گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

یکی از القابی که حضرت مهدی علیه السلام به او خوانده می شود، لقب و یا کنیه اباصالح است سوال این است که چرا به امام زمان علیه السلام اباصالح می گویند؟ مقاله پیش روی برگرفته از یکی از سخنان جناب استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی است که جواب این سوال از آن بدست می آید. 

بسم الله الرحمن الرحیم

أبا صالح (چرا به امام زمان علیه السلام أباصالح می گویند؟)

منبع: برگرفته از سخنرانی های حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

"أب" در لغت عرب به معنای "پدر" است و عرب هرگاه بخواهد کسی را با احترام نام برد و یاد کند از اسمی استفاده می کند که در آن از کلمه اب یا ام یا ابن استفاده شده باشد که به آن کنیه می گویند. مانند ابوالقاسم یا ام ایمن و غیره؛ بنابراین در اکثر اوقات وقتی بعد از کلمه "أب" نامی آورده می شود این نتیجه گرفته می شود که آن شخص پدر فرزندی با آن اسم است

از همین جا منتقل شویم به این معنا که چرا به امام زمان علیه السلام "أباصالح" گفته می شود؟ آیا فرزندی به نام صالح دارند؟ که حق مطلب این است که: لقب "أباصالح" لقب عامّ همۀ أئمۀ أطهار علیهم السلام است که از آیۀ قرآن گرفته شده است.

خدای متعال می فرماید: وَ لَقَد کتبنا فِی الزَّبُور مِن بَعد الذَّکر أنّ الأرض یرثها عبادی الصالِحُون. (انبیاء: آیه 15)

و بنابراین بر تمامی أئمه اطهار علیهم السلام، کلمۀ "أباصالح" اطلاق می شده است.

امام صادق علیه السلام در روایتی می‌فرماید: هرگاه راه را گم کردی، صدا بزن «یا صالح» یا بگو «یا اباصالح ما را به راه راست هدایت کنید» تا خدا شما را مورد رحمت قرار دهد.

در روایتی دیگر آمده است که «یا اباصالح ارشدونا»، لفظ «ارشدونا» جمع است که معلوم می‌شود گروهی به این کار (هدایت مردم) مشغول هستند.

علامه مجلسی رحمة الله علیه از پدر خویش عارف واصل مرحوم علامه محمد تقی مجلسی رضوان الله تعالی علیه نقل می‌کند، وقتی فردی به نام امیراسحاق استرآبادی در راه گم می‌شود، همین جمله روایت بالا را به زبان می‌آورد. آن گاه کسی می‌آید و به او کمک می‌کند. امیراسحاق می‌فهمد که او امام زمان علیه السلام بوده است، همچنین محدث نوری در حکایت دیگری از ملاعلی رشتی نقل می‌کند: یکی از اهل تسنن، مادری شیعه داشت و از او شنیده بود که لقب امام زمان علیه السلام «اباصالح» است و راه گم کرده‌ها را هدایت می‌کند. روزی او راه را گم می‌کند و از «اباصالح» کمک می‌طلبد، آن گاه کسی را می‌یابد که وی را تا نزدیکی روستایشان هدایت می‌کند و او نیز شیعه می‌شود.

بنابر آنچه گفته شد این معنی بدست می آید: اینکه به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف "أباصالح" می‌گویند، به سبب این نیست که فرزندی به نام صالح دارد؛ زیرا "أب" در لغت عرب، تنها به معنای پدر نیست بلکه به معنای صاحب نیز آمده است.

مثل اینکه ما به کسی که در یکی از علوم پیشرفت و زحمت هایی کشیده می گوییم: فلانی، پدر فلان علم است.

دقیقا پدر و أب در اینجا هم به همان معناست؛ أبا صالح: یعنی کسی که پدر تمام مصلحت های عالم تکوین است و هر مصلحتی از حقیقت وجود او تراوش می کند و تمام عالم آفرینش باید مصلحت خود را از آن حقیقت درخواست کنند.

پس، امام زمان علیه السلام، پدرِ مصلحت و صاحب مصلحت و اصل مصلحت است.

بنابراین تمام أنبیای الهی و أئمۀ اطهار در زمان خودشان أبا صالح هستند و اما امام زمان علیه السلام در حال حاضر مصداق اصلی این کلمه هستند.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم