گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

یکی از اموری که طالبان علم و معرفت را در مطالعه یاری می نماید، داشتن سیر مطالعاتی است، سیر مطالعاتی دارای آغاز، انجام و ترتیب است که بر اساس سنّ، إدراک و نیاز مخاطب تنظیم می گردد؛ در مقالۀ پیش رو، یک سیر مطالعاتی در اختیار مشتاقانِ دورۀ علوم و معارف اسلام از تألیفات عارف کامل مرحوم علّامه آیت الله حاج سیّد محمّد حسین حسینی طهرانی أعلی الله مقامه قرار گرفته است.

بسم الله الرحمن الرحیم

سیر مطالعاتی دورۀ علوم و معارف اسلام (تأالیفات مرحوم علامه آیة الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی قدّس سرّه)

منبع: مؤسسه ترجمه و نشر دوره علوم و معارف اسلام

حضرت علّامه آیة الله حاج سیّد محمّد حسین حسینی طهرانی قدّس الله نفسه الزّکیة در سال ۱۳۴۵ هجری قمری (۱۳۰۵ شمسی) دیده به جهان گشودند. در حوزۀ علمیّۀ قم از محضر علّامه طباطبائی (ره) دروس فلسفه و تفسیر و اخلاق را فرا گرفته و در فقه و اصول از محضر آیات عظام بروجردی، حجّت و حاج شیخ مرتضی حائری بهره بردند. و در حوزۀ علمیّۀ نجف از مبرّزترین شاگردان آیات عظام خوئی، شاهرودی، حاج شیخ حسین حلّی و حاج شیخ آقا بزرگ طهرانی بودند. در طول این مدّت در مسائل عرفانی و سیر و سلوک پس از استفاده از بزرگانی همچون علّامه طباطبائی و آیة الله حاج شیخ عبّاس قوچانی، به محضر مرحوم حاج سیّد هاشم حدّاد (از برترین شاگردان مرحوم آیة الله قاضی) رسیده و مدارج سلوکی خویش را تکمیل نمودند، و در ادامه با مرحوم آیة الله انصاری نیز مراوده داشتند.

در سال ۱۳۷۷ هجری قمری (۱۳۳۷شمسی) برای اقامۀ شعائر دین به تهران بازگشته و در این مدّت به شکل بسیار فراگیر و اساسی در شکل‌گیری نهضت اسلامی علیه طاغوت ایفاء نقش نموده و با روابط اکید با رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی (قدّه) در مبارزات دوران انقلاب اسلامی سهم به سزائی داشتند.

در سال ۱۴۰۰ هجری قمری (۱۳۵۹ شمسی) به مشهد مقدّس مشرّف شده و در این مدّت در کنار تربیت شاگردان، به تدوین «دورۀ علوم و معارف اسلام» در قالب نزدیک به ۶۰ جلد کتاب پرداختند، که البتّه این به غیر از مکتوبات خطّی ایشان ـ که شامل تقریرات دروس فقه و اصول، رسائل علمی و فقهی و جُنگ‌ها است ـ می‌باشد. و سرانجام، شخصیّتی که آیة الله حاج سیّد احمد خوانساری از ایشان به عنوان «فخر عالم اسلام» یاد نمود و علّامه طباطبائی او را «پاسدار مکتب تشیّع» نامید و مرحوم حدّاد به وی لقب «سیّد الطّائفتین» داده بود، در سال ۱۴۱۶ هجری قمری (۱۳۷۴ شمسی) بدرود حیات گفته و درحرم مطهّر رضوی علیه السّلام آرمید.

زندگی‌نامه تفصیلی ایشان در مجموعۀ یادنامه‌های ایشان به نام آیت نور (یک جلد) و نور مجرّد (سه جلد) آمده است.

