باشد هرگونه عیش و نوش دنیا با هزار تلخی و نیش همراه است. اگر کسی دنیا را اینگونه پذیرفت و شناخت، در برابر ناگواری‌ها و بدی‌های همسر و همسایه و ... کمتر ناراحت می‌شود؛ زیرا از دنیا بیش از اینکه خانه بلاست، انتظار نخواهد داشت. در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: مؤمن و بلا همچون کفه ترازو هستند، هرچه بر ایمانش افزوده شود، بر بلا و مصیبتش افزوده می‌شود.

مرحوم آیت الله بهجت اعلی الله مقامه الشریف از ناحیه پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می کردند: هر کس عالمی را تا چهل روز زیارت نکند، مات قلبه (قسی قلبه)  قلبش می میرد (قساوت قلب پیدا می کند) معلوم می شود یک ملاقات با عالمی که صدق و اخلاص را پیشه خود نموده تا چهل روز اثر دارد؛ اصل روایت این است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: یا علیُّ إذا أتَی عَلَی المُومِنِ أربَعینَ صَباحاً و لَم یَجلِسِ العُلَماءَ قَسَی قَلبُهُ وَ جَرَءَ عَلی الکَبائِرِ. (یا علی هر گاه چهل روز بر مومن بگذرد و با عالمی نشست و برخاست نکند و در مجلسش حاضر نشود قساوت قلب پیدا میکند و بر انجام گناهان کبیره جریّ میشود) سفینة البحار،ج2،ص554

مرحوم حضرت آیت الله حاج شیخ محمد کوهستانی رحمة الله علیه می فرمودند: در هدایت و سعادت، اگر علم به تنهایی ملاک باشد، شیطان از همه عالمتر است؛ آنچه مهم است عمل به معلوم است.

عارف کامل مرحوم آقای قاضی رضوان الله علیه:

مرحوم آیت الله میرزا مهدی الهی قمشه ای رحمة الله علیه:

زمانی به خراسان رفته بودم و در آنجا با انجمن ادبی خراسان ملاقاتی داشتم، در آن دیدار دو غزل از خود به آنها تقدیم کردم تا در این باره که کدام غزل از جوانی و کدام یک در پیری سروده شده، داوری کنند و آنها کاملاً وارونه داوری کردند. گفتند: پس چرا شور و عشق در سروده ایام پیری شما بیشتر است. گفتم: باید به همین صورت باشد. شاعر هرچه پیرتر شود، عاشق‏تر می‏شود. در جوانی شور و عشقی خام دارد و در پیری می‏فهمد که معشوق حقیقی کیست. (سایت اسراء)

موحّد کبیر و عارف بالله مرحوم حاج سیّد هاشم حدّاد رضوان الله علیه: انسان خالص به مقصود می رسد؛ اوّل و آخر سلوک إخلاص است. بدون إخلاص انسان به جایی نمی رسد.

سالکی راه‌ رفته و جان ‌سوخته می ‌گفت:

به غلط نام راه خدا را راه ریاضت نهاده‌اند. این راه راه عشق است و صفا. راه لذّت است و طرب.

سالک وارسته مرحوم حاج اسماعیل دولابی رحمة الله علیه: بهترین راه (در سیر الی الله)، محبت کردن به همسر و فرزندان است. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «خَیرُکم، خیرُکم لأَهْلِهِ وَ أَنَا خَیرُکم لأَهْلَی»؛ بهترین شما کسی است که بهترین شما در رابطه‌اش با خانواده‌اش باشد، و من بهترین شما در رابطه با خانواده‌ام هستم. هر کاری که می ‌توانی بکن، پول خرج همسرت کن، به او محبت کن، تا با هم یگانه شوید. زن و مرد باید به همدیگر خوش‌بین باشند و هر کدام عیب را از خود بدانند، و به دیگری نسبت ندهند. اصلاً عیب دیدن کار خوبی نیست.

عارف وارسته مرحوم آیت الله بهجت رضوان الله تعالی علیه: بعضی به حدّی باحیا هستند که با همۀ ناداری و بیچارگی حاضر نیستند نیاز خود را اظهار کنند، آیا نباید همسایه ها و همکارها به اینگونه افراد رسیدگی کنند و از حال آنها اطّلاع داشته باشد؟ (در محضر بهجت ج 2 ص 19)

مرحوم حاج سید هاشم حداد رحمة الله علیه می فرمودند: وجود خود أئمّه علیهم السّلام بزرگترین معجزه است، و أفعال آنان حیّاً و میّتاً همه معجزه است. و انسان نباید فقط إعجاز آنانرا در موارد استثنائى بجوید؛ و از یک دریچه به عظمتشان نظاره کند.

سالک وارسته آیت‌ الله شهید دستغیب رحمة الله علیه: بدگمانی‌ های بی‌ مورد به همسر یا نوکر یا شاگرد مغازه یا کارگر کارخانه، آنان را به خیانت می‌ کشاند؛ زیرا کنجکاوی ‌های زیاد شوهر یا بزرگ خانه یا صاحب کار، خیانت و کارهای زشت را به یاد آ‌نها می ‌آورد و فکر خیانت را در دل آنها می ‌اندازد. امیرالمؤمنین علیه السلام می‌ فرماید: «پرهیز کن از غیرت کردن بی ‌مورد؛ زیرا اظهار غیرت در غیر موردش، زنان تندرست را به بیماری و بی ‌گناه را به سوی گناه می‌خواند».

حکیم متألّه آیت الله جوادی آملی حفظه الله: در روایات ما آمده است: برای انجام هر کار «بسم اللّه الرحمن الرحیم» بگویید؛ یعنی کاری که قصد انجام آن را دارید، باید به گونه‏ای باشد که در مدخل ورودی آن بتوان گفت: «خدایا به نام تو». به این ترتیب، ما هیچ کاری را بدون مطالعه، تفکر و عاقبت سنجی انجام نمی‏دهیم؛ و علاوه بر این، کارهایی را انجام می‏دهیم که بتوانیم در ابتدای آن بگوییم: «خدایا با نام تو آغاز می‏کنم». چنین کاری یا واجب است یا مستحب. حرام و مکروه را نمی‏توان با نام خدا انجام داد. با این تمهید شیطان همواره در اسارت ماست.

یکی از سالکان راه خدا می گوید: برخی هستند که تمام آنچه از آنها صادر می شود حال یا به شکل کلام یا عمل فقط و فقط موجب خندیدن دیگران است یعنی تمام هنر زندگی شان همین است! چرا انسان از آن دسته افرادی نباشد که منطق و عملش دیگران را به تحسین عقلی و دینی وادار نماید؟ چرا از آن دسته نباشیم که دیگران را به تفکّر و یا تغییر در نحوه رفتار در زندگی و تعامل با دیگران فرا بخوانیم؟ و خوشا به حال آنانی که کلام و عمل و حتی سیمایشان دل ها را به سمت خدا به پرواز درمی آورد.

مفسر کبیر قرآن حضرت علامه طباطبایی رحمة الله علیه می فرمودند: