گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

آیا مقام شهود همان خلوص در ذات است یا مرتبه دیگری دارد؟این درست است که "شهدا" در لحظه شهادت به این مقام رسیده اند؟ با تشکر پاسخ از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

هو العلیم. علیکم السلام  شهود ذاتی از لوازم خلوص ذاتی است یعنی سالک در مسیر سیر و سلوک الی الله بر اثر طی مراتب اخلاص و خلوص گذر از مقام مخلِصین و رسیدن به مقام مخلَصین در حالی است که غیر از ذات چیز دیگری را ادراک نمی کند و به عبارت دیگر مدهوش و مست تجلیات مقام ذاتند که مقام شهود و خلوص قبل از مقام بقاء و بعد از آن با هم تفاوت هایی دارند.

من ز خود هست و بودى ندارم            من ز خود ربح و سودى ندارم‏

من ز خود تار و پودى ندارم               من که از خود نمودى ندارم‏

اما باید دانست که مقام شهداء یکسان نیست و این مقام برای همه آنان نمی باشد بلکه شهداء دارای مراتبی هستند که فقط عده قلیلی به این مقام نایل می شوند

نیت ها در خلوص و خلوص در مراتب شهد و شهود و شهادت اثر دارند

نقل است در جنگی سپاه پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله به پیروزی رسیدند و به طبع جنگ، اسراء و غنائم بسیاری به دست آوردند. در میان غنایم، الاغ سفید رنگی بود که چشم طمع یکی از سربازان ایشان به آن بود و امید داشت که در تقسیم غنایم این الاغ به او برسد.

از اتفاق اسیری فرار کرد، روی همان الاغ پرید و رفت و این سرباز او را دنبال کرد و به ضرب شمشیری که او به دست گرفته بود، کشته شد.

از نظر ظاهری شهید بود، چرا که اولاً سرباز لشکر اسلام بود، ثانیاً در معرکه‌ی جنگ کشته شده بود و ثالثاً به دست دشمن اسلام به قتل رسیده بود. لذا مانند سایر شهدا پیکر او را آوردند تا حضرتش صلی الله علیه و آله بر آن نماز بخواند. اما فرمود: من بر پیکر او نماز نمی‌خوانم! پرسیدند: چرا؟ فرمود: برای این که او «قتیل الحمار» یا به تعبیر ما «شهید راه خَر است»، او برای خدا نرفت، بلکه برای آن خر رفت و در راه خر کشته شد.

اما در این میان کسانی هم بودند که قطعا به مقام شهود ذاتی رسیدند و از دنیا رفتند که در این میان می توان به عالیترین مصادیق آن در شهدای کربلا و اصحاب سیدالشهدا علیه السلام اشاره کرد که سیدنا الاستاد حضرت علامه طهرانی می فرمودند: اصحاب سید الشهدا علیه السلام در روز کربلا همگی اول به کمال رسیدند و بعد شهید شدند و بنابر این نحوه شهادت آنان در طی این مراتب عالیه کمال نقش داشته است

یعنی آنان هیچ نیتی غیر از رضای الهی و قرب به خدا در سر نداشتند فانی در سیدالشهدا بودند و حتی بعضی از آنان در چنان مقامی مستغرق بودند که دیگر اثر ضربات شمشیر را ادارک نمی کردند

البته در همین جنگ تحمیلی ایران و عراق هم کم نبودند افرادی که مراتبی از خلوص را بدست آوردند و شهید شدند که حکایات زیاد است

گاهی که سیدنا الاستاد به بهشت رضا علیه السلام در مشهد مقدس برای زیارت اهل قبور می رفتند بر سر مزار شهدا رفته و یکبار به فرزندشان فرمودند: بعضی از اینها چقدر خالص بودند و این از مزارشان هویداست.

یکی از شهدای انقلاب که ایشان بسیار نسبت به او ارادت و محبت داشتند مرحوم طیب بود که به گردن انقلاب حق زیادی دارد ولی متاسفانه کمتر از او یاد می شود

مرحوم علامه به ما فرمودند: وقتی در زندان بود بر اثر شکنجه هایی که می شد مراتب اخلاص و سیر و سلوک را طی کرد و هر تازیانه ای که می خورد یک مرتبه را طی می کرد

ایشان بر مزارش در حضرت عبد العظیم حسنی سلام الله علیه می رفتند و می فرمودند من به سر قبر طیب می روم و از او طلب شفاعت می کنم و به رفقا هم زیاد سفارش می کردند

در مقابل یکی از شهدایی که بعد از انقلاب از او به بزرگی یاد می شود و هر سال هم برای او سالگرد می گیرند به خواب یکی از سالکین راه خدا آمده بود که اتفاقا از شاگردان علامه طهرانی هم نبود و خودش برای حقیر تعریف می کرد که یک شب در عالم خواب شهید ... را دیدم و از او در مورد مقامش سوال کردم به من گفت خوبم اما مشکل و مانعی برای عبور دارم که تا حل نشود نمی توانم عبور کنم و آن اینست که علامه طهرانی از من راضی نیستند شما بروید به فرزند ایشان بگویید که از پدرشان برای من حلالیت بطلبند که وی هم این کار را کرده بود و انشاالله آن مانع برطرف شده باشد و وقتی برای حقیر تعریف می کرد عرض کردم این رویا صادقه است چون این شهید در اوایل انقلاب مشکلی را برای مرحوم علامه طهرانی در مورد بعضی از مسایل انقلاب و حضور ایشان در بعضی از مواضع بوجود آورده بود. الله اعلم.

پس همه یکسان نیستند فقط و فقط اخلاص شرط است که آن را هم خدا می داند و بس و به این ظواهر نمی توان اکتفا کرد و قضاوت نمود.