مؤسّسۀ ترجمه و نشر دورۀ علوم و معارف اسلام، به تحقیق و تنظیم مجموعۀ آثار حضرت علّامه آیة الله حسینی طهرانی قدّس سرّه پرداخته، و به موازات چاپ و نشر این آثار، ترجمۀ آن را به زبان‌های عربی، انگلیسی، اردو و ... ارائه می‌نماید.

مجموعۀ تألیفات حضرت علّامه آیة الله حسینی طهرانی قدّس سرّه شامل دو بخش «دورۀ علوم و معارف اسلام» و دیگر مکتوبات ایشان می‌باشد. دورۀ علوم و معارف، به قرار ذیل می‌باشد:

دورۀ معارف:

1-- ) الله شناسی (۳ جلد)

2-) امام شناسی (۱۸ جلد)

3- معاد شناسی (۱۰ جلد)

دورۀ علوم :

4- أخلاق و حکمت و عرفان):

·         ۱. رسالۀ سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم

·         ۲. رسالۀ لبّ اللباب در سیر و سلوک اُولی الألباب

·         ۳. توحید علمی و عینی

·         ۴. مهرتابان

·         ۵. روح مجرّد

5- ) أبحاث تفسیری:)

·         ۱. رسالة بدیعة (عربی)

·         ۲. ترجمۀ رسالۀ بدیعه

·         ۳. رسالۀ نوین

6- (أبحاث علمی و فقهی:)

·         ۱. رسالةٌ حَولَ مَسأَلةِ رُؤیَةِ الهِلال (عربی)

·         ۲. وظیفۀ فرد مسلمان در إحیای حکومت إسلام

·         ۳. ولایت فقیه در حکومت إسلام (۴ جلد)

·         ۴. نور ملکوت قرآن (۴ جلد)

·         ۵. نگرشی بر مقالۀ بسط و قبض تئوریک شریعت

·         ۶. رسالۀ نکاحیّه: کاهش جمعیّت، ضربه‌ای سهمگین بر پیکر مسلمین

·         ۷. نامۀ نقد و إصلاح پیش نویس قانون اساسی

7-(أبحاث تاریخی):

·         ۱. لَمَعات الحسین

·         ۲. هدیّۀ غدیریّه: دو نامۀ سیاه و سپید

دیگر مکتوبات معظمٌ له شامل: تقریرات درس خارج اصول آیة الله خوئی، تقریرات درس خارج فقه و اصول آیة الله حاج شیخ حسین حلّی، تقریرات درس خارج فقه آیة‌ الل‍ه شاهرودی، جُنگ‌ها (۳۲ جلد)، رساله‌های فقهی و ... می‌باشد. مجموعۀ دورۀ علوم و معارف به چاپ رسیده و دیگر آثار نیز برخی به چاپ رسیده و الباقی آن در دست اقدام می‌باشد.

برای مشاهدۀ جنگ‌ها و برخی دیگر از مکتوبات خطی می‌توانید به نشانی‌های اینترنتی داده شده در پشت جلد جزوه مراجعه نمائید.

در ادامه سیر مطالعاتی برگزیدۀ اهمّ آثار ایشان را در دو سطح آورده‌ایم؛ البتّه شایان ذکر است که گاهی ممکن است در ضمن بخش‌هایی از کتاب‌ها یا در مجلّداتی از دوره ها به مطالب عمیق تر و سنگین تری برخورد نمائید که می‌توانید از آن قسمت‌ها عبور نموده و آنها را به مطالعات بعدی خود موکول کنید.

سیر مطالعاتی سطح ۱:

۱. معاد شناسی ج ۱ و ۲

این مجموعۀ ده جلدی مباحث حشر و معاد را بر اساس آیات و روایات و براهین عقلی و مشاهدات قلبی بررسی نموده، و کیفیّت سیر انسان در دنیا و انتقال به آخرت و حرکت مرحله به مرحلۀ او به سوی خداوند را بیان می‌کند.

اهمّ عناوین:

·         جلد ۱: حقیقت دنیا، حقیقت مرگ، علّت ترس از مرگ، قبض روح و مشاهدات در حال احتضار و مردن.

