گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

روش بزرگان بر این بوده که در ایّام ولادت یا شهادت و یا زیارت مخصوصه هر یک از معصومین و امامان به بارگاه و حرمشان مشرّف می شدند و چنانچه دسترسی به حرم آنان میسور و مقدور نبوده به حرم یکی از نزدیکان و فرزندان آنان مشرّف شده و به آن امام و معصوم از این طریق تقرّب و توسّل می جستند؛ مقاله پیش روی درباره تجلیل از شخصیت فرزند بلافصل امام جواد علیه السلام که مقبره ایشان در شهر مقدس قم واقع است

بسم الله الرحمن الرحیم

بوی دوست (تجلیل از فرزند امام جواد علیه السلام مدفون در قم)

منبع: برداشتی از سخنرانی های حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

چو دسترسم نیست که بوسم آن پا را              به هر کجا که نهی پا بوسم آنجا را

روش بزرگان بر این بوده که در ایّام ولادت یا شهادت و یا زیارت مخصوصه هر یک از معصومین و امامان به بارگاه و حرمشان مشرّف می شدند و چنانچه دسترسی به حرم آنان میسور و مقدور نبوده به حرم یکی از نزدیکان و فرزندان آنان مشرّف شده و به آن امام و معصوم از این طریق تقرّب و توسّل می جستند گرچه حقیقت ولایت تفکیک بردار نیست و انسان وقتی به حرم یکی از اولیای الهی مشرف شود حرم تمام اولیاء را ادراک کرده است که این معنا در ضمن روایاتی وارد شده است همانطور که در مورد حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام و یا حرم حضرت دانیال نبی علیه السلام وارد است که تشرف به آن اماکن مقدسه مانند تشرف به کربلا و یا نجف است که حقیقت امر آنست که این مطلب اختصاص به ایندو بزرگوار ندارد.

در ایام منسوب به حضرت جواد الائمه امام محمد تقی سلام الله علیه، همه ما مشتاق زیارت حرمین کاظمین علیهما السلام هستیم؛ حال که حضور ظاهری بر آن آستان مقدور نیست، خوب است کسانی که در قم هستند یا دسترسی به شهر کریمه اهل بیت حضرت معصومه سلام الله علیها دارند، به زیارت فرزند بلافصل امام جواد علیه السلام جناب آقا موسی مبرقع علیه السلام مشرّف شوند و از انوار قدسی و ملکوتی آن حضرت که باب جواد الائمه است بهرمند گردند که مزار و حرم شریف امامزاده موسی مبرقع فرزند بلافصل امام جواد علیه السلام در شهر مقدس قم واقع است.

امام زاده موسی مبرقع علیه السلم دومین فرزند امام جواد علیه السلام و جدّ سادات رضوى و برقعى است که در بیشتر کشورهاى اسلامى بخصوص ایران، عراق، هند، پاکستان و افغانستان پراکنده‏اند.

نام ایشان ابو احمد، موسی مبرقع فرزند حضرت امام جواد علیه السلام در تاریخ 214 ه . ق دو سال بعد از میلاد علی بن محمد، امام هادی علیه السلام در مدینه متولد شد. (گنجینه آثار قم، فیض، ج 2، ص 546)

وقتی امام جواد علیه السلام از همسرشان امّ الفضل دختر مأمون به جهت نازا بودن دارای فرزند نشدند، با کنیزی پاک سرشت به نام «سمانه» از اهالی مغرب (بین آفریقا و اندلس) ازدواج کردند و از او در سال 212 هجری قمری دارای فرزندی شدند که همان حضرت هادی علیه السلام است. (بحارالانوار، ج 50، ص 115 و 116)

این بانوی بزرگوار در فضایل معنوی ممتاز بود و او را سیّده ومادرِ ارزش ها می نامیدند. در زهد و تقوا در عصر خود بی نظیر بود، بیشتر روزها، روزه مستحبی می گرفت. هنگامی سمانه با کاروان مغرب، به مدینه آمد و توسط محمد بن فرج به خانه امام جواد علیه السلام راه یافت و همسر وی گردید، امام جواد در شأن او چنین فرمود:

اِنّ إِسْمَها سَمانَةُ و أنَّها اَمَةٌ عارِفَةٌ بِحَقّی وَ هِیِ مِنَ الْجَنَّةِ لا یَقْرُبُها شَیْطانٌ مارِدٌ، وَ لا یَنالُها کَیْدُ جَبّارٍ عَنیدٍ، وَ هِیَ کانَتُ بِعَیْنِ اللهِ الّتی لا تَنامُ وَ لا تَخَلَّفُ عَنْ اُمُّهاتِ الصّدّیقینَ وَ الصّالِحینَ.

نام او سمانه است، او بانویی است که حقّ من را می شناسد، او از بانوان بهشت است. شیطان سرکش به او نزدیک نشود، و نیرنگ طاغوت عنود به او راه نیابد، او همواره مورد نظر لطف خداوندی که هرگز خواب ندارد قرار دارد و در داشتن مقام والای معنوی در ردیف مادران صدیقان و صالحان است.

عالم بزرگ، سید مرتضی در کتاب «عیون المعجزات» در شأن حضرت سمانه می نویسد: «وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتاتِ» او از بانوانی بود که در مقام عبادت خدا نهایت خضوع و خشوع را داشت. ( ریاحین الشریعة، ذبیح اله محلّاتی، ج 3، ص 23)

دو سال بعد (214 ق) فرزند دیگر امام جواد علیه السلام از سمانه متولد شد که او را «موسی» نام نهادند.

