گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

هندویى شوریده حالى بود که در مقام عشق صاحب بصیرت و دیده بود. هنگامى که موسم حج فرا رسید، کاروان حجاج به راه افتاد. قومى را دید که مشغول بستن و کوچ هستند. هندو گفت: اى آشفتگان واى دل ربایان! به چه کار مشغولید و هدفتان کجاست که با این شور و شوق رحل مى ‏بندید؟ یک نفر جواب داد: این مردان راه از این جا عزم سفر حج دارند.

خداى خانه‏

هندویى شوریده حالى بود که در مقام عشق صاحب بصیرت و دیده بود. هنگامى که موسم حج فرا رسید، کاروان حجاج به راه افتاد. قومى را دید که مشغول بستن و کوچ هستند. هندو گفت: اى آشفتگان واى دل ربایان! به چه کار مشغولید و هدفتان کجاست که با این شور و شوق رحل مى‏ بندید؟ یک نفر جواب داد: این مردان راه از این جا عزم سفر حج دارند.

هندو گفت: حج چیست، مرا راهنمایى کن؟ مرد جواب داد: جایى خداوند خانه ‏اى دارد و هر کس در آن جا یک نفس ساکن شود، از عذاب جاودانى خدا، در ایمن خواهد بود.

وقتى هندو این سخن را شنید، شورشى در جانش افتاده و در آرزوى کعبه بر خاک افتاد و گفت: شب و روز از پاى ننشینم تا حج را به جاى آورم.

مست و بى‏قرار هم چنان مى ‏رفت تا آن جا که مقصود بود رسید.

هنگامى که خانه را دید، گفت: پس خداى خانه کو که او را در هیچ کجاى این جا نمى ‏بینم؟

حاجیان گفتند: اى مرد پریشان! شرم دار، او کى در خانه باشد خانه مال او هست، ولى هیچ وقت او در خانه ساکن نباشد. هر سرى که دیوانه نباشد، از این راز واقف باشد.

هندو از این سخن چنان بر آشفت و متحیّر شد، تیرش به هدر رفت و عقلش از تحیر مبهوت گشت و فغانش به آسمان بلند شد. خود را به زمین و سنگ مى‏زد و به زارى مى ‏گفت: اى مسلمانان! براى چه مرا بدین مکان آورده و سرگردانم کردید؟! من خانه بدون خدا را مى‏ خواهم چه کنم؟ آن خانه‏ اى که در آن خدا نباشد، براى من از گورستان بدتر است. اگر من از اول این را مى‏ دانستم، کى این همه راه را مى‏ پیمودم. یا مرا باز به خانه خود باز گردانید یا خداى خانه کعبه را به من نشان دهید.

معنا و مغز این شعر آشکار و روشن است و آن این است که مقصود از همه کس و هر جا باید خدا باشد. اگر کسى حج به جاى آورد؛ ولى ارتباطى با خداى خالق برقرار نکند، چه سودى برایش حاصل مى ‏شود. (عطار نیشابورى، مصیبت نامه، ص 197)