·         جلد ۲: ملحق شدن مؤمنان به اولیاء خدا و منکران به اولیاء شیطان (لحوق)، برزخ و صورت‌های برزخی.

۲. مهر تابان ـ بخش نخست

یادنامۀ استادِ مؤلّف: حضرت آیة الله علّامه طباطبائی قدّس سره می باشد که در دو بخش یادنامه و مصاحبات تدوین شده است. بخش نخست: به زندگینامۀ علّامه طباطبائی و روش علمی، فلسفی، عرفانی و تفسیری ایشان و نیز احوال جمعی دیگر از بزرگان پرداخته است.

۳. رسالۀ لبّ اللباب، در سیر و سلوک اولی‌الألباب

اصل این رساله، درسهای علّامه طباطبائی در قم می‌باشد که در عین حجم کم آن حاوی یک دوره ارزشمند عرفان عملی است. این کتاب پس از طرح کلّی سلوک إلی الله، به عالم‌های مقدّم بر عالم خلوص پرداخته، و کیفیّت سیر إلی الله را به دو صورت اجمالی و تفصیلی مطرح می‌سازد. در ادامه، شرائط لازم سلوک در بیست و پنج مورد بیان شده و در پایان به طرق مختلف «نفی خواطر» اشاره شده است.

۴. لَمَعاتُ الحسین

جزوه ای است حاوی برخی از کلمات و مواعظ و خُطَب حضرت سیّد الشّهداء أبا عبدالله الحسین علیه السّلام، که با ذکر مدارک آن از منابع معتبر به همراه ترجمه نقل شده است، و به جهت مختصر بودن آن قابل اینست که بر روی پرده ها و تابلوها نوشته شده و در معرض دید عزاداران حسینی قرار گیرد، و در ضمن قابل حفظ کردن نیز می‌باشد.

این کتاب که اشاره‌ای گذرا به سیر نهضت حسینی و مقتل آن بزرگوار دارد، در ترسیم چهرۀ حقیقی نهضت آن حضرت و اهداف والای آن حاوی نکات ارزشمندی است.

در پایان کتاب نیز شعری از مؤلّف دربارۀ حضرت سیّدالشهداء علیه‌السّلام حاوی سی بیت درج شده است:

۵. روح مجرّد

یادنامۀ استاد عرفانی مؤلّف قدّس سرّه، موحّد عظیم و عارف کبیر: حاج سیّد هاشم حدّاد (قدّه) می‌باشد که از برترین شاگردان اخلاقی کبیر: آیة الله العظمی حاج سیّد علی قاضی (قدّه) بوده‌اند. در این کتاب کیفیّت زندگی و سیرۀ عملی و حالات و مقامات توحیدی مرحوم حدّاد ذکر شده، و ضمن بیان سفرهای جناب مؤلّف، مباحث دقیق توحیدی و سیر إلی الله، لزوم تبعیّت از استاد کامل در امور سلوکی، دفاع از عرفان و عرفاء، ردّ تهمت‌های ناروا بر محیی الدّین عربی، معنای وحدت وجود و ... طرح شده است.

در این اثر شیرین و بدیع، به مناسبت، مطالبی نغز از مرحوم آیة الله قاضی نیز ذکر شده است.

۶. امام شناسی – جلد ۱ تا ۵

این مجموعه که مشتمل است بر ۲۷۰ درس در هجده جلد، حاوی مسائل تفسیری، روائی، تاریخی، اجتماعی، کلامی و فلسفی حول مسألۀ ولایت و امامت، علی الخصوص حضرت أمیرالمؤمنین علیه السّلام می‌باشد. این مباحث بصورت درس‌های استدلالی برگرفته از آیات قرآن و روایات مورد قبول شیعه و سنّی بالأخص با استفاده از منابع اهل‌سنّت تنظیم شده است.

أهمّ موضوعات:

·         جلد ۱: عصمت انبیاء و أئمّه علیهم السّلام.

