از مهمترین و حتمی ترین لوازم سلوک و طی مدارج عرفان عملی استاد است و مهمتر از آن شناخت استاد است؛ مجموعه پیش روی با نام "همرهیِ خضر" سلسله مقالاتی از حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که در سال 1434 هجری قمری تالیف شده و به ضرورت و راه شناخت استاد سلوکی اختصاص دارد که در پنج بخش به مشتاقان سیر و سلوک الی الله تقدیم می گردد.
بسم الله الرحمن الرحیم
همرهیِ خضر (ضرورت استاد در سلوک و راه شناخت آن)
منبع: سلسله مقالات تالیف حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی
قسمت اول
از مهمترین و حتمی ترین لوازم سلوک و طی مدارج عرفان عملی، استاد است چنانچه سید العارفین مرحوم آقای قاضی رحمة الله علیه می فرمودند: اگر سالکی ثلث از عمرش را به دنبال استاد کامل باشد و به او برسد، به مقصد رسیده است.
سیدنا الاستاد حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف لزوم استاد را از مسلّمات عقل و کتاب و سنت می دانستند و در کتاب رساله لب اللباب و روح مجرد بر آن تاکید اکید کرده اند.
قطعا پیمودن راه خدا و طیّ مسیر عبودیت که از مسیر پر پیچ و خم نفس می گذرد و تهذیب و تزکیه نفس را لازم دارد، لازمه اش اموری است که جز استاد خبیر و مطلع بر نفوس کسی از عهده آن بر نمی آید.
من به سر منزل عنقا نه به خود بردم راه قطع این مرحله با مرغ سلیمان کردم
امام باقر علیهالسّلام خطاب به أبى حمزه ثمالى مىفرمایند: یا أبا حَمزةَ! یَخرجُ أحدُکم فَراسخَ فیَطلبُ لنفسِه دلیلًا و أنتَ بِطُرُق السّمآء أجهلُ مِنک بطُرقِ الأرضِ؛ فَاطلُب لِنفْسِکَ دَلیلًا. (کافى، ج 1، ص 184)
(اى أبا حمزه! اگر فردى از شما بخواهد مسافتى چند فرسخ را بپیماید براى این منظور دلیل و راهنمائى مى طلبد، و تو راه هاى آسمانى و حجابهاى عوالم غیب را کجا تشخیص مى دهى درحالیکه نادانى و جهالت تو به این عوالم بسیار بیشتر از جهالت تو به راه ها و طرق زمین مى باشد؛ حال که چنین است بر تو باد که براى سیر و سفر به سوى حضرت حقّ دلیل و راهنمائى درخور اعتماد و وثاقت جستجو نمایى و زمام امور خود را بدو بسپارى.)
یکبار که سیدنا الاستاد علامه طهرانی عمل شبکیه چشم که از سخت ترین و دقیقترین جراحی های چشم است انجام داده بودند، می فرمودند: این عمل هفت ساعت طول کشید و جناب پروفسور دکتر سجادی که از بهترین أطباء چشم پزشکی دنیاست گفته بود: یک ساعت از این هفت ساعت اگر یک چند میلی متر دستم تکان می خورد، چشم کور بود؛ بعد ایشان می فرمودند: کار استاد از آن عمل جراحی دقیقتر است، دقایق و ظرایف نفس آن قدر پیچیده است که اگر انسان کاملی دستگیر نباشد، انسان بیچاره است.
قطع این مرحله بی همرهی خضر نکن ظلمات است بترس از خطر گمراهی
مضافا بر اینها استاد، سیر سالک را سریع می کند و او را از ماندن در اعتباریات و تخیلات که منازل دنیایی هستند باز می دارد و از درّه های هولناک عالم نفس و نفسانیات عبور می دهد و به سلامت به منزل مقصود که لقاء خدا هست می رساند چرا که سینه اولیای الهی منزل و مهبط علوم و اسرار الهی است و نفس مصاحبت و بودن با آنان انسان را سیر می دهد و بر دقایق عالم توحید مطلع می نماید و خود به خود بودن و مجالست با آنان برای قلب طهارت و نورانیت می آورد که این امور به تنهایی هرگز به دست نمی آید.
سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در وصف ایشان می فرماید:
یجلس إلیهم قوم مقصرون مثقلون من الذنوب فلا یقومون من عندهم حتى ینظر إلیهم فیرحمهم ویغفر لهم ذنوبهم لکرامتهم على الله. (نور مجرد، ص 544)
(مردمانی که در طریق عبودیت و بندگی کوتاهی کرده و پشت آنان از بار گناهان سنگین شده با آنان مجالست و همنشینی می کنند و از نزد آنان بر نمی خیزند مگر اینکه خداوند از سر رأفت و مهر به آنان نظر انداخته و باران رحمت خود را بر این قوم گناهکار می باد و آنان را از کدورات معاصی پاک کرده و مورد آمرزش قرار می دهد و همه اینها به خاطر کرامت و علو شانی است که این اولیا در پیشگاه خداوند دارند)
آن پریشانی شب های دراز و غم دل همه در سایه گیسوی نگار آخر شد
سیدنا الاستاد درباره مرحوم آقای حاج حسنعلی نخودکی رحمة الله علیه می فرمودند: ایشان در راه خدا بسیار زحمت و ریاضت کشیدند گاهی یک شب را با رکوع و یک شب را در سجده به صبح می رساندند، ولی چون استاد کاملی نداشتند آن حظّ و بهرۀ توحیدی را نبردند و اگر دست ایشان به کسی مثل مرحوم قاضی و مرحوم حداد می رسید، مسلّما به عالم توحید راه می یافتند
البته حقیر از فرزند مرحوم علامه شنیدم: مرحوم نخودکی می فرمودند: من عارف نیستم اگر عارف می خواهید بروید پیش سید علی قاضی.
در طریقت گر نداری راهبر کی خبریابی ز حق ای بی خبر
مرحوم علامه می فرمودند: کسی که به استاد رسید نصف راه را طی کرده است. و اگر کسی نصف عمر را صرف پیدا کردن استاد نماید ارزش دارد.
خیلی ها سال ها با مجاهدت دنبال استاد هستند اما حکمت و مصلحت خدا اقتضا ندارد که در ظاهر دستشان در دست استادی باشد و با همین حال از دنیا می روند
در دلم بود که بی دوســـت نباشم هــرگز چه توان کرد که سعی من و دل باطل بود
کسانی که به آسانی و بدون مشقت و زحمت خداوند این نعمت را روزیشان نموده باید قدر دانسته و شاکر باشند
البته سیدنا الاستاد در مورد آن کسانی که به دنبال استاد بودند و بدون دسترسی از استاد از دنیا می روند، می فرمودند: در عالم برزخ تحت تربیت مولی امیر المومنین علیه السلام قرار گرفته و مدارج کمال را طی می کنند و با این حال وارد عالم قیامت می گردند و می فرمودند: سیر در عالم برزخ برای سالکینی که در راه خدا بودند و اجل آنها را برای ادامه سیر مهلت نداده و ناقص از دنیا می روند، ادامه دارد.
اللهم صل علی محمد و آل محمد
ادامه دارد...