هنگامی که امام جواد علیه السلام در سال 220  به دعوت اجبارآمیز معتصم عباسی از مدینه به سوی بغداد حرکت کرد پس از آن که به جانشینی امام هادی علیه السلام تصریح فرمود او را که در آن هنگام حدود هشت سال داشت، در آغوش گرفت، و فرمود: چه چیزی دوست داری تا از عراق برای تو سوغات بیاورم؟

حضرت هادی علیه السلام گفت: شمشیری که چون آتش شعله ور است. سپس امام جواد علیه السلام به پسر دیگرش موسی که حدود شش سال داشت متوجه گردید و فرمود: تو چه دوست داری تا از عراق برایت به عنوان هدیه بیاورم؟

موسی عرض کرد: یک اسب سواری.

امام جواد علیه السلام فرمود: «أَشْبَهَنی اَبُو الْحَسَن وَ اُشْبَهَ هذاأُمَّهُ» ابوالحسن (امام هادی) علیه السلام به من شباهت دارد، و موسیبه مادرش.(عیون المعجزات، ج 5، ص 123)

هنگامى که امام هادى علیه السلام به سامراء احضار شده بود، او فرزندان امام جواد علیه السلام و اموال آن حضرت را سرپرستى مى‏کرد.

موسی مبرقع در سال 247 پس از مرگ متوکل به کوفه رفت و در سال 256 عازم قم شد. عرب هاى اشعرى قم که از یمن به آنجا آمده بودند چون موسى را نمى‏شناختند، او را از قم بیرون کردند. آن بزرگوار از قم به کاشان رفت و مورد استقبال و احترام احمد بن عبدالعزیز قرار گرفت. دو نفر از رؤساى عرب کوفه که براى دیدار ایشان به قم آمده بودند، زمانى که از جریان آگاه شدند، مردم قم را سرزنش کردند و ایشان را سراغ موسى فرستادند. آن بزرگوار عذر آنان را پذیرفت و به قم بازگشت. اهل قم از آن پس موسى را بسیار احترام مى‏کردند و اموال زیادى به او بخشیدند. موسى با آن هدایا مزارعى خرید و به کشاورزى پرداخت. موسى مبرقع مدتى طولانى در قم زندگى کرد و در ربیع الآخر سال 296 هجرى در آن شهر بدرود حیات گفت و در خانه خود دفن شد.

امامزاده موسی مبرقع علیه السلام در طی 40 سال حضور در قم به طور مرتب به زیارت عمه شان خانم حضرت معصومه سلام الله علیها مشرف می‌شدند و در تمام این مدت خادم حرم ایشان بودند و به همراه خواهرشان بانو زینب، با اموال خودشان گنبد و حرم حضرت را بازسازی کردند.

هیچ یک از علمای رجال درباره موسی مبرقع، قدح و ضعفی نقل نکرده اند، بلکه جمعی از بزرگان شیعه که هیچ گاه از افراد ضعیف و غیر موثّق روایت نمی کنند با اذعان به عدالت و وثاقت و دیانت حضرت موسی مبرقع، از وی روایاتی نقل کرده اند و به مفاد آن ترتیب اثر داده اند.

ثقة الاسلام کلینی در «الکافی»، شیخ طوسی در «تهذیب الاحکام»، و شیخ مفید در «الاختصاص» ابن شعبه در «تحف العقول» و...از وی روایاتی نقل کرده اند که حاکی از وثاقت وی می باشد. تنها یک روایت ضعیف در کتاب «ارشاد» شیخ مفید نقل شده است که بعضی را بر آن داشته تا به استناد این حدیث مجعول به موسی مبرقع (نعوذ بالله) نسبتی ناروا بدهند. ولی با تمام جلالت شأن و وثاقت و عدالت شیخ مفید، این روایت از جهات مختلف ضعیف و مردود شمرده شده، هیچ یک از علمای شیعه و حدیث شناس به آن ترتیب اثر نداده اند.

علت نامگذاری امام‌زاده موسی به مبرقع علیه السلام

ایشان همچون حضرت یوسف علیه السلام دارای چهره زیبایی بودند تا جایی که در هنگام عبور از بازار مردم دست از کسب و کار خود برداشته و به ایشان خیره می‌شدند به همین دلیل، برقع (روی بند) به صورت انداختند تا مبادا باعث گناه فردی شده و این از تقوای ایشان نشأت می‌گیرد و به موسی مبرقع معروف شدند.

زیارت آیت الله بهجت از امامزاده موسی مبرقع

آیت‌الله بهجت رحمة الله بسیار به زیارت امامزاده موسی مشرف می شدند و حتی میهمانان و بستگان خودشان را نیز سفارش به زیارت امامزاده موسی مبرقع می‌کردند.

روش ایشان این بود که هر ساله روزهای شهادت امام جواد علیه السلام به زیارت این مرقد مشرف می‌شدند و چند ساعتی را در این مکان خلوت کرده و به زیارت مشغول می‌شدند.

آیت‌الله بهجت رضوان الله تعالی علیه در خصوص خدمت به امامزاده موسی مبرقع علیه السلام می فرمودند: هر کس در راستای خدمت به آن بزرگوار تلاش کند، مورد رضایت ائمه اطهار علیهم السلام و امام زمان عجل الله تعالی فرجه قرار خواهد گرفت.

خوب است در آن مکان مقدس علاوه بر خواندن نماز تهیّت و هدیه برای آن بزرگوار زیارت خاص و نماز زیارت امام جواد الائمه علیه السلام به قصد زیارت آن امام همام خوانده شود.