·         جلد ۲ : تفسیر آیۀ اولی الأمر – وصایت أمیرالمؤمنین علیه السّلام.

·         جلد ۳ : معرفت امام – شناخت شیعه – تفسیر آیۀ تطهیر.

·         جلد ۴ : فضائل أمیرالمؤمنین علیه السّلام.

·         جلد ۵: ولایت (حقیقت ولایت – توحید و ولایت – تفسیر آیۀ ولایت).

۷. رسالۀ نوین

موضوع این کتاب که تفسیر آیۀ إنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ اثنَا عَشَرَ شَهرًا فِی کِتـبِ اللَهِ و خطبۀ مشهور رسول‌خدا صلّی الل‍ه علیه و آله وسلّم در مِنی و آیۀ‌ نسیء است، لزوم مبنا قرارگرفتن تاریخ هجری قمری و عدم مشروعیّت تبدیل آن به شمسی است و در آن مباحثی چون: دست اجانب در تغییر تاریخ مسلمین، مطابقت بناء ماههای قمری با فطرت انسان، ساعت غروب کوک در اسلام و فوائد آن، صحیح نبودن إحیاء ملّیّت و ملّی‌گرائی در برابر اسلام و عدم مشروعیّت نوروز ذکر شده است.

۸. نور ملکوت قرآن – جلد ۱ و ۳ و ۴

مباحث این مجموعۀ چهار جلدی راجع است به قرآن کریم و مباحث متعدّد مرتبط با این کتاب آسمانی، که به مناسبت برخی مباحث، مطالب گسترده و متنوّعی در آن گنجانده شده است.

أهمّ موضوعات و مباحث:

·         ج ۱: قرآن، راهنما به بهترین آئین هاست، بحث «سُبل سلام» و ذکر مصادیق آن.

·         ج ۳ : منطق توحیدی قرآن، سیر قرآن در «آیات أنفُسی»، قرائت و تلاوت قرآن، بحثی دربارۀ بردگی در اسلام.

·         ج ۴: سیر قرآن در «آیات آفاقی»، عربی بودن قرآن، جمع آوری و کتابت قرآن، بحثی از تورات و انجیل، بحث تواتر قرائات.

۹. وظیفۀ فرد مسلمان در احیای حکومت اسلام

حضرت علّامه آیة الله حاج سیّد محمدحسین حسینی طهرانی قدّس سرّه الشّریف، در پی درخواست جمعی از طلّاب و فضلای حوزۀ علمیّه و استفسار از وظیفۀ خود بعد از رحلت رهبر فقید انقلاب رضوان الله علیه، مطالبی پیرامون سرّ لزوم تشکیل حکومت اسلام و نقل وقایعی تاریخی دربارۀ شروع و تکوّن انقلاب اسلامی و رشد و به ثمرنشستن آن و لزوم حمایت از نظام اسلامی و پیروی از ولایت فقیه، در ضمن شش جلسه بیان داشته‌اند.

در طبع دوّم کتاب، در مقدّمه‌ای که توسّط لجنۀ تحقیق مؤسّسۀ ترجمه و نشر آثار معظمٌ له نگاشته شده است، سیر فعّالیّتهای سیاسی ونیز اندیشۀ سیاسی ایشان تبیین گردیده است. همچنین در قسمت ضمائم کتاب، رسالۀ دولت اسلام، رسالۀ خطبۀ عیدفطر سال ۱۳۹۹ هجری قمری (۱۳۵۸ ش)، مقایسۀ تطبیقی بین پیش‌نویس قانون اساسی و نامۀ حضرت علّامۀ مؤلّف (ره) در نقد و اصلاح آن و متن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، و نیز تصویر برخی از مدارک، به چاپ رسیده است.

