گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

سلام علیکم. دربسیاری از روایات و احادیث بیان شده که  در برابر فلان عمل خیر خداوند متعال هزار گناه یا صد هزار گناه یا... از سیئات شخص را پاک میکند آیا منظور گناه کبیره است یا صغیره؟ اینکه مثلا پاداش بعضی اعمال هزار روز روزه است یا هزار مرتبه حج ،آیا اگر کسی این اعمال از او قضا شده باشد میتواند این پاداش ها جایگزین آن اعمال قضا شده شود؟ با تشکر پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

سلام علیکم. دربسیاری از روایات و احادیث بیان شده که  در برابر فلان عمل خیر خداوند متعال هزار گناه یا صد هزار گناه یا... از سیئات شخص را پاک میکند آیا منظور گناه کبیره است یا صغیره؟ اینکه مثلا پاداش بعضی اعمال هزار روز روزه است یا هزار مرتبه حج ،آیا اگر کسی این اعمال از او قضا شده باشد میتواند این پاداش ها جایگزین آن اعمال قضا شده شود؟ با تشکر

پاسخ از استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

هو العلیم. علیکم السلام و رحمة الله

جواب سوال اول:

بر اساس آیات و روایات و اطلاق آنها می توان به قوّت ادعا کرد که منظور، هم گناهان کبیره است هم گناهان صغیره؛

خدای متعال در قرآن می فرماید:

وَ الَّذینَ لا یَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ وَ لا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتى حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَ لا یَزْنُونَ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاما * یُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ یَوْمَ الْقِیامَة * إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحا فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیما (سوره الفرقان آیات 68 تا 70)

(بندگان پروردگار کسانى هستند که با وجود خداى متعال خداى دیگرى را نمى‏ خواسته و مؤثّر دیگرى را غیر از او طلب نمى ‏کند. و نمى  ‏کشند نفس محترمه‏ اى را که خدا خون او را حرام کرده و نفس او را محترم شمرده مگر به حقّ، و زنا هم نمى‏ کنند. اگر کسى از این کارها کند (یعنى قتل نفس محترمه کند و زنا کند) إثم و گناه مى ‏آید و پیکر او را مى‏ گیرد و قلب او را سیاه مى ‏کند و عذاب او روز به روز شدید مى ‏شود. عذابش خیلى زیاد است و مُخَلَّد مى ‏شود در جهنّم، به پست ترین ‏وضعى و ذلیل‏ترین وضعى در جهنّم مخلّد مى ‏شود. مگر کسیکه توبه کند، و ایمان بیاورد، و عمل صالح انجام دهد؛ پس خداوند زشتی ها و بدی هاى چنین کسانى را به نیکی ها و خوبی ها تبدیل میکند، و خداوند غفور و مهربان است.)

همانطور که ملاحظه می شود در این آیه بحث از شدیدترین گناهان کبیره مانند زناست که خدای متعال می فرماید آنگاه که توبه کنند همین عمل زنا برایشان به نکاح تبدیل می گردد.

سیدنا الاستاد حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه حقیقت و سرّ این تبدیل را آشکار می نماید می فرمایند:

افرادى بودند از مشرکین، کفّار، یهود، نصارى، جنایات کرده بودند، دزدى‏ ها کرده بودند، آدم‏کشى ‏ها کرده بودند، زناها کرده بودند در جاهلیّت، إلى ماشاء الله! همینکه آمدند خدمت پیغمبر و از روى معرفت ایمان آوردند، دیگر پیغمبر از آنها مؤاخذه نکرد چرا تو در سال قبل آدمکشى کردى و جیب مردم را پاره کردى و زنا کردى؛ الإسلامُ یَجُبُّ مَا قَبْلَهُ تمام شد، بریده شد، اسلام مثل قیچى تو را از سابقت مى‏ بُرد، از حالا فکر کن چکار مى‏ کنى؟! تمام آن گناهان نادیده گرفته شد و روى آنها خدا مؤاخذه ‏اى نمى ‏کند.

