گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

یکی از مطالبى که بزرگان طریق توحید و ولایت به شاگردان و دوستانشان بسیار توصیّه مى ‏کردند، اعمال شب جمعه اوّل از ماه رجب است، شبی که به لیلة الرغائب معروف است گرچه بسیاری به غلط و اشتباه آن را شب آرزوها تعریف می کنند در ادامه درباره این شب و اعمال آن مطالبی می آید 

بسم الله الرحمن الرحیم

شبی برای وصل (لیلة الرغایب و اعمال آن)

منبع: سلسله یادداشت ها تالیف حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

شب عاشقان بی دل چه شبی دراز باشد                         تو بیا کز اول شب درِ صبح باز باشد

از پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده است که فرمودند:

از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. زیرا شبى است که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» مى‏نامند.

یکی از مطالبى که بزرگان مخصوصا سیدنا الاستاد حضرت علامه طهرانی اعلی الله مقامه الشریف به شاگردان و دوستانشان بسیار توصیّه مى‏کردند، اعمال شب جمعه اوّل از ماه رجب است که خودشان هر سال چه وقتی که در طهران اقامه نماز می کردند و چه وقتی که به مشهد مشرف شده بودند، آن اعمال را بین نماز مغرب و عشاء انجام مى‏دادند و حتماً توصیّه مى‏کردند که رفقایشان این اعمال را انجام بدهند.

رغائب: جمع "رغیبه" به معناى پاداشهاى بسیار ارجمند و سَمین و گران سنگ است. البته اینکه از این شب، به شب آرزوها تعبیر می کنند که تعبیر بسیار کوتاه و ضعیفی است صحیح نیست.

لیلة الرغائب شب حیازت و بدست آوردن آن معارف و حقایقی است که بندگان خالص خدا به دنبال او هستند شب وصل و وصال است نه شب آرزو کردن و درخواست داشتن بلکه شبی است که عبد خود را در مقام توحید خدای خویش فانی می بیند و مقام بندگی محض را برای خود رقم می زند.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در مورد نامگذارى شب اول جمعه از ماه رجب به لیلة الرغائب، می فرمایند:

این نامگذاری به این جهت است که هنگامى که یک سوم از شب گذشت هیچ فرشته‏اى در آسمان‏ها و زمین نمى‏ماند مگر این که در کعبه و اطراف آن جمع مى‏شوند. آنگاه خداوند بطور غیر منتظره‏اى بر آنان وارد شده و مى‏فرماید: اى فرشتگانم هر چه مى‏خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض مى‏کنند: حاجت ما این است که از روزه‏داران رجب درگذرى. خداوند مى‏فرماید: این کار را انجام دادم.  

کیفیت‏ این نماز چنین است:

اولین  پنجشنبه ماه رجب را روزه مى‏دارى، چون شب جمعه داخل شود، ما بین نماز مغرب و عشا، دوازده رکعت نماز بجاى مى‏آورى، هر دو رکعت با یک سلام به این ترتیب که در هر رکعت یک مرتبه سوره«حمد»و سه مرتبه«سوره قدر» و دوازده‏ مرتبه «سوره توحید» مى‏خوانى.  

هنگامى که از نماز فارغ شدى هفتاد مرتبه مى‏گویى: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَى آلِهِ.

(خدایا! بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست)

سپس به سجده مى‏روى و هفتاد مرتبه میگویى: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ

(پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح)

آنگاه سر از سجده بر مى‏دارى و هفتاد مرتبه مى‏گویى:

رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ

(پروردگارا!مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من مى‏دانى بگذر،تو خداى برتر و بزرگترى)

دوباره به سجده مى‏روى و هفتاد مرتبه مى‏گویى:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ

(پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح)

سپس حاجت خود را مى‏طلبى که به خواست خدا برآورده خواهد شد

بعد از بیان دستور العمل این شب، رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:

قسم به کسى که جانم در دست اوست، هیچ بنده یا کنیزى - از بندگان و کنیزان خدا - این نماز را بجا نمى‏آورد، مگر این که خداوند گناهان او را مى‏بخشد گرچه گناهان او مثل کف دریا و بعدد شن و بوزن کوهها و بعدد برگهاى درختان باشد و روز قیامت هفتصد نفر از خویشان خود را که همگى سزاوار آتش باشند شفاعت مى‏کند. و در شب اول قبر خداوند ثواب آن را به بهترین صورت، با روى گشاده و خندان و زبان فصیح براى او مى‏فرستد که مى‏گوید: اى محبوب من مژده بده، از هر سختى نجات پیدا کردى. مى‏پرسد: تو کیستى؟ رویى بهتر از روى تو ندیده و بویى به خوشبویى تو مشامم نرسیده. جواب مى‏ دهد: اى محبوب من من ثواب آن نمازى هستم که در فلان شب، فلان منطقه، فلان ماه و فلان سال بجا آوردى، امشب آمده‏ام تا حقت را ادا کرده، مونس تنهایى تو بوده و وحشتت را از بین ببرم، و زمانى که در شیپور دمیده شود، در عرصه قیامت بر سرت سایه افکنم. و تو هرگز هیچ خیرى را از جانب مولایت از دست نخواهى داد. (بخشی از ترجمه کتاب ‏المراقبات،  ص :  112)

حضرت علامه طهرانی به کسانی که  به هر دلیلی نمی توانستند موفق به روزه پنجشنبه قبلِ لیلة الرغائب شوند بر اساس متن روایتی می فرمودند:

مستحب است صد مرتبه ذکر « سُبْحَانَ الْإِلَهِ الْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لَا یَنْبَغِی التَّسْبِیحُ إِلَّا لَهُ سُبْحَانَ الْأَعَزِّ الْأَکْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ  » را بگویید و مانند سایر روزه داران اعمال لیلة الرغائب را بجا آورید.

اللهم صل علی محمد و آل محمد