۱۰. ترجمۀ رسالۀ بدیعه

سلسله مباحث استدلالی ذیل تفسیر آیۀ : الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النِّسَآء، با رویکرد تفسیری، روائی، فقهی، علمی و اجتماعی دربارۀ فلسفۀ حقوق زن از نظر اسلام، تساوی حقوق مرد و زن و معنای صحیح آن، شرکت زنان در منصب‌های اجتماعی، و عدم جواز تصدّی قضاوت و حکومت و إفتاء و نمایندگی مجلس برای زنان.

اصل رساله، عربی است ولی به جهت اهمّیّت موضوع، به فارسی نیز ترجمه شده است.

برخی از اهمّ عناوین: در نظام عالم، حقّ هیچ موجودی ضایع نشده است؛ عدالت در رعایت ظرفیّت‌هاست نه تساوی؛ خداوند تحمّل کارهای سنگین را از دوش زن برداشته‌است.

۱۱. رسالۀ نکاحیّه: کاهش جمعیّت ضربه ای سهمگین بر پیکر مسلمین

این کتاب مشتمل است بر دو بخش: بخش نخست دربارۀ ازدواج در اسلام و اهمیّت تکثیر اولاد و ارزش یک فرد مسلمان می‌باشد. بخش دوّم، «تذییلات» سیزده گانه‌ای است که مسألۀ کنترل جمعیّت را از دیدگاه اسلام مورد تحلیل و بررسی قرار داده و از سیاست‌های مکّارانۀ استکبار در راستای کاهش قدرت مسلمانان پرده برداشته است.

از آنجا که این طرح استعماری در فاصلۀ کوتاهی پس از ارتحال رهبر کبیر انقلاب رحمة الله علیه در قالب تنظیم خانواده و کنترل جمعیّت صورت پذیرفت، مرحوم علّامه مؤلّف (قدّه) در همان زمان با روشن بینی خاصّی إقدام به تألیف و نشر این کتاب نمودند. و نسبت به غلط بودن این مسیر و عواقب آن هشدار دادند.

۱۲. سرّ الفتوح، ناظر بر پرواز روح – به ضمیمۀ رسالۀ فقهای حکیم

کتاب سرّالفتوح دارای دو بخش می‌باشد: بخش اوّل به نقد و بررسی سه إشکال اصلی و اساسی در کتاب پرواز روح پرداخته و شالودۀ فکری مؤلّف آن کتاب و استاد ایشان را نقد می‌نماید: مطلب اوّل : دربارۀ استاد در سیر و سلوک، مطلب دوّم : دربارۀ علم فلسفه، مطلب سوّم: دربارۀ نهایت سیر معرفتی انسان. و بخش دوّم تعلیقه‌های معظّمٌ له است که در حاشیۀ کتاب پرواز روح مرقوم داشته اند که در اینجا بصورت یکجا جمع آوری شده است.

«فقهای حکیم» رسالۀ مختصری است در أهمّیّت و لزوم خواندن علم حکمت و عرفان، که در آن نام جمع کثیری از علماء بزرگ و فقهای عالی‌رتبۀ تشیّع از صدر اسلام تا کنون آورده شده‌است که ایشان در عین دارا بودن مقام فقه و حدیث، به علم فلسفه و عرفان اهتمام أکید داشته و در هر دو رشته متخصّص بوده‌اند.

این دو اثر به همراه مقدّمه و تحقیقاتی که از طرف لجنۀ تحقیق و تنظیم آثار معظّمٌ له آورده شده به چاپ رسیده است.

یادنامه‌ها:

۱. آیت نور

این یادنامه به بررسى گوشه‌هائى از زندگى شخصیّت کم‌نظیر دورۀ معاصر مرحوم حضرت علّامه آیة الله حاج سیّد محمّد حسین حسینى طهرانى أعلى اللهُ مقامَه الشّریف می‌پردازد؛ شخصیّتى که از خصوصیّات و صفات ممتازى برخوردار بوده و در جمع بین علوم ظاهرى و باطنى در اوج قرار داشت، و محضر بزرگان وادى معرفت و سلوک إلى الله را ادراک و در تحت تربیتشان به منتهاى کمال إلهى خویش نائل آمد.