چون اسلام آوردى و اقرار به ربوبیّت پروردگار کردى و یک درجه از توحید براى تو منکشف شد؛ آن گناهان در درجه مادون از توحید بود، در حال شرک از تو سر زد، آن گناهان استقامت ورود در این مرحله از توحید را ندارند.

همانطورى که آن قالب یخ آب مى‏شود (و به مرحله سکون و اطمینان نمى ‏رساند تا اینکه انسان از آب یخ استفاده کند)، گناهانى را هم که این شخص مشرک سابقاً انجام داده مثل آتش و آبى است که براى خود ذخیره کرده، امّا این آتش‏ها او را م ى‏سوزاند تا هنگامى که از آن مرحله به مرحله دیگر حرکت نکرده؛ از شرک که حرکت کرد به توحید، بادى مى ‏وزد همه آتش‏ها خاموش مى ‏شود!

این افراد آن گناهانى که سابق کرده‏ اند تبدیل به حسنه مى ‏شود! زنا کرده امّا در نامه عملش زنا نیست، نکاح است! آدم کشته، حالا در نامه عملش آدمکشى‏ نیست، احیاى نفس است! عمل زشتش تبدیل به خوب شده! چرا؟ براى اینکه از مرحله شرک عبور کرد به مرحله توحید.

عالم توحید عالم حیات است، عالم توحید عالم حُسن است، از نفس او الآن همه ‏اش حسنات تراوش مى‏ کند؛ آنوقتى که از او سیّئه ‏اى سرزد، گذشت و الآن نفسِ این، نفس سابق نیست؛ نفس سابقش نفس مشرک بود، نفس خائن بود، الآن نفسش را انداخته در کوره مانند طلا غلّ و غشّش را گرفته، کثافاتش را گرفته، طلاى تیزآبى تمام عیار تحویل مى ‏دهد. خدا این طلاى تیزآبى را چه ‏کار کند؟ باز بیاندازد توى کوره؟! باز او را بسوزاند؟! غلّ و غشّى ندارد آقا! نفس عوض شده، پاک شده، بهشت جاى پاکان است؛ خوب توجّه مى ‏کنید!(پایان کلام علامه طهرانی)

در روایت است: وقتى که آیه تحریم خمر نازل شد، منادى حضرت پیامبر صل الله علیه و آله ندا داد که کسى نباید شراب بخورد. بعد از آن، روزى حضرت از کوچه اى مى گذشتند؛ اتفاقا یکى از مسلمان ها که شیشه شرابى در دست داشت، وارد همان کوچه شد. تا پیامبر را دید، خیلى ترسید؛ او که به حضرت خیلى علاقه داشت، پیش خود گفت الان است که آبرویم بریزد و حضرت شراب را در دستم ببیند. همانجا در دل گفت خدایا توبه می کنم و قسم می خورم دیگر لب به خمر و شراب نزنم، فقط مرا مقابل پیامبرت رسوا نکن.

وقتى که نزدیک حضرت شد، رسول خدا مثل همیشه پیشگام در سلام بودند و به جوان سلام کردند. او هم جواب حضرت را داد. پس از کمی احوالپرسی، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: در این شیشه چیست؟ از ترس گفت آقا سرکه است. آن حضرت فرمودند: اگر سرکه است قدرى در دست من بریز، و دست مبارک را پیش بردند.

آن مرد، با نا امیدی و ترس، شیشه را برگردانید تا کمی از آن را در دست پیامبر بریزد. ناگهان متوجه شد که مقدارى سرکه در دست حضرت ریخته شده است. مرد همانجا به گریه افتاد و گفت: یا رسول اللّه! قسم به خدا که در این شیشه شراب بود، ولى چون توبه کردم و از خدا خواستم که مرا رسوا نکند، خدا هم توبه ی مرا قبول کرد و دعایم را مستجاب فرمود .
حضرت فرمودند: چنین است حال کسى که توبه کند از گناهان خود و خداوند متعال تمام سیئات و بدیها و زشتى هاى او را تبدیل به حسنه و خوبى فرماید: اولئک یبدّل اللّه سیّئاتهم حسنات. (کتاب گناهان کبیره)

جواب سوال دوم: خیر.