گوهر معرفت
عرفان و اخلاق کاربردی بر مبنای قرآن و عترت

برای اولین بار مستندات تاریخی زیارت پیاده بر اساس قرآن و روایات و سیره علما و حتی در سایر ادیان توسط استاد حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی بررسی شده و "بر مرکب إرادت" نام گرفته است. «بخش هشتم» آن تقدیم می گردد.

بسم الله الرحمن الرحیم

کتاب بر مرکب إرادت، فرهنگ نامه زیارت با پای پیاده (۸)

منبع: تالیف حجت الاسلام حاج شیخ محمد شاهرخ همدانی

زیارت معصومین با پای پیاده در روایات

امام صادق علیه السلام درباره ثواب زیارت امام حسین علیه السلام با پای پیاده می ‌فرماید: کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین برود، خداوند به هر قدمى که برمى‏دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى‏فرماید و یک درجه مرتبه‏اش را بالا مى‏برد، وقتى به زیارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موکل او مى‏‌فرماید که آنچه خیر از دهان او خارج می‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننویسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مى‏‌گویند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزیده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بیت رسولش هستی، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهی دید و آتش نیز هرگز تو را نخواهد دید و تو را طعمه خود نخواهد کرد. (المزار، شیخ مفید، ص30)

در روایت دیگری حضرت می فرمایند: زیارت قبر امام حسین علیه السلام بهتر است که پیاده انجام گیرد و زائر با پاى برهنه و راه رفتنى همچون غلامان به سوى قبر برود. (بحار الأنوار، ج 98، ص 143)

یکی از زائران همیشگی امام حسین‏ علیه السلام که هر ماه آن حضرت را زیارت می‏کرده، به خاطر پیری و ناتوانی، یک بار نتوانست برود. نوبت بعد که پیاده پس از چند روز راهپیمایی به ‏حرم می‏ رسد و سلام می‏ دهد و نماز زیارت می‏ خواند، در خواب، آن حضرت را می‏ بیند که به وی می ‏گوید:چرا به من جفا کردی، تو که نیکوکار بودی... (همان، ص 16)

کوتاه سخن آنکه: از نقل‌ های تاریخی این گونه به دست می ‌آید که تشرف به بارگاه ائمه اطهار علیهم السلام با پای پیاده، از زمان خود ائمه در بین دوستداران ایشان امری رایج بوده و در نقاط مختلف سرزمین اسلامی صورت گرفته است.

در کتاب تاریخ کربلا و حایر حسینی علیه السلام، گزارشى است که به حسین، نوه دخترى ابوحمزه ثمالى از اصحاب امام سجاد و امام باقر علیهما السلام، مربوط مى‌شود که او حرکت پیادۀ خود از کوفه، به قصد زیارت امام حسین علیه السلام را گزارش کرده است. (تاریخ کربلا و حایر حسینی، ص ۸۶)

سنت زیارت با پای پیاده در قرن ‌های گوناگون اسلامی و به مقتضای حکومت‌های مختلف، مشکلات بسیاری به خود دیده و همان گونه که زیارت ائمه اطهار در زمان‌ها و مکان‌های مختلف دچار سختی‌های فراوان بوده، این سنت نیز دارای فراز و نشیب شده است.

دعای امام صادق علیه السلام برای زائرین امام حسین علیه السلام

معاویة بن وهب از اصحاب امام صادق علیه السلام است، می‏گوید: خدمت آن حضرت رسیدم. در مصلای خود در خانه‏اش نشسته بود و پس از نماز با خداوند راز و نیاز می ‏کرد. از جمله- در دعا نسبت به زائران قبرحسین‏ علیه السلام می‏گفت:  خدایا زائران قبرحسین را بیامرز، اینان که در این راه، پول خرج می‏ کنند، بدنهای خود را دراین راه در معرض خطر قرار می‏دهند... خدایا رحم کن بر چهره‏هایی که آفتاب، رنگ آنها را تغییر داده، صورتهایی که متوجه قبراباعبدالله است، چشمهایی که در محبت ما اشک ‏می‏ ریزد... خدایا این جانها و بدنها را به تو می‏سپارم، تا کنار حوض کوثر به هم برسیم...( همان، ص 52)

روی همین جهت، حاکمان حکومت‌های شیعی مانند حکومت آل بویه و حکومت صفویه، به این سنت حسنه اقدام کرده و سعی در تبلیغ آن بین شیعیان داشته‌اند. بنا به نوشته ابن جوزی، جلال الدوله، یکی از نوادگان عضدالدوله، در سال ۴۳۱ ه. ق با فرزندان و جمعی از یاران خود برای زیارت، رهسپار نجف شده و از خندق شهر کوفه تا مشهد امیرالمؤمنین علیه السلام در نجف را که یک فرسنگ فاصله بود، پیاده و با پای برهنه پیمود. (المنتظم فی تاریخ الملوک و الأمم، ج ۸، ص ۱۰۵)