در این کتاب که توسّط چند تن از فضلاء تدوین شده است، مطالبى که ایشان پیرامون خویش در لابلاى آثارشان، به تناسب مقام، بیان فرموده‌اند، استخراج و در خطّ سیرى تاریخى ثبت گردیده است.

اصلی ترین عناوین کتاب: خاندان و عشیره، تولّد، کودکی و نوجوانی، آغاز طلبگی و دوران تحصیل در قم، هجرت به نجف و تحصیل علوم ظاهری و باطنی، بازگشت به طهران و تجلّی علمی و عملی و سیاسی، تداوم سیر الی الله در عین انجام وظائف سیاسی و اجتماعی، هجرت به مشهد مقدّس، گوشه‌هائی از بعد علمی، گوشه هائی از بعد عملی، دوستان، فرزندان، ابتلائات، وصیّت‌نامه، ارتحال.

۲. نورمجرد – ۳ جلد

این کتاب یادنامۀ عارف بالله و بأمرالله، سیدالطّائفتین حضرت علّامه آیةالله حاج سیّد محمّدحسین حسینى طهرانى‌ قدّس الله نفسَه الزّکیّه می‌باشد که حاوی مجموعه‌ای از نوشتجات و فرمایشات حضرت آیةالله حاج سیّد محمدصادق حسینی طهرانی مدّظلّه العالی (فرزند ارشد مرحوم علّامه) است و در لجنۀ علمی مؤسّسه تحریر و تدوین گردیده است.

این کتاب دارای چهار بخش کلّی است: ۱. علم و تحصیل، شامل: حیات علمی، و توصیه ها و رهنمودهائی به طالبین علم. ۲. سلوک و عرفان، شامل: حیات سلوکی و عرفانی، طریقۀ سلوکی و عرفانی، و دوستان و رفقای سلوکی. ۳. سیرۀ عملی فردی، شامل: سیرۀ عبادی، سیرۀ اخلاقی و زندگی فردی، سیرۀ خانوادگی. ۴. سیرۀ عملی اجتماعی.

سیر مطالعاتی سطح ۲:

۱. امام شناسی – جلد ۶ تا ۱۸

أهمّ موضوعات و مطالب جلد ۶: مبحث غدیر _ حجّة الوداع

·         جلد ۷ : مبحث غدیر _ آیۀ یا أیّها الرّسول بلّغ .... حدیث من کنت مولاه ...؛

·         جلد ۸ : مبحث غدیر _ آیۀ الیوم أکملت لکم دینکم، غصب خلافت؛

·         جلد ۹ : مبحث غدیر – استدلال‌ها به حدیث غدیر، عید غدیر؛

·         جلد ۱۰: حدیث انت منّی بمنزلة هارون من موسی؛

·         جلد ۱۱: قضاوت‌های أمیرالمؤمنین علیه السّلام؛

·         جلد ۱۲ : علوم أمیرالمؤمنین علیه السّلام؛

·         جلد ۱۳: حدیث إنّی تارک فیکم الثّقلین...؛

·         جلد ۱۴ : تقدّم شیعه بر دیگران در کتابت و تدوین حدیث، و نخستین تألیفات شیعه در صدر اسلام؛

·         جلد ۱۵: صحیفۀ سجّادیّه؛

·         جلد ۱۶ و ۱۷: تقدّم داشتن و مؤسّس بودن شیعه در جمیع علوم اسلامی، مکتب علمی حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام؛

·         جلد ۱۸: علوم متنوّع حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام، جنایات معاویه.

۲. رسالۀ مودّت

مجموعه سخنرانی‌هائی است در تفسیر آیۀ شریفه: قل لا أسألکم علیه أجراً الّا المودّة فی القربی که علّامۀ مؤلّف قدّس سرّه در سال ۱۳۹۱ هجری قمری در مسجد قائم طهران ایراد فرموده و در همان زمان شالوده‌ای از مباحث را نوشته‌اند تا در موقعیّت مناسب باز نویسی و تحریر شود.

