گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

بسم الله الرحمن الرحیم

سفرای از نور، آداب صلۀ رحم و مهمانی (بخش اول- مقدمه)

منبع: کتاب "سفره ای از نور" تالیف حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

دیباچه:

یکی از زیباترین و جامع ترین دستورات دینی که انسان را هم در بُعد فردی و هم در بُعد اجتماعی، رشد و تعالی می بخشد، إطعام و تکریم میهمان است، دستوری که مطابق میل فطری و خواستگاه طبعی انسان است.

پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمایند: می فرمایند: الضَّیْفُ دَلِیلُ الْجَنَّةِ ( جامع‏الاخبار، ص 136 )

(مهمان، راهنمای بهشت است)

بهشت عدن اگر خواهی بیا با ما به میخانه                    که از پای خمت روزی به حوض کوثر اندازیم

و نیز می فرمایند: هرگاه خداوند اراده نیکى نسبت به عده اى داشته باشد هدیه اى براى آنها مى فرستند. عرض کردند یا رسول الله هدیه چیست ؟ فرمود: میهمان است که در موقع ورود روزى خویش را مى آورد و در هنگام کوچ گناه خانواده را به همراه مى برد. ( بحارالانوار، ج 15، ص 241 )

مردی با سخاوت، زنی داشت در نهایت لئامت و بر اثر همین خصوصیتی که داشت، از میهمان بدش می آمد. مرد با سخاوت سخت از این مطلب ناراحت بود حضور رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم شرفیاب شد و جریان عیالش را که با میهمان مخالف بود به عرض رسانید.

حضرت فرمودند: وقتی به منزل رفتی به همسرت بگو که رسول خدا فرموده موقع آمدن میهمان از پشت در نگاه کن و هنگام رفتن او نیز از پشت سرش نگاه کن که چه می بینی؟

مرد به خانه آمد و جریان را به عیال خود گفت و اضافه کرد: امروز رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم و چند نفر دیگر دعوت کرده ام که به خانه ی ما می آیند. خواهش دارم که وقتی آمدند اظهار ناراحتی نکنی و کج خلقی نشان ندهی و طبق دستور رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم موقع آمد و رفت میهمانان، متوجه باش که چه می بینی!

وقتی میهمان ها آمدند، زن از پشت در نگاه کرد. دید که میهمان ها می آیند؛ ولی دامن دامن گوشت و میوه و سبزی و... به همراه دارند. هنگام رفتن نیز نگاه کرد و دید که عقرب ها و مارها و گزندگان زیادی به دامنشان آویخته است و از خانه بیرون می روند.

زن تعجب کرد و به شوهرش گفت: برو از حضرت رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم سؤال کن که این چه بود من دیدم؟ وقتی مرد حضور رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم رسید و جریان را به عرض رسانید و توضیح خواست، حضرت فرمودند: وقتی میهمان به خانه می آید انواع نعمت ها را با خود می آورد وقتی می رود، انواع بلاها را با خود از خانه بیرون می برد. ( پاداش ها و کیفرها ص 58 )

رزق ما آید به پای میهمان از خوانِ غیب          میزبان ماست، هر کس می شود مهمان ما

شخصی حضرت علی علیه السلام را محزون دید. علت را پرسید؟ . حضرت فرمود: هفت روز است مهمان برایم نیامده است.

مخصوصا این مهم در ماه مبارک رمضان و برقراری سفره های افطاری و پذیرایی از مهمانان خدا اهمیت بیشتری پیدا می کند در این باب همین بس که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: هر کس در ماه رمضان به خاطر خدا به روزه ‌دار افطارى بدهد، خداوند ثواب آزاد کردن بنده‌اى را به او مى‌دهد و گناهان او را نیز مى‌بخشد. عرض کردند: یا رسول الله ما توانایى افطارى دادن نداریم چگونه به این فیض برسیم؟ فرمود: خود را از آتش جهنم برهانید هر چند به اندازه یک خرما یا نیمى از آن افطارى بدهید.

امام صادق علیه السلام می فرمایند: کسی که روزه داری را در دعوت کند و از او پذیرایی نماید در تمام ثواب روزه او شریک است ( کافی، ج 4، ص 68 )

اما اگر بخواهیم از هر عملی بهترین بهره را ببریم باید آداب و اخلاق و احکام آن عمل را فرا گیریم.

علی علیه السلام به کمیل می فرمایند: هیچ کاری نیست الا اینکه تو در انجامش محتاج معرفت و آگاهی و دانستنی هایی می باشی.

به کوی عشق منه بی‌دلیل راه قدم        که من به خویش نمودم صد اهتمام و نشد

آگاهی و شناخت از دستورات و آیین  هرعملی، بسان چارچوبی است که هم عامل و هم عمل را در میزان و تعادل نگه می دارد و از افراط و تفریط به دور  می دارد. چه بسا کارها و اعمالی که با زحمت و مشقت انجام گرفته اند اما بخاطر رعایت نکردن موازین و حدود و افتادن در ورطه افراط و تفریط بی نتیجه مانده اند.

از آنجاییکه صله رحم و برپایی مجالس ضیافت هم دستور اکید دین ماست و هم از خصلت های پسندیده ایرانیان، بر آن شدیم که سفره ای بگشاییم از نور و نکاتی را در باب آداب و اخلاق مهمانی و صله رحم بیان کنیم که در صورت رعایت این نکات نصیب ما همان چیزی است که خدا برای بندگان صالحش اختصاص داده است.

اللهم صل علی محمد و آل محمد

ادامه دارد ...