این مجموعه با بررسی آیات و روایات مرتبط با آیۀ شریفۀ مودّت، به نقد و ردّ تفاسیر عامّه دربارۀ آیۀ شریفه پرداخته، و برخی از وقایع پس از رحلت رسول خدا صلّی الله علیه وآله تا شهادت حضرت فاطمۀ زهرا سلام الله علیها را نقل و بررسی می‌نماید.

۳. معاد شناسی – جلد ۳ تا ۱۰

أهمّ مطالب و موضوعات:

·         جلد ۳: خصوصیّات عالم قبر و برزخ، و نحوۀ ارتباط آن عالم با دنیا؛

·         جلد ۴: قیامت، نفخ صور، علائم پیدایش قیامت؛

·         جلد ۵: حقیقت قیامت، وجه الله و وجه موجودات؛

·         جلد ۶: حشر، معاد جسمانی عنصری (نظر بدیع علّامۀ مؤلّف)، نامۀ أعمال؛

·         جلد ۷: گواهی بر أعمال، گواهان و شرائط آنها؛

·         جلد ۸: صراط، میزان، سؤال و حساب؛

·         جلد ۹: شفاعت، شفیعان، شفاعت شوندگان؛

·         جلد ۱۰: أعراف، بهشت، جهنّم، خلود و جاودانگی در بهشت و جهنّم.

۴. رسالۀ سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم

یک دوره اصول عرفان و قواعد سیر و سلوک إلی الله، طریقه و آثار آن؛ به همراه شرح تفصیلی مطالب کتاب توسّط علّامۀ مؤلّف (قدّه) در پاورقی، و نیز مقدّمه‌ای از ایشان دربارۀ شرح حال مرحوم علّامۀ بحرالعلوم و صحّت انتساب این رساله به ایشان.

برخی از أهمّ عناوین: طرح کلّی سلوک إلی الله، خاصیّت عدد چهل، خصوصیّات مخلَصین و عالم خلوص، روش عملی سلوک، شرائط استاد سلوکی، ۲۵ شرط در سلوک إلی الله، آثار سلوک و اقسام واردات و مکاشفات.

۵. نگرشی بر مقالۀ قبض و بسط تئوریک دکتر عبدالکریم سروش (نور ملکوت قرآن جلد۲)

علّامۀ مؤلّف قدّس سرّه در جلد دوّم نور ملکوت قرآن به نقد و ردّ برخی از اشتباهات و کج‌فهمی‌ها از قرآن کریم پرداخته‌اند؛ مانند کتاب خلقت انسان (نظریّۀ تکامل) و کتاب تکامل در قرآن و کتاب راه طی شده و مقالۀ بسط و قبض تئوریک شریعت، که قسمت اخیر به جهت أهمّیّت موضوع و بنا به پیشنهاد یکی از علماء بطور مستقل نیز به چاپ رسیده است.

معظّمٌ له طیّ ده اشکال عمده و اصلی، مطالب صاحب مقاله را در این مقاله و بخشی دیگر از نوشتجاتش مورد نقد و ردّ قرارداده و از ایراداتی که در این طرز فکر به قرآن و تمامی مقدّسات و حقائق وارد شده است، به متقن‌ترین وجه پاسخ گفته اند.

برخی از أهمّ عناوین کتاب: اصالت و أبدیّت دین الهی و محدودیّت فهم بشری، تفاوت برهان و استقراء، بی‌ارزشی فرضیّه‌ها و تئوری‌های بدون برهان، رویگردانی روشنفکران از مبانی اسلامی در اثر فرهنگ خارجی.

۶. الله شناسی – ۳ جلد

مجموعه ای است از مباحث شناخت پروردگار متعال، همچون : توحید ذاتی و أسمائی و أفعالی، کیفیّت پیدایش عالم آفرینش، حقیقت ولایت و ربط موجودات با ذات پروردگار، فناء و لقاء الله.

برخی از اهمّ عناوین و موضوعات:

·         خدا را می‌توان دید؛

·         خداوند عاشق ما سوی، و ما سوی عاشق اوست؛

·         خداوند همه جا هست، چشم بگشا و ببین؛

·         غیر از عارفان، جمیع مردم خدا را با دیدۀ دوبین می نگرند؛

·         حشویّه و شیخیّه و قشریّه از خداوند نصیبی ندارند؛

·         راههای مختلف خدا شناسی غیر از طریقۀ شهود و فناء و لقاء الله همگی کج و معوج و تاریک هستند.

۷. مهر تابان – بخش دوّم

بخش دوّم یادنامۀ مرحوم علّامۀ طباطبائی، اختصاص دارد به مصاحبات و سؤال‌و‌جواب‌های علّامۀ مؤلّف با علّامۀ طباطبائی (رهما) که در شش محور تنظیم شده است. ابحاث قرآنی، ابحاث فلسفی، ابحاث عرفانی، ابحاث اخلاقی، ابحاث علمی و ابحاث تاریخی.

أهمّ عناوین: حقیقت توحید ذات حقّ متعال، حروف مقطّعۀ قرآن، نفی تثلیث در مسیحیّت، کیفیّت آفرینش انسان، کیفیّت نزول وحی، حروف أبجد، طیّ الأرض، بحث تفصیلی دربارۀ بقاء أعیان ثابته در حال فناء، رمزی از قیام حضرت امام زمان علیه السّلام، کتابت قرآن، عدم تحریف قرآن.

۸. ولایت فقیه در حکومت اسلام – ۴ جلد

بحثی است جامع دربارۀ ولایت فقیه و الگوی حکومت اسلام، برگرفته از سلسله دروس علّامۀ مؤلّف (قدّه) در این موضوع، این درس‌ها مباحثی است متّخذ از قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السّلام دربارۀ حقیقت ولایت معصوم علیه‌السّلام و ولایت فقیه جامع الشّرائط، ادلّۀ ولایت فقیه، شرائط و أحکام ولایت فقیه و حدود آن، نحوۀ حکومت در اسلام و وظیفۀ مردم در قبال آن.

أهمّ عناوین و موضوعات:

·         حاکم باید از خود گذشته و به خدا پیوسته باشد؛

·         ملاک اعلمیّت، اعلمیّت به قرآن است؛

·         تشخیص و تعیین ولیّ فقیه به عهدۀ اهل خبره است نه رأی اکثریّت مردم؛

·         وظیفۀ اوّلیّۀ ولیّ فقیه، إقامۀ نماز، أخذ زکوة، امر به معروف، نهی از منکر، إقامه عدل و حفظ حقوق است.

کتابهای زیر نیز برای فضلاء و طلّاب سطوح عالی حوزه پیشنهاد می‌شود:

رسالةٌ حول مسألة رؤیة الهلال (مجموعۀ پنج نامه بین علّامۀ مؤلّف و استادشان در علم اصول: آیة الله العظمی الخوئی (رهما) دربارۀ لزوم اشتراک افق در رؤیت هلال برای اثبات اوّل ماه، در دو محور مباحث هیئوی و فقهی)، رسالةٌ بدیعةٌ فی تفسیر آیة الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَی النّسآء ...، تقریرات درس‌های خارج اصول حضرت آیة الله خوئی (ره) و درس‌های خارج اصول (مبحث اجتهاد و تقلید) و خارج فقه (صلوة جمعه، بیع و خیارات) حضرت آیة الله حاج شیخ حسین حِلّی (ره)، توحید علمی و عینی (تذییلات بر مکاتبات توحیدی حِکمی و عرفانی میان آیتین عَلَمین: حاج سیّد احمد کربلائی و حاج شیخ محمّد حسین غروی